Հարավային Օսիան՝ նախընտրաան փուլի բուռն ալիքներում

Հարավօսական լրագրող Մադինա Քելեխսաևան վերջերս «Միասնական Օսիա» տեղական կուսակցական թերթում բլոգային գրառում է հրապարակել, որն այսպես է սկսվում

Մնացած ամեն ինչ համատարած գաղտնալսման է ենթարկվում. մարդկանց մոտ հանկարծակի արտահայտած կարծիքը, սոցցանցերում արված գրառումը կամ մեկնաբանությունը, որտեղ օգտատերը հանդգնել է իր դիրքորոշումը հայտնել: Դա կարող է կառավարության ակնթարթային արձագանքին արժանանալ:

Այսօրվա դրությամբ Հարավային Օսիայում աշխատանքից ազատված տասնյակ քաղաքացիներ կան… Ոմանց վրա տարածվում է հանրապետություն մուտք գործելու արգելքի մասին ոչ պաշտոնական հրահանգ»:

Ինչպես արդեն նշվեց, «Միասնական Օսիա» թերթը կուսակցական է և պատկանում է նույնանուն կուսակցությանը: Այդ կուսակցության առաջնորդը Հարավային Օսիայի խորհրդարանի խոսնակ Անատոլի Բիբիլովն է: Այդ կուսակցությունն էլ խորհրդարանական մեծամասնություն է կազմում և մասամբ բացահայտ, մասամբ շղարշված դիմակայության մեջ է նախագահ Լեոնիդ Թիբիլովի հետ:

2017թ-ի սկզբից Հարավային Օսիայում ընդամենը մի քանի հանգիստ օր է եղել՝ առանց սկանդալների, ցույցերի և մեղադրանքների: Սա նախընտրական փուլ է, ապրիլի 9-ին նշանակված նախագահական ընտրությունների նախապատրաստում:

Երկուսն էլ՝ և՛ խոսնակ Բիբիլովը, և՛ գործող նախագահ Թիբիլովը, հաստատվել են որպես այս ընտրություններում նախագահի թեկնածուները: ԿԸՀ-ն գրանցել է նաև 3-րդ թեկնածուին, դա տեղական Պետանվտանգության կոմիտեի աշխատակից Ալան Գագլոևն է:

Սակայն այս ողջ ընթացքում Հարավային Օսիայի քաղաքական դաշտում գերակշռում է մեկ այլ քաղաքական գործիչ Էդուարդ Կոկոյտին:

Ո՞վ է սպասում Կոկոյտիին Հարավային Օսիայում: Եվ ո՞վ չի սպասում: JAMnews-ի քաղաքական ակնարկը, հայացք 2016թ—ի աշնանը 

Կոկոյտիի վերադարձը 2016թ-ի աշնանն անսպասելի էր և բուռն: Չհասցրեց օսական Ֆեյսբուքը վիճել նրա «կոռումպացված անցյալի և մեծ ներդրումների մասին», երբ Կոկոյտին դարձավ քաղաքական դաշտի գլխավոր ֆիգուրն ու փաստացի հեղափոխականը, որը հսկայական ցույցեր է հավաքում Ցխինվալում և մի կողմից «ազատագրողի», ապագա բարեփոխողի համբավ և բնակչության աջակցությունն է ստանում, մյուս կողմից՝ ավելի շատ են գործող իշխանության հետ խնդիրները:

Պատկերն ավելի պարզ կլինի, եթե առանձին-առանձին դիտարկենք Հարավային Օսիայի նախագահի երեք հիմնական թեկնածուների շուրջ համատեքստը:

 Էդուարդ Կոկոյտի

Նրա հետ կապված վերջին դեպքը. Հարավային Օսիայի Գերագույն դատարանը մարտի 14-ին ուժի մեջ է թողել ԿԸՀ որոշումը, որը հրաժարվել է գրանցել նրան որպես նախագահի թեկնածու:

Կոկոյտին հայտարարել է, որ մտադիր է իր իրավունքները պաշտպանել դատարանում, չնայած որ այս պահին դեռևս դատարան չի դիմել:

Այդ մասին մանրամասն՝ JAMnews-ի ռեպորտաժում

Կոկոյտիի կողմնակիցների մի հոծ ամբոխ մարտի 14-ի առավոտյան մի քանի ժամ կանգնեց Ցխինվալում կառավարության շենքին հարող հրապարակում՝ սպասելով Գերագույն դատարանի որոշմանը: Ընդ որում, միլիցիան բոլոր կողմերից շղթայել էր հրապարակը մետաղական կոնստրուկցիաներով և մեքենաներով:

Ամբոխում քչերն էին դրական որոշման սպասում, սակայն մարդկանց տրամադրությունն այնուամենայնիվ ոգևվորված էր: Երիտասարդությունը սպասումը կրճատում էր պարելով:

Այնուհետև լուր տացվեց ԿԸՀ որոշումը կասեցնելու վերաբերյալ Գերագույն դատարանի մերժման մասին, որին հետևեց բողոքի ակցիա՝ նախագահի և ևս մի քանի պաշտոնյաների հրաժարականի պահանջով:

Չորեքշաբթի՝ մարտի 15-ին, Կոկոյտին էմոցիոնալ հանդիպում ունեցավ իր կողմնակցիների հետ Ցխինվալի «Չեմպիոնների լիգա» ֆուտբոլային դպրոցում: Որպես հիմնական պատճառ նա նշեց խորհրդարանին ուղղված պահանջը՝ տեղի ունեցածին գնահատական տալու և «երկխոսության մեջ մտնելու ժողովրդի հետ»:

«Ես մինչև վերջ եմ գնում, դա դուք բոլորդ գիտեք, մեր նախանշած նպատակից մենք չենք պատրաստվում շեղվել: Ես շնորհակալ եմ ձեզ, ողջ ժողովրդին, բոլոր նրանց, ովքեր երեկ մինչև ուժ ժամի կողքս էին: Սակայն այդ տղաները եղբայրներ և բարեկամներ էլ ունեն, եկեք դիմենք նրանց, որպեսզի նրանք դուրս գան և միանան մեզ, հերի՛ք է թաքնվել մեր մեջքի ետևում: Այս իշխանությունը չի ուզում մեզ հետ խոսել…

Ո՞ւր են պատգամավորները… Ինչո՞ւ նրանք չեն արձագանքում իրենց ընտրողների խնդրանքին, որոնք այսօր կանչում են իրենց պատգամավորներին, խնդրում դուրս գալ, ինչո՞ւ են նրանք լռում… Խոսնակը Կվայսա է մեկնել, նախագահը՝ Ցխինվալի շրջան… Դա կոչվում է, որ իշխանությունը խոսո՞ւմ է իր ժողովրդի հետ: Այդպես ժողովրդի հետ չի կարելի վարվել: Մինչև ե՞րբ է իշխանությունը լռելու»:

Նախագահն անձամբ այդ ուղերձին չպատասխանեց: Պատասխանը նրա մամուլի քարտուղար Գանա Յանովսկայայի հայտարարությունն էր.

Նախորդ շաբաթը նույնպես հարուստ էր Կոկոյտիի անձի շուրջ տեղի ունեցած իրադարձություններով: Մասնավորապես.

