«ՀՀ-ն չի մտածում ԵԱՏՄ-ն փոխարինել այլ բանով, ուզում է լինել անկախ»․ էկոնոմիկայի նախարար
ՀՀ-ի՝ ԵՄ անդամակցության տնտեսական հետևանքները
«Որևէ պարագայում չենք մտածում ԵԱՏՄ-ն փոխարինել ինչ-որ բանով: Մենք ուզում ենք լինել անկախ: Իսկ անկախությունն այն է, երբ դու կախված ես բոլորից, ոչ թե մեկից, և բոլորն էլ ինչ-որ չափով քեզնից են կախված»,- այսօր հայտարարել է Հայաստանի էկոնոմիկայի նախարար Գևորգ Պապոյանը։
Նախորդ շաբաթ ՀՀ կառավարությունը հավանություն տվեց «Եվրոպական միությանը ՀՀ անդամակցության գործընթացի մեկնարկի մասին» օրենքի նախագծին։ Դրա հաստատումից հետո Ռուսաստանի փոխվարչապետ Ալեքսեյ Օվերչուկը հայտարարեց, որ Մոսկվան ՀՀ կողմից ԵՄ-ին անդամակցելու գործընթացի քննարկումը դիտարկում է որպես «Եվրասիական տնտեսական միությունից ելքի սկիզբ»։
Տնտեսագետ Աղասի Թավադյանի փոխանցմամբ՝ ԵԱՏՄ-ից դուրս գալու պարագայում Հայաստանի տնտեսությունը կարող է մի շարք վնասներ կրել, մասնավորապես՝ էներգակիրների հետ կապված․ գազը, բենզինը կարող են թանկանալ։
«Եվրաքվեն» արտախորհրդարանական ուժերի նախաձեռնությունն է, որին հավանություն է տվել շուրջ 60 հազար քաղաքացի։ 52 հազարի ստորագրությունները Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը վավեր է ճանաչել։ Քաղաքացիական նախաձեռնությունն առաջարկում է Հայաստանի՝ ԵՄ-ին անդամակցելու հարցով հանրաքվե անցկացնել, այսինքն՝ որդեգրել եվրաինտեգրման ճանապարհ։ Առաջիկայում նախագիծը քննարկվելու է ՀՀ խորհրդարանում։
«Իմ կարծիքով՝ ոչ ոգևորվելու շատ բան կա, ոչ էլ լարվելու որևէ բան կա: Սրանով մենք ընդգծում ենք Հայաստանի ինքնիշխան իրավունքներից օգտվելու գործիքակազմին հասանելիությունը և այն, որ մենք վարում ենք անկախ արտաքին քաղաքականություն, որը հիմնված է մեր պետական շահերի վրա»,- գործադիրի նիստում հայտարարել էր վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։
«Պետք է պահել, մեծացնել ԵԱՏՄ ծավալները»․ նախարար
Էկոնոմիկայի նախարար Գևորգ Պապոյանի փոխանցմամբ՝ Հայաստանը պետք է արտադրի ու աշխարհի տարբեր երկրներ արտահանի մրցունակ ապրանքներ։
«Պետք չէ փոխարինել: Պետք է այդ ծավալները ԵԱՏՄ-ում պահել, մեծացնել, ավելացնել»,- այսօր կազմակերպված մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտարարել է Պապոյանը։
Նախարարի խոսքով՝ Հայաստանը դիվերսիֆիկացնում է իր տնտեսությունը, այդ մասին է վկայում այն, որ երկրի առևտրային թիվ մեկ գործընկերը ԱՄԷ-ն է, խոշոր գործընկերներն են ՌԴ-ն, Չինաստանն ու Եվամիությունը։
Շեշտում է՝ ԵՄ հետ կապված խնդիրներ կան։ Մասնավորապես՝ նախկինում ՀՀ-ն ցածր եկամուտներով երկիր էր համարվում, ուներ արտոնություններ՝ մաքսատուրք չէր վճարում, որոշ դեպքերում էլ շատ քիչ էր վճարում։ Հիմա այն համարվում է միջին եկամուտներով երկիր, չի օգտվում վերոնշյալ արտոնությունից։ Դա, ըստ նրա, խնդիրներ է առաջացնում, օրինակ՝ տեքստիլի, ալյումինի փայլաթիթեղի արտահանման հետ կապված։
«Փորձում ենք այդ ոլորտներին աջակցել, որպեսզի իրենց մրցունակությունն ապահովեն և եվրոպական երկրներում ձևավորած իրենց շուկաները չկորցնեն»,- նկատել է Պապոյանը։
Ի՞նչ հայտարարություններ են հնչել Մոսկվայից
«Անհնար է լինելու երկու տարբեր կազմակերպությունների անդամակցելը»
«Եվաքվեի» նախագծի հաստատումից հետո պաշտոնական Մոսկվայից հնչեցին հայտարարություններ այն մասին, որ ՀՀ հնարավոր անդամակցությունը Եվրամիությանը երկրի ինքնիշխան իրավունքն է։ Նման արձանագրումներ արեցին ՌԴ փոխվարչապետ Ալեքսեյ Օվերչուկն ու նախագահի մամուլի խոսնակ Դմիտրի Պեսկովը։
Ռուս պաշտոնյաները, սակայն, շեշտադրեցին նաև այն հանգամանքը, որ Հայաստանն արդեն հանդիսանում է ՌԴ հովանու ներքո գործող Եվրասիական տնտեսական միության անդամ և չի կարող լինել երկու տարբեր կազմակերպությունների անդամ։
