«Խաղաղության պայմանագրի երաշխավոր կարող է դառնալ ՄԱԿ ԱԽ-ն»․ Էդմոն Մարուքյան
ՀՀ-Ադրբեջան հարաբերություններ
Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև կնքվելիք խաղաղության պայմանագրի ամենալավ տարբերակը կլինի, եթե այն հաստատվի և երաշխավորվի ՄԱԿ Անվտանգության խորհրդի բանաձևով։ Խոսելով պայմանագրի երաշխավորների ինստիտուտի մասին՝ նման արձանագրում է արել ՀՀ հատուկ հանձնարարություններով դեսպան Էդմոն Մարուքյանը։
Civilnet-ի եթերում նա նշել է՝ Հայաստանը որևէ կոնկրետ երկիր չի դիտարկում որպես երաշխավոր, և հավելել, որ դա հնարավոր էլ չէ։
«Հարավային Կովկասում Արևմուտքի և ՌԴ միջև առկա մրցակցության պայմաններում չենք կարող պատկերացնել, թե կարող է լինել գերտերություն, որ ամբողջությամբ կերաշխավորի [պայմանագրի իրականացումը]»,- հայտարարել է Մարուքյանը։
«Աշխարհում այլևս չկա մեկ ոստիկան»
Մարուքյանի փոխանցմամբ՝ հենց սա է պատճառը, որ ՀՀ իշխանությունները խոսում են ոչ թե մեկ երաշխավորի, այլ մեխանիզմի ներդրման անհրաժեշտության մասին։ Կարծում է՝ բազմաբևեռ աշխարհի կանոններն են թելադրում ներդնել ինստիտուցիոնալ մեխանիզմներ և փնտրել խաղաղության հասնելու հնարավորություններ․
«Եթե հասնենք նրան, որ ԱԽ-ն պայմանագիրը բանաձևով հաստատի, ողջունի և ապագա վեճերի կարգավորումը ստանձնի՝ կողմերից մեկի դիմումով դրանք քննարկման առարկա դարձնելով, դա շատ մեծ ձեռքբերում կլինի»։
Նրա դիտարկմամբ՝ վերջին 20-25 տարիների ընթացքում Ադրբեջանն իր քաղաքականությունը կառուցել է հենց ՄԱԿ ԱԽ բանաձևերի հիման վրա՝ դրանք ներկայացնելով որպես «պաշտպանիչ միջոց»։ Հիշեցրել է՝ Բաքուն պարբերաբար հայտարարում էր՝ «կան բանաձևեր, մենք գնում ենք դրանք իրագործելու ճանապարհով»։ Կարծում է՝ նաև դա էր պատճառը, որ միջազգային հանրությունը չմիջամտեց ադրբեջանական կողմի գործողություններին ԼՂ-ում։
Կողմերի միջև վեճերը կարող են լուծվել միջազգային դատական ատյաններում
Անդրադառնալով ինստիտուցիոնալ լուծումներին՝ նման արձանագրում է արել դեսպանը։
«Օրինակ՝ կողմերը համաձայնում են վեճը տանել միջազգային դատարան։ Դատարանը ինչ որոշեց, կողմերը կատարում են։ Սա նույնպես կարող է արձանագրվել խաղաղության պայմանագրում»,- մանրամասնել է նա։
Էդմոն Մարուքյանի համոզմամբ՝ նախևառաջ անհրաժեշտ է, որ Ադրբեջանը պայմանագիր կնքելու համար քաղաքական կամք դրսևորի, այլապես գործընթացը կմնա հայտարարությունների մակարդակում։
Ո՞րն է խաղաղության պայմանագրի չստորագրման պատճառը