[yes_list]

• Մարտի լույս 5-ի գիշերն անհայտ անձինք ճայթռուկ են նետել Հարավային Օսիայի գերագույն դատարանի նախագահ Իլոնա Խուգաևայի տան ուղղությամբ: Տեղական պաշտոնական լրատվամիջոցները նախընտրեցին լռել այդ միջադեպի մասին, սակայն Կոկոյտիի կողմնակիցները սադրանքների համար պատասխանատվությունը դրեցին իշխանության վրա: Ֆեյսբուքյան «Էդուարդ Կոկոյտի՝ նախագահ» խմբում գրառում հայտնվեց. «Մենք վստահ ենք, որ տվյալ սադրանքը ՀՕՀ գործող իշխանության ձեռքի գործն է և իրականացվել է ի պատասխան Պետանվտանգության կոմիտեի նախագահ Շարգաևին և ներքին գործերի նախարար Լավոևին աշխատանքից ազատելու Էդուարդ Կոկոյտիի պահանջի: Ի պատասխան գործող իշխանության կոպիտ սադրանքների ողջ պատասխանատվությամբ հայտարարում ենք, որ թույլ չենք տա ոչ ոքի խախտել մեր պետության օրենքը և Հարավային Օսիայի ժողովրդի սահմանադրական իրավունքները»:

• Մարտի 5-ին Ցխինվալի ադմինիստրացիան մերժել է Էդուարդ Կոկոյտիին որպես նախագահի թեկնածու առաջադրելու նախաձեռնող խմբին ժողովրդական հավաք անցկացնել: Հավաքի գաղափարը հետևյալ կերպ էր հնչում. «Քննարկել ընթացիկ հասարակական-քաղաքական իրավիճակը և երկխոսության հասնել գործող նախագահ Լեոնիդ Թիբիլովի և նախագահի մեկ այլ թեկնածուի միջև»: Ի պատասխան Կոկոյտիի կողմնակիցներն արտակարգ ժողովի ժամանակ մեղադրեցին գործող իշխանությանն իրավիճակն ապակայունացնելու փորձերի համար:

• Էդուարդ Կոկոյտին մեղադրանքներ հնչեցրեց գործող նախագահ Լեոնիդ Թիբիլովի հասցեին: Նա ապացուցում է, որ Թիբիլովն իրավունք չունի նախագահի իր թեկնածությունն առաջադրելու, քանի որ նա ԿԸՀ չի ներկայացրել Ռուսաստանի տարածքում իր ընտանիքի ունեցած անշարժ և շարժական գույքի մասին տեղեկատվություն: Որպես օրինակ Կոկոյտին նշել է «Շեվրոլե-Նիվա» ավտոմեքենան, որը հաշվառված է Հյուսիսային Օսիայի միլիցիայում, սակայն նշված չէ եկամտի հայտարարագրի մեջ, ինչպես նաև Թիբիլովը չվճարված տրանսպորտային հարկեր ունի: Հարավային Օսիայի նախագահի ընտրությունների մասին սահմանադրական օրենքի համաձայն՝ չհայտարարագրված գույքը գրանցման համար մերժման հիմք է:

• Հարավային Օսիայի Պետանվտանգության կոմիտեի նախագահ Վիկտոր Շարգաևը ՊԱԿ անձնական կազմը զորանոցային դրության է բերել մինչև 2017թ-ի ապրիլի 9-ը:

[/yes_list]

Նախկին նախագահի կողմնակիցները շարունակում են շատ ակտիվ լինել և էջեր են վարում սոցցանցերում ի աջակցություն իրենց առաջնորդի, որոնց ուշադիր հետևում են Հարավային Օսիայի իրավապահ մարմինները: Օրինակ, Ֆեյսբուքում այսպիսի գրառում է հայտնվել.

Իսկ Էդուարդ Կոկոյտիի ընդդիմախոսները հիմնականում ասում են, որ այն ամենը, ինչն ա տենչում է, իշխանությունն է:

Սոցցանցերում հիշեցնում են, որ 2011թ-ին Կոկոյտին նախագահական ընտրություններից դուրս է թողել այն ժամանակվա իր հիմնական ընդդիմադիր ազատ ոճի ըմշամարտի Ռուսաստանի հավաքականի գլխավոր մարզիչ Ձամբոլաթ Թեդեևին: Այն ժամանակ Թեդեևի թեկնածությունը բացառելու պատճառը հենց նստակեցության ցենզի խախտումն էր: Եվ այժմ Կոկոյտին ինքն է նման իրավիճակում հայտնվել: Դրա հետ կապված սոցցանցերում ռուսական ասացվածք են մեջբերում. «Ուրիշի համար փոս փորողն ինքը կընկնի մեջը»:

Հետաքրքիր է, որ շուտափույթ կերպով Ցխինվալ է ժամանել ինքը Ձամբոլաթ Թեդեևը, որն այս ընտրություններում աջակցում է գործող նախագահ Լեոնիդ Թիբիլովի թեկնածությանը: Ցխինվալում ասում են, որ իշխանությունները վախենում էին մարտի 4-ին հնարավոր ցույցից, երբ ԿԸՀ-ն հրաժարվել է գրանցել Կոկոյտիի թեկնածությունը, և օգնության են կանչել Թեդեևին: Նա այժմ հանդիպում է ցխինվալցիների հետ և կոչ անում քվեարկել Թիբիլովի օգտին:

Լեոնիդ Թիբիլով

Լեոնիդ Թիբիլովը Հարավային Օսիայի նախագահն է դարձել 2011թ-ին հանրապետությունում լուրջ հուզումներից և բողոքի ակցիաներից հետո: Այն ժամանակ իր պաշտոնը լքում էր Էդուարդ Կոկոյտին, իսկ հանրության մեծ մասն ուզում էր, որ Ալլա Ջիոևան ընտրվի: Արդյունքում՝ բանը չհասավ բաց դիմակայության, և կողմերը համաձայնության եկան Լեոնիդ Թիբիլովի թեկնածության շուրջ, ինչպես ասում են շատ փորձագետներ, հենց նրա թեկնածությունն էր սատարում Մոսկվան:

Այսօր Լեոնիդ Թիբիլովը բարդ իրավիճակում է: Նա գրանցվել է որպես նախագահի թեկնածու ապրիլի 9-ին կայանալիք ընտրություններում և փաստացի բաց առճակատման մեջ է երկու գլխավոր հավակնորդների՝ խոսնակ Անատոլի Բիբիլովի և «ըմբոստ» Կոկոյտիի հետ:

Գործող նախագահի հասցեին հնչող հիմնական քննադատությունը կապված է Հյուսիսային Օսիայի Պրիգորոդնոյե շրջանում լրացուցիչ, ՌԴ մաս կազմող հանրապետությունում արդեն թվով երրորդ ընտրատեղամաս բացելու վերաբերյալ որոշման հետ: Հարավային Օսիայի ԿԸՀ նախագահ Բելլա Պլիևան այդ որոշումը բացատրել է «Հարավային Օսիայից դուրս ապրող քաղաքացիների սահմանադրական իրավունքների հանդեպ հարգանքով»:

Սակայն սոցցանցերում և հանրային ժողովներում նախագահին մեղադրեցին նախագահական ընտրություններում վարչական ռեսուրսն օգտագործելու փորձերի համար:

Տեղեկատվությունն այն մասին, թե Հարավային Օսիայի քանի քաղաքացի Հյուսիսային Օսիայի ընտատեղամասերում կմասնակցի ընտրություններին, չկա: Ինչպես ասում է Հյուսիսային Օսիայում Հարավային Օսիայի հյուպատոս Մորիս Սանակոևը, «անգամ մոտավոր տեղեկատվություն չկա»:

Մարդիկ կարող են գալ այդ ընտրատեղամասեր հարավօսական նմուշի անձնագրերով, նրանց կգրանցեն և քվեարկության համար երկու քվեաթերթիկ կտան, մեկը՝ նախագահ ընտրելու, մյուսը՝ Հարավային Օսիան Ալանիա վերանվանելու վերաբերյալ համաժամանակ հանրաքվեին մասնակցելու համար:

Հարավային Օսիան պատրաստվում է Ալանիա դառնալ. «կողմ» և «դեմ» փաստարկներ: JAMnews-ի վերլուծությունը

Հյուսիսային Օսիայի տարածքում քվեարկել ցանկացողները կարող են դիմել իրենց ընտրատեղամասեր նույնիսկ քվեարկության օրը:

Մորիս Սանակոևն ասում է, որ Հյուսիսային Օսիայի տարածքում ընտրացուցակներ չկան, «սակայն ընդհանուր պատկերացում կա, որ այստեղ… մեծ թվով մեր քաղաքացիներից են ապրում: Երկու հանրապետությունների միջև միգրացիան բավականին մեծ է»:

Սակայն սոցցանցերում հարցնում են.

Մյուս օգտատերերը պատասխանում են.

Լրացուցիչ ընտրատեղամասի մասին որոշումը քննադատել է նաև Հարավային Օսիայի խորհրդարանը.

Խոսնակ Անատոլի Բիբիլովն «Էխո Մոսկվի» պարբերականին հայտարարել է, որ դիվանագիտական ներկայացուցչություններից դուրս քվեարկությունն ընտրությունների արդյունքները կեղծելու փորձ է համարում:

«Մենք դեմ չենք, որ մեր քաղաքացիներն ապրիլի 9-ին քվեարկեն Հյուսիսային Օսիայում: Ոչ ոք դեմ չէ: Սակայն դրա համար հյուպատոսարան կա, որտեղ նրանք կարող են գալ և քվեարկել: …Դա լավ ծրագրված սադրանք է: Նրանք այնպես են արել, որպեսզի մենք ներկայացուցիչ չունենանք Պրիգորոդնոյե շրջանում: Ես կարծում եմ, որ այդ ընտրատեղամասում արդյունքները կեղծվելու են: Ավելին, այդ ընտրատեղամասում արդյունքները չեն կարող լեգիտիմ լինել, քանի որ ինքն ընտրատեղամասն է անօրինական, և, հնարավոր է, որ այդ ամենն արվում է, որ Անատոլի Բիբիլովի հաղթանակի դեպքում օգտագործվի հենց այդ ընտրատեղամասի քվեարկության արդյունքներն ընտրություններն անվավեր ճանաչելու համար»:

Գործող նախագահի հասցեին որպես առանձին մեղադրանքներ հնչում են նրանց փաստարկները, ովքեր չեն կարողանում Լեոնիդ Թիբիլովին ներել իր խորհրդային անցյալը՝ Վրացական ԽՍՀ Պետանվտանգությունում ծառայությունը (այն ժամանակ Հարավային Օսիայի ինքնավար հանրապետության բաժանմունքում):

Սոցցանցերում գրում են, որ Թիբիլովն իր «հին կապերին վերջ չի դրել»:

Օրինակ, Էդուարդ Կոկոյտիի պաշտոնական ներկայացուցիչ Գրիգորի Աբաևը գրում է.

Սոցցանցերի մեկ այլ օգտատեր, որը հանդես է գալիս որպես Վիկտոր Վորոնցով, գրում է.

Անատոլի Բիբիլով

Բիբիլովն իրեն միանգամից ներկայացրեց որպես նախագահին չենթարկվող քաղաքական գործիչ, ի տարբերություն նախորդ խոսնակների, չհամաձայնեցրեց օրենսդիր իշխանության գործունեությունը գործադիրի հետ:

Հարավային Օսիայի նախագահի և խոսնակի դիրքորոշումներում առկա տարաձայնությունները հանգեցրին գործադիր և օրենսդիր իշխանությունների միջև  հարաբերությունների սրման:

Ներկայիս նախընտրական փուլում Բիբիլովը գործող նախագահի հետ կոշտ մրցակցության մեջ է մտել և պարբերաբար մեղադրում է նրան իր համախոհներին հետապնդեպու, օրենքի և սահմանադրության խախտման համար, ինչպես, օրինակ, Հյուսիսային Օսիայում ընտրատեղամաս բացելու վերոնշյալ դեպքի կապակցությամբ:

Սակայն նախկին և ներկայիս նախագահների (Կոկոյտիի և Թիբիլովի) արդեն սկանդալային դարձած քաղաքական դիմակայությունը Բիբիլովը չի մեկնաբանում և ոչ մի կերպ դրան չի խառնվում: Այդ դիմակայության մասին ուղղակի հարցին Կվայսա քաղաքում ընտրողների հետ վերջերս տեղի ունեցած հանդիպմանն իր ելույթում խորհրդարանի խոսնակը միայն ժողովրդին միավորվելու կոչ է արել:

«Ձեր ընտրությունն ինքնուրույն արեք, թույլ մի տվեք օգտագործել ձեզ նախընտրական խաղերում», – ասել է նա:

Մարտի 15-ին տեղի ունեցած սրեցման պահին, երբ Կոկոյտիի կողմնակիցները բողոքում էին նրան որպես նախագահի թեկնածու գրանցելու Գերագույն դատարանի մերժման դեմ, հանկարծակի տեղեկատվություն տարածվեց, որ նրանց կհանդիպի խոսնակը: Սակայն նման բան այդպես էլ տեղի չունեցավ, իսկ «Միասնական Օսիայի» պատգամավոր Պյոտր Հասսիևն ավելի ուշ հայտարարեց, որ «Բիբիլովը չի պլանավորում այցելել Կոկոյտիի կողմնակիցներին»:

Հարավային Օսիայում կուտակվում է վրդովմունքը հասարակությունում ձևավորված դիմակայության ֆոնին երկու առանցքային անձանց՝ նախագահի և խոսնակի լռության առիթով:

Գործող նախագահը վերջին երկու շաբաթվա մեջ ոչ մի անգամ չի հանդիպել ժողովրդի հետ և ոչ մի անգամ անձամբ չի արձագանքել հանրապետությունում տեղի ունեցող բացառիկ, երբեմն էլ էքստրեմալ իրադարձություններին: Խորհրդարանի խոսնակ, նախագահի թենկածու Անատոլի Բիբիլովը նախընտրական արշավի ժամանակ արձակուրդ է մեկնել, չնայած որ պարբերաբար շրջաններում ընտրողների հետ հանդիպումներ է անցկացնում:

Հարավօսական քաղաքագետ Ալան Պարաստաևը «Կավկազսկի ուզել» առցանց պարբերականի իր բլոգում գրում է.

«Կոկոյտին ու նրա կողմնակիցները վերջնագրեր են առաջադրել նախագահի ու նրա նախարարների հրաժարականի պայմաններով:

Սակայն դա չէ մեզ զարմացնում, այլ այն, որ նախընտրական դաշտում այդպես էլ նոր խաղացող չհայտնվեց: Անատոլի Իլյիչը (խոսնակ Բիբիլովը JAMnews), ես վստահ էի, որ միջնորդի դեր կստանձներ, հանգստության երաշխավոր կդառնար: Նա գեներալ է, ԱԻ նախկին նախարար, իսկ իրավիճակն արտակարգ է, ավելին հնարավոր չէ: Չէ՞ որ նա պարզապես իր կուսակցության առաջնորդը չէ, այլ այնուամենայնիվ խորհրդարանի, ըստ էության՝ ժողովրդական ժողովի ղեկավարը… Նրանից բացի էլ ո՞վ պետք է հիմա նախաբեմ դուրս գա և հրահանգողի ձայնով կողմերին բանակցությունների սեղանի շուրջ նստեցնի և բոլորին ու ամեն ինչ տեղը դնի»:

Հոդվածում հնչած կարծիքներն արտահայտում են հեղինակի տերմինաբանությունն ու հայացքները և պարտադիր չէ, որ համընկնեն խմբագրության կարծիքի հետ