«Նպաստել հակամարտությունների խաղաղ կարգավորմանը». ԵՄ հատուկ ներկայացուցիչ Մագդալենա Գրոնո

ՀԿ-ում ԵՄ հատուկ ներկայացուցչի հարցազրույցը JAMnews-ին

Հարավային Կովկասի և Վրաստանի ճգնաժամի հարցերով ԵՄ նոր հատուկ ներկայացուցիչ Մագդալենա Գրոնոն բացառիկ հարցազրույց է տվել JAMnews-ին։ Նա ստանձնել է այս պաշտոնը 2024 թվականի նոյեմբերի 1-ին։

Համառոտ կենսագրություն: Մինչև այս նշանակումը Մագդալենա Գրոնոն զբաղեցրել է Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի գլխավոր դիվանագիտական ​​խորհրդականի պաշտոնը։ Վերջին 25 տարիներին նրա աշխատել է արտաքին քաղաքականության և հակամարտությունների կարգավորման ոլորտում, այդ թվում՝ ԵՄ-ում և վերլուծական կենտրոններում բարձր մակարդակի դիվանագիտական ​​պաշտոններում։ Նրա ուշադրության կենտրոնում են միշտ եղել նախկին Խորհրդային Միության տարածքը և, մասնավորապես, Հարավային Կովկասը:

Նախքան Շառլ Միշելի կաբինետին միանալը, նա զբաղեցրել է Նախագահ Տուսկի արտաքին քաղաքականության հարցերով խորհրդականի պաշտոնը Եվրոպական խորհրդում: Մինչ Եվրոպական խորհրդին միանալը, նա եղել է Միջազգային ճգնաժամային խմբի Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի տնօրենը, ինչպես նաև աշխատել է Եվրահանձնաժողովում և խորհրդատվություն է տրամադրել Արևելյան գործընկերության երկրների ընդլայնման և եվրոպական հարևանության քաղաքականության նախկին հանձնակատարին:

— Տիկին Գրոնո, շնորհավորում եմ նշանակման և նոր պաշտոնը ստանձնելու կապակցությամբ։ Սկզբում խնդրում եմ, որ ներկայացնեք ձեր առաջնահերթությունները՝ որպես Հարավային Կովկասի և Վրաստանի ճգնաժամի հարցերով ԵՄ հատուկ ներկայացուցիչ:

— Շնորհակալություն։ Իմ առաջնահերթությունները շարադրված են ԵՄ անդամ երկրների կողմից տրված մանդատի մեջ: Առաջին հերթին, դա

• աջակցությունն է տարածաշրջանում հակամարտությունների խաղաղ կարգավորմանը, ներառյալ Վրաստանի ճգնաժամը և Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը,
• ավելի լայն աջակցությունը տարածաշրջանում կայունությանն ու համագործակցությանը, միջսահմանային և անդրսահմանային համագործակցության խրախուսումն ու հեշտացումը, որտեղ դա հնարավոր է:

Այս նպատակով ես կշարունակեմ աշխատել հիմնական շահագրգիռ կողմերի հետ՝ խրախուսելու և աջակցելու Հայաստանի, Ադրբեջանի և Վրաստանի, ինչպես նաև, ըստ անհրաժեշտության, նրանց հարևան երկրների միջև հետագա համագործակցությունը: Սա է ընդհանուր պլանը։

Ավելի կոնկրետ՝ ես մտադիր եմ հիմնվել իմ և իմ նախորդների նշանակալի փորձի վրա՝ ինչպես Ժնևի միջազգային քննարկումներում, այնպես էլ Վրաստանում հակամարտությունների կարգավորմանն ուղղված ԵՄ ջանքերում, նաև նպաստել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորման գործընթացին։

— Դուք վերջերս համանախագահել եք Ժնևի միջազգային քննարկումների 62-րդ փուլը։ Նախկինում մասնակցելով այս ձևաչափին՝ ինչպե՞ս եք գնահատում գործընթացը, ինչպե՞ս է դրա վրա ազդում տարածաշրջանային համատեքստը։

