Ուղերձ Բաքվին, բայց ոչ միայն նրան․ կարծիք հայ-իրանական զորավարժությունների մասին
Հայ-իրանական համատեղ զորավարժություն 2025
Հայաստանն ու Իրանը երկօրյա համատեղ զորավարժություններ են անցկացնում։ Հայկական կողմը հաղորդել է, որ դրանք ենթադրում են պետական սահմանին տեղակայված անցակետերի վրա պայմանական ահաբեկչական խմբերի հարձակումը չեզոքացնելու գործողություններ։ Թեհրանից հայտարարել են՝ վարժանքները խաղաղ բնույթի են և վստահեցրել՝ երկու երկրների սահմանային տարածքներին որևէ վտանգ չի սպառնում։
Հատկանշական է, որ զորավարժությունները կազմակերպվում են Ադրբեջանի՝ ՀՀ-ին հրադադարի խախտումների մեջ մեղադրելու և իրավիճակի հնարավոր էսկալացման ֆոնին։ Հայ-ադրբեջանական սահմանին մշտադիտարկում իրականացնող ԵՄ դիտորդական առաքելությունը, իր հերթին, նախօրեին հաղորդել է, որ մարտ ամսից ավելացրել է գիշերային պարեկությունների թիվը՝ «անվտանգությունն ու ապահովությունը բարձրացնելու և հնարավոր լարվածությունը թոթափելու համար»։
Քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանը կարծում է՝ հայ-իրանական զորավարժությունների անցկացումը կարևոր քաղաքական ուղերձ է, որի բովանդակությունը հետևյալն է՝ Իրանն ու ՀՀ-ն կարող են «համատեղ աշխատանք կատարել անվտանգային ռիսկերի կառավարման ուղղությամբ»։
JAMnews-ը Բադալյանից հետաքրքրվել է՝ արդյո՞ք Ադրբեջանն է ուղերձի հասցեատերը։
«Ադրբեջանն է այն գործիքը կամ մեխանիզմը, որով որևէ մեկը կարող է Կովկասում խաղալ ապակայունացման վրա, բայց խաղացողների հնարավոր շրջանակն ավելի լայն է։ Ուղերձն էլ ավելի լայն շրջանակի համար է»,- արձագանքել է նա։
- «Բաքվի նպատակը լոգիստիկ հարցերը քաղաքական ճնշման գործիքի վերածելն է»․ կարծիք
- «Եթե ՀՀ-ն հրաժարվի իր կարմիր գծերից, միայն թղթի վրա կմնա պետություն»․ կարծիք
- «Ապաշրջափակման Երևանի առաջարկը մերժելու հիմքեր չկան»․ Փաշինյան
- «ՀՀ-ն պետք է օգտագործի իր խաղաքարտը ճանապարհների ապաշրջափակման հարցում». թուրքագետ
Ի՞նչ են հաղորդել Երևանն ու Թեհրանը
Հայաստանի պաշտպանության նախարարությունը նախօրեին հաղորդեց, որ ՀՀ և Իրանի զինված ուժերի հատուկ նշանակության ստորաբաժանումները ապրիլի 9-10-ն անցկացնելու են համատեղ զորավարժություն։ Հաղորդագրությունում նշվում է, որ յուրաքանչյուր երկիր զորավարժությունն իրականացնելու է իր տարածքում։
«Զորավարժությունը ենթադրում է Հայաստան-Իրան պետական սահմանին տեղակայված սահմանային անցակետերի վրա պայմանական ահաբեկչական խմբերի հարձակումը չեզոքացնելու գործողություններ»,- նշել է ՀՀ պաշտպանական գերատեսչությունը։
IRNA գործակալության փոխանցմամբ՝ Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի ցամաքային զորքերի հրամանատարի տեղակալ Վալիոլլահ Մադանին հայտնել է՝ վարժանքները տեղի են ունենալու սահմանամերձ Նորդուզ շրջանում:
Նորդուզը սահմանակից է ՀՀ Սյունիքի մարզի Ագարակ համայնքին: Սյունիքը Հայաստանի այն հատվածն է, որտեղով Ադրբեջանը «Զանգեզուրի միջանցք»՝ արտատարածքային ճանապարհ է պահանջում։ Երևանը բազմիցս է հայտարարել՝ պատրաստ է տարածաշրջանի հաղորդակցությունների բացմանը, բայց իր ինքնիշխանության և իրավազորության ներքո։
Ցամաքային զորքերի հրամանատարի տեղակալի խոսքով՝ զորավարժությունների անցկացման նպատակը սահմանային անվտանգության ամրապնդումն է։ Նրա բնորոշմամբ՝ երկու երկրների սահմանային տարածքները ռազմավարական նշանակություն ունեն՝ հաշվի առնելով «տարածաշրջանի խոցելի դիրքը»։
«Երկու երկրների՝ Իրանի և Հայաստանի սահմանային տարածքներին որևէ վտանգ չկա։ Այս զորավարժությունների անվանումը «Խաղաղություն» է»,- վստահեցրել է Մադանին։
