Հարավային Օսիա, նոր քաղաքական վեճ. Ռուտենի՞ թունել, թե՞ Բիլարի թունել

Հարավային Օսիայում թեժ քննարկումներ են այն թունելի վերանվանման շուրջ, որն անցնում Սոխս սարի տակով (Գլխավոր կովկասյան լեռնաշղթա) և հանրապետության համար տրանսպորտային ենթակառուցվածքի կենսական կարևորություն ունեցող տարր է:

Այժմ այն կոչվում է Ռուսական թունել (Ручъы тъунел` օսական տարբերակով և Ռոքի թունել՝ խորհրդային ժամանակ): Թունելը գտնվում է Տրանսկովկասյան մագիստրալի 93-րդ կիլոմետրի վրա, որը միացնում է Հարավային և Հյուսիսային Օսիաները:

1990-ականների սկզբին վրաց-օսական հակամարտությունից հետո և հատկապես 2008թ-ի օգոստոսյան պատերազմից հետո մայրուղին միակ ճանապարհն է, որը կապում է Հարավային Օսիան արտաքին աշխարհի հետ:

Թունելի անվանումը գալիս է համանուն լեռնանցքի անվանումից, որտեղ այն գտնվում է: Դրա վերանվանման թեման միշտ խմորվել է տեղական հասարակությունում. թունելն այստեղ հաճախ անվանում են «Ռուտենի թունել» («Рутены тоннель»):

Ինժեներ Ռուտեն Գագլոևը Հարավային Օսիայում հայտնի անվանում է: Համարվում է, որ հենց նա է դեռևս 1920-ականներին նախապատրաստել լեռնանցքի ճանապարհի և թունելի առաջին նախագիծը, և երբ 1970-ականներին սկսվել է շինարարությունը, որպես հիմք է վերցվել հենց Գագլոևի նախագիծը:

Իսկ բուռն վեճերը սկսվել են այն բանից հետո, երբ պաշտոնական մակարդակում ընդհանրապես այլ նախաձեռնություն է բարձրաձայնվել՝ թունելը Բիլար Կաբալոևի պատվին անվանել, որը խորհրդային ժամանակաշրջանի հայտնի տեղական առաջնորդ է եղել (Կաբալոևը 1961-1982թթ-ին ԽՄԿԿ Հյուսիսօսական շրջանային կոմիտեի առաջին քարտուղարն է եղել): 2017թ-ի նոյեմբերին Հարավային Օսիայում հանդիսավոր կերպով նշելու են  նրա ծննդյան 100-ամյակը, և կազմակերպչական կոմիտեն հանդես է եկել այդ օրը նշել նրա անունով թունելի վերանվանմամբ:

Սոցցանցերում բուռն բողոք է արտահայտվում, մարդիկ զանգվածային կերպով պահանջում են հրաժարվել այդ գաղափարից և իրոք վերանվանել թունելը, բայց

որպես «Ռուտենի թունել»:

Հատուկ դիմումով են հանդես եկել նաև Հարավային Օսիայի առաջին գումարման գերագույն խորհրդի պատգամավորները: Նամակում ասվում է, որ նրանք

«զարմանքով են տեղեկացել Բիլար Կաբալոևի ծննդյան 100-ամյակը տոնելու կազմակերպչական կոմիտեի նախաձեռնության մասին»:

«Դեռևս 1990-ականներին մի խումբ պատգամավորներ… առաջարկով են հանդես եկել Ռուսական թունելն ու Տրանսկովկասյան մագիստրալը լեգենդար Ռուտեն Գագլոևի պատվին վերանվանել: …Կան համազգային հնչողության հարցեր, և այդպիսի հարցերում կարմիր գիծը հատել ոչ ոքին չի կարելի», — ասված է դիմումի մեջ:

Այդ նամակը ստորագրածներն առաջարկել են նաև տեղադրել Ռուտեն Գագլոևի երկու կիսանդրիները թունելի յուրաքանչյուր կողմից:

Ստորագրածներից մեկը՝ Կազբեգ Չելեխսաթին, լրագրողներին ասել է, որ ի աջակցություն «Ռուտենի թունելի» ստորագրահավաքը շարունակվում է:

Թունելի երկարությունը կազմում է 3,730 մ, այն տեղակայված է ծովի մակերևույթից ավելի քան 2կմ բարձրության վրա: Ռոքի թունելը շահագործման հանձնելու պահին Խորհրդային Միության ամենաերկար ավտոմաբիլային թունելն էր:

Տերմինները, տեղանունները, մտքերը և գաղափարները պատկանում են հրապարակման հեղինակին և պարտադիր չէ, որ համընկնեն JAMnews-ի կամ նրա առանձին աշխատակիցների կարծիքների և գաղափարների հետ: JAMnews-ն իրավունք է վերապահում հեռացնել հրապարկումների վերաբերյալ արված այն մեկնաբանությունները, որոնք կգնահատվեն որպես վիրավորական, սպառնալիք պարունակող, բռնություն հրահրող կամ այլ պատճառներով էթիկապես անընդունելի