Ասում է՝ անցյալ տարի էլ խոսվում էր այն մասին, որ մինչև տարեվերջ ՀՀ և Ադրբեջանի միջև փաստաթղթի ստորագրումը հնարավոր է։ Սակայն նման բան տեղի չունեցավ։ Հատուկ հանձնարարություններով դեսպանը հիշեցնում է՝ Բաքուն միջազգային հանրությանը ուղերձներ էր հղում, թե ինքը կառուցողական կողմ է, խաղաղություն է ուզում, պատրաստ է աշխատել ԼՂ-ի հայերի հետ, երաշխավորել նրանց իրավունքներն ու անվտանգությունը։
«Ի՞նչ տեղի ունեցավ այս հայտարարություններից հետո։ Գրեթե 10-ամսյա շրջափակում, սով, էթնիկ զտում՝ վերջում պատերազմական գործողություններով, բանտարկյալներ, ռազմագերիներ»,- ընդգծել է նա։
Կարծում է՝ ադրբեջանական կողմի հայտարարությունները քարոզչական բնույթ ունեն և չեն համապատասխանում ձեռնարկած գործողություններին։ Ըստ Մարուքյանի՝ նաև դա է պատճառը, որ պաշտոնական Երևանը մշտապես պնդել է՝ կարևոր է ներդնել մեխանիզմ՝ երաշխավորների ինստիտուտ, որն էլ կպարտադրի կատարել ստանձնած պարտավորությունները։
Բաքվին պետք է «գործընթաց հանուն գործընթացի»
Խոսելով Ադրբեջանում կայանալիք արտահերթ նախագահական ընտրությունների մասին՝ նշել է, որ հավանական երկու սցենարներ են քննարկվում՝
- Ադրբեջանում փորձում են օգտագործել հաղթանակած իրավիճակը, ԼՂ-ի ներգրավմամբ ընտրություններ կազմակերպել և կապիտալիզացնել այն, ինչ ունեն,
- Ալիևը time out [ժամանակավոր դադար] է վերցնում այդ ընթացքում որևէ փաստաթուղթ չստորագրելու և անորոշությունից օգտվելու համար։
Ինքը՝ Մարուքյանը, առավել հակված է երկրորդ սցենարին։
«Խաղաղության պայմանագրի կնքումը որոշակիություն է, պայմաններ են, քեզ սահմանափակող խաղի կանոններ են։ Իսկ եթե ստորագրման չեն գնում, ուրեմն ուզում են պահպանել անորոշությունը»,- նկատել է նա։
Շեշտում է՝ Ադրբեջանին պետք է «գործընթաց հանուն գործընթացի», դրանից օգտվելով էլ Արևմուտքում բազմաթիվ դռներ է բացում, կառուցողական կողմի անվան տակ սկսում էներգետիկ ռեսուրսներ վաճառել։ Նկատում է՝ պետք է արևմտյան գործընկերներին իրազեկել՝ Բաքվի հետ կապված իլյուզիաներ ունենալ պետք չէ, «խաղաղության գնացող երկիրը նման մասշտաբներով և արագությամբ չի զինվում»։
«Անհասկանալի է՝ ինչն է ողջունում ԱՄՆ-ն»
Էդմոն Մարուքյանն անդրադարձել է նաև ԱՄՆ պետքարտուղարության խոսնակ Մեթյու Միլլերի հայտարարությանը, թե «Նահանգները ողջունում է Թուրքիայի արդյունավետ դերը Ադրբեջանի և Հայաստանի հարաբերությունների կարգավորման գործում»։ Դեսպանի համար սա «անակնկալ և անհասկանալի» հայտարարություն է։
«Պետդեպը կարող էր ողջունել Թուրքիայի դրական ներգրավվածությունը, եթե Թուրքիան բացած լիներ հայ-թուրքական սահմանը առնվազն ձեռքբերված պայմանավորվածությունների համատեքստում՝ գոնե երրորդ երկրների և դիվանագիտական անձնագիր կրողների համար, բայց դա տեղի չի ունեցել»,- պարզաբանել է նա։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
ՀՀ-Ադրբեջան հարաբերություններ