«ԵԱՏՄ-ին անդամակցությունը շատ դրական դիվիդենտներ է տալիս Հայաստանին»,- հայտարարեց Պեսկովն ու հավելեց, թե պետք է ելնել «այն աշխատանքային մեխանիզմներից, ինտեգրացիոն ձևաչափերից, որոնք արդեն ապացուցել են իրենց կենսունակությունը»։
Պուտինի խոսնակի դիտարկմամբ՝ դեռ պետք է հասկանալ, թե ՀՀ անդամակցության հարցի վերաբերյալ ինչ դիրքորոշում ունի ԵՄ-ն․
«Մենք լավ գիտենք Թուրքիայի օրինակը, որը տասնամյակներ շարունակ պահպանել է իր կողմնորոշումը դեպի ԵՄ անդամակցություն, սակայն Բրյուսելի կողմից մեծ փոխադարձության չի հանդիպում»։
«Սովորական մարդիկ կկորցնեն իրենց եկամուտներն ու աշխատանքը»
Ռուսաստանի փոխվարչապետի խոսքով՝ Հայաստանի մուտքը ԵՄ անհամատեղելի է Եվրասիական տնտեսական միությանը երկրի անդամակցության հետ: Նա ընդգծել է, որ ԵԱՏՄ-ի հետ կապերի դադարեցման դեպքում ՀՀ-ոմ կաճեն էներգիայի և սննդամթերքի գները, 70-80 տոկոսով կկրճատվի արտահանումը:
«Այդպիսով, սովորական մարդիկ կկորցնեն եկամուտներ, աշխատանք և կսկսեն ավելի շատ վճարել ամենաանհրաժեշտի համար»,- նշել է Օվերչուկը։
Նրա կանխատեսմամբ՝ ԵՄ-ին հնարավոր անդամակցությունը ՀՀ քաղաքացիներին կտա առանց վիզայի ճամփորդելու հնարավորությունց, իսկ «Հայաստանը կզրկվի բնակչությունից» արտագաղթի հետևանքով:
Բացի դրանից, Օվերչուկը ԵՄ-ին Հայաստանի անդամակցությունը համեմատել է «Տիտանիկ» շոգենավի տոմս գնելու հետ՝ առաջարկելով հաշվի առնել «կազմակերպության տնտեսական և սոցիալական խնդիրները»։
Փորձագիտական կարծիք
Տնտեսագետ Աղասի Թավադյանն ասում է՝ Հայաստանը տնտեսապես շատ մեծ կախվածություն ունի Ռուսաստանից: Նկատում է՝ 2018 թվականի իշխանափոխությունից հետո այն ավելի է մեծացել։ Դեպի ՌԴ արտահանումն, օրինակ, ավելացել է շուրջ 6 անգամ, միայն 2022 թ․-ին ՌԴ-ից կապիտալի ներհոսքն աճել է 4,5 անգամ։
Factor TV-ի հետ զրույցում արձանագրել է՝ վիճակագրությունն այլ բան է ասում, քաղաքական գործիչների հայտարարությունները՝ մեկ այլ բան․
«Եթե մինչև 2018 թվականը մեր արտահանման ⅓-ը գնում էր ԵԱՏՄ, ⅓-ը Եվրամիություն, ⅓-ը՝ այլ պետություններ, ապա այժմ դեպի ԵԱՏՄ արտահանումը գրեթե 50 %-ն է։ Դեպի ԵՄ արտահանումը դարձել է գրեթե 3.6 %: Այս պայմաններում խոսել ՌԴ-ից կախվածությունը քչացնելու մասին, իրատեսական չէ»։
Աղասի Թավադյանի խոսքով՝ Հայաստանի գյուղատնտեսական արտադրանքի, կոնյակի 80-90 տոկոսն արտահանվում է Ռուսաստան։ Ընդ որում, ԵԱՏՄ-ի հետ պայմանագրի համաձայն՝ առանց մաքսատուրքերի։ Ընդգծում է՝ ԵԱՏՄ-ից դուրս գալու պարագայում ՀՀ-ն ստիպված է լինելու նույն ապրանքները ռուսական շուկա արտահանել՝ վճարելով մաքսատուրքեր, ինչը ձեռնտու չէ։
Տնտեսագետի դիտարկմամբ՝ պետք է հաշվի առնել նաև դեպի ԵՄ արտահանման պարագայում տրանսպորտային մեծ ծախսերը, Եվրամիության շուկայի գերհագեցած լինելն ու արտահանման ենթակա ապրանքների՝ ստանդարտիզացված և մրցունակ լինեը․
«Բացի այդ, եթե ուզում ենք ԵՄ շուկա մտնել, դա պիտի անենք Թուրքիայի սահմանով, քանի որ Վրաստանի հետ ԵՄ-ն արդեն քաղաքական խնդիրներ ունի։ Այստեղ էլ առաջանում է հայ-թուրքական սահմանի բացման հարց»։
Ըստ նրա՝ ԵԱՏՄ-ից դուրս գալու պարագայում Հայաստանը մեծ խնդիրների կբախվի, մասնավորապես՝ էներգակիրների հարցում։ Շեշտում է՝ գազը, բենզինը կարող են թանկանալ։ Թավադյանի համոզմամբ՝ էներգետիկ անկախությունը պետք է մեծացնել։
«Մեր էներգիայի արտադրության մոտ 40 տոկոսն այս պահին աշխատում է ՌԴ-ից եկած գազի հիման վրա, որն ամենաթանկ էլեկտրաէներգիան է»,- պարզաբանել է նա։
Տնտեսագետի գնահատմամբ՝ դրական տեղաշարժեր կգրանցվեն, եթե Հայաստանում զարգանան ատոմային էներգիան և արևային էներգիան, գրանցվի դրանցով աշխատող էլեկտրակայանների աճ։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
ՀՀ-ի՝ ԵՄ անդամակցության տնտեսական հետևանքները