— Իրոք, մենք՝ ՄԱԿ-ի և ԵԱՀԿ-ի իմ գործընկեր համանախագահների հետ, հենց նոր, 2024 թվականի նոյեմբերի 5-6-ին ավարտեցինք Ժնևում 62-րդ փուլը։

Դուք ճիշտ ասացիք, ես նախկինում աշխատել եմ որպես աշխատանքային II խմբի համանախագահ, որը զբաղվում է հումանիտար հարցերով։ Այս անգամ ես վերադարձա որպես ԵՄ համանախագահ և համանախագահեցի քննարկումները I աշխատանքային խմբում, որը զբաղվում է անվտանգության հարցերով:

Ուրախ եմ, որ բոլոր մասնակիցներն արտահայտում են իրենց շարունակական հավատարմությունը այս ձևաչափին։ Նույնիսկ այն ծայրահեղ ծանր տարածաշրջանային իրավիճակի, պատերազմների և ճգնաժամերի համատեքստում, որոնց բախվել է այս տարածաշրջանը վերջին մի քանի տարիների ընթացքում։

Ինձ հաճելի էր Ժնևում վրացի, աբխազ, հարավօսական, ռուս և ամերիկացի մասնակիցների միջև լինել և նպաստել այդ մտքերի փոխանակման ընթացքին:

Կարծում եմ՝ շատ ավելին կարելի է անել հակամարտությունից տուժած բնակչության կարիքները բավարարելու, հակամարտող կողմերի միջև երկխոսությունը խրախուսելու և հաշտեցմանը նպաստելու համար: Իսկապես, ինչպես ասացիք, ընդհանուր տարածաշրջանային իրավիճակը բարդ է։

Օրինակ, «երկրորդ ճակատի» մասին խոսակցությունը, որն ակնհայտորեն կեղծ է, և ես դա կրկնել եմ Ժնևում կայացած հանդիպման ժամանակ, բացասաբար է ազդել մտքերի փոխանակման հստակության և տոնայնության վրա:

Մենք՝ որպես ԵՄ, դա շատ հստակ ասել ենք: Բայց դա չպետք է շեղի մասնակիցների ուշադրությունը և ստիպի նրանց հետաձգել որոշ շատ կարևոր քննարկումներ, որոնք նրանք պետք է ունենան հակամարտությունը մեղմելու համար:

— Հայաստանի և Ադրբեջանի մասին խոսենք։ Ո՞ւր է հասել «Բրյուսելյան գործընթացը»։ Ինչպե՞ս եք գնահատում կարգավորման ներկա փուլը։

Մենք ԵՄ-ում շատ ուրախ էինք նկատել տարբեր դրական միտումներ և որոշումներ, որոնք ընդունվել են Երևանի և Բաքվի կողմից անցած տարվա ընթացքում երկկողմ ձևաչափով:

Խոսքը 2023 թվականի դեկտեմբերին ձեռնարկված քայլերի մասին է, մասնավորապես, բանտարկյալներին ազատ արձակելու, COP29 շուրջ համաձայնության գալու և սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացում առաջընթացի, որն ի վերջո հանգեցրեց 2024-ի ապրիլ-մայիսին Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև երկկողմ սահմանի մի հատվածի առաջին գործնական սահմանազատմանն ու սահմանագծմանը։

Ի հավելումն, մենք տեսանք, որ 2024 թվականի նոյեմբերի 1-ից ուժի մեջ մտավ երկու երկրների սահմանային համապատասխան հանձնաժողովների համատեղ գործունեության կանոնակարգը։

Ինձ հույս է ներշնչում նաև ներկայիս կայունությունը տեղում։ Չնայած վերջին ամիսներին հրադադարի ռեժիմի խախտման մասին տարածված պնդումներին՝ հայ-ադրբեջանական սահմանին պահպանվել է հարաբերական անդորր։

