Հայաստան-Սաուդյան Արաբիա․ հարաբերությունների «շրջադարձայի՞ն» փուլ
Հոկտեմբերի 26-ին աշխատանքային այցով Սաուդյան Արաբիա է մեկնել Հայաստանի նախագահ Արմեն Սարգսյանը։ Երկու երկրների միջև դիվանագիտական հարաբերություններ չկան։ Նախագահի աշխատակազմն այցը բնորոշել է որպես աննախադեպ և շրջադարձային իրադարձություն։
JAMnews-ը ներկայացնում է այցի մանրամասները, անդրադարձ Հայաստան-Սաուդյան Արաբիա երկկողմ հարաբերություններին, ինչպես նաև փորձագիտական