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանը կարևորում է հայ-իրանական համատեղ զորավարժությունների անցկացումը, մասնավորապես՝ կայունություն և հարաբերական խաղաղություն պահպանելու տեսանկյունից։
«Անվտանգային ռիսկերի կառավարման խճանկարում Իրանի դերն առանձնահատուկ է, քանի որ առավելագույնն է [ՀՀ հետ] համադրված շահերի և հետաքրքրությունների ծավալը։ Նաև անմիջականորեն գետնի վրա եղած իրողություններով Իրանն ամենահասանելին է հնարավոր փոխգործակցության իմաստով»,- JAMnews-ի հետ զրույցում նկատել է նա։
Ասում է՝ պետք է ակնկալել, որ զորավարժությունների անցկացումը կլինի որոշակի սկիզբ հետագայում պաշտպանական ոլորտում համագործակցությունն ավելի խորացնելու համար․
«Ռազմատեխնիկական գործակցության մասով պետք չէ շտապել եզրակացություններ անել։ Համադրված աշխատանքի մեխանիզմներ մշակելն ինքնին բավական կարևոր է՝ անկախ զենքի մատակարարումներից»։
Վերլուծաբանն ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ Իրանը Հայաստանի համար կարևոր գործընկեր է նաև լոգիստիկ տեսանկյունից, մասնավորապես՝ զենքի մատակարարումների համար։ Ըստ նրա՝ հնդկական զենքերը ՀՀ հասնելու այլ ճանապարհ չունեն։
Թեհրանը բազմիցս հայտարարել է, որ հայ-իրանական սահմանի փոփոխությունն իր համար կարմիր գիծ է։ Հարցին՝ արդյո՞ք Իրանը կմիջամտի, եթե Բաքուն փորձի ՀՀ-ից ուժով արտատարածքային ճանապարհ՝ «Զանգեզուրի միջանցք» վերցնել, վերլուծաբանը պատասխանել է․
«Ապավինել մեկ երկրի՝ լինի Իրանը, Ռուսաստանը, ԱՄՆ-ն, թե Ֆրանսիան, առավել ևս այս փլուզվող աշխարհակարգի պայմաններում պարզապես սխալ կլինի»,- նկատել է նա և հավելել, որ որևէ տերության վարքագծի հարցում համոզված լինելը «մոլորություն է»։
Քաղաքական մեկնաբանը, սակայն, շեշտել է՝ ՀՀ-ն ու Իրանը շահերի զգալի ընդհանրություն ունեն «Զանգեզուրի միջանցք» թույլ չտալու հարցում․
«Երևանը պետք է ինտենսիվ աշխատի Թեհրանի հետ, որպեսզի մենք լինենք Իրանի գլխավոր գործընկերներից մեկը այս հարցում և Իրանի հետ միասին կարողանանք լուծել ինչ-որ խնդիրներ իրավիճակի կայունության և կառավարման, սահմանների անձեռնմխելիության, տարածքային ամբողջականության շրջանակում»։
Բադալյանը հիշեցնում է՝ Ռուսաստանն ուզում է, որ ՀՀ-ով անցնող ճանապարհները լինեն իր վերահսկողության ներքո։ Իրանը դեմ է, որ դրանք լինեն Թուրքիայի, Ադրբեջանի կամ արևմտյան վերահսկողության տակ։ Մյուս կողմից նկատում է՝ փոխվում են ԱՄՆ ռազմավարական շահերն ու առաջնահերթությունները, ուստի պետք է սպասել և տեսնել՝ ի՞նչ կպայմանավորվեն Վաշինգտոնն ու Մոսկվան և արդյո՞ք այդ պայմանավորվածությունների շարքում կլինի նաև Հարավային Կովկասով անցնող ճանապարհների հարցը։
«Միջանցքի» հարցում միջազգային կոնսենսուսի համար պետք է լինի կոնսենսուս Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի, ԵՄ, Թուրքիայի և Իրանի միջև։ Այստեղ խոսք չի կարող լինել նույնիսկ լռելյայն կոնսենսուսի մասին»,-կարծում է նա։
Ասում է՝ օրինակ Արցախի հայաթափման հարցում եղել է լռելյայն կոնսենսուս։ Եվ դա տեղի է ունեցել այն պատճառով, որ «բոլորը համարել են, որ դա մի «քար» է, որը հեռացնելով իրենք հնարավորություն են ստանում ավելի ինտենսիվ պայքարել ճանապարհների համար։ Ապաշրջափակման հարցն, ըստ փորձագետի, շահագրգիռ բոլոր կողմերի համար ունի ռազմավարական նշանակություն։
«Միջազգային կոնսենսուս չեմ պատկերացնում։ Համարում եմ, որ թե՛ բաց, թե՛ հետնաբեմային ռեժիմով շատ լուրջ պայքար է գնալու այդ ճանապարհների համար։ Հենց այստեղ են գլխավոր ռիսկերը»,- ամփոփել է վերլուծաբանը։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Հայ-իրանական համատեղ զորավարժություն 2025