Ինչ վերաբերում է «Բրյուսելյան գործընթացին», կասեմ, որ անձամբ ինձ համար պատիվ է եղել անմիջականորեն ներգրավված լինել Բրյուսելի մեր գրասենյակներում Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի գլխավորած գործընթացում:

Կարծում եմ, որ այս հանդիպումները, ընդհանուր առմամբ վեցը՝ 2021 թվականի դեկտեմբերից մինչև 2023 թվականի հուլիսը, առավել օգտակար էին առաջնորդների համար անհրաժեշտ տարածք ստեղծելու համար՝ իրենց մտահոգությունները մյուս կողմին հաղորդելու, միմյանց լսելու և միասին աշխատելու լուծումներ գտնելու համար:

Ի լրումն 2020-2023 թվականների այլ ջանքերի, դրանք ստեղծել են կառուցվածք և շրջանակ գործընթացի հետագա զարգացման համար՝ նաև երկկողմանի հիմքերով՝ առանց արտաքին միջնորդների բանակցությունների համար:

Դա թույլ տվեց վստահության ամրապնդման միջոցառումներ իրականացնել, ինչպիսիք են սահմանների դելիմիտացիա/դեմարկացիան է, տարածքային ամբողջականության և ինքնիշխանության փոխադարձ ճանաչումը, հաղորդակցության ուղիների վերագործարկման քննարկումը, ապագա խաղաղության պայմանագրի վրա աշխատանքը և տարբեր տեսակի մարդասիրական արդյունքները:

Այո, վերջին մի քանի տարիների ընթացքում, ցավոք, եղել են նաև ողբերգական պահեր և կրկնվող բռնություններ։ Որպես ԵՄ՝ մենք հույս ունենք, որ երկու կողմերն էլ այժմ կակտիվացնեն իրենց ջանքերը՝ համակարգված կերպով անդրադառնալու հակամարտության հետևանքներին, որպեսզի մեկընդմիշտ շրջեն թշնամանքի էջը։

Հակամարտությունների հետևանքով տասնամյակների տառապանքներից հետո, որ կրել են հասարակությունները, մենք հուսով ենք՝ երկու երկրների ղեկավարությունները կցուցաբերեն ուժեղ քաղաքական կամք, որն անհրաժեշտ է խաղաղությունը կայուն և անշրջելի դարձնելու համար:

Երբ ես հանդիպեմ նրանց, մտադիր եմ փոխանցել ԵՄ երախտագիտությունը մինչ օրս իրենց կողմից ընդունված խիզախ և հեռանկարային որոշումների համար: Ես նաև կոչ եմ անում նրանց հիմնվել ձեռքբերված առաջընթացի վրա, շարունակել բոլորի համար ընդունելի լուծումներ փնտրել և վեճերը լուծելու համար զերծ մնալ ուժի ցանկացած կիրառումից։

Օգտվելով առիթից՝ կցանկանայի նաև ընդգծել Հայաստանում ԵՄ քաղաքացիական դիտորդական առաքելության ներդրումը, որը սահմանի հայկական կողմից հետևում է Ադրբեջանի հետ սահմանին տեղի ունեցող իրադարձություններին։

ԵՄ-ն հերքում է իր գործունեության դեմ ուղղված ապատեղեկատվությունը։ Մեր նպատակը «նոր բաժանարար գծեր» ստեղծելը չէ, ինչպես պնդում են ոմանք։ Մեր նպատակն է նպաստել տարածաշրջանային կայունությանը և ամրապնդել ընդհանուր խաղաղ գործընթացը:

— Ե՞րբ եք սկսելու պաշտոնական խորհրդակցությունները տարածաշրջանում։

— Ես նախատեսում եմ սկսել իմ առաջին այցերը տարածաշրջան իմ նոր կարգավիճակում առաջիկա շաբաթների ընթացքում:

Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram

ՀԿ-ում ԵՄ հատուկ ներկայացուցչի հարցազրույցը JAMnews-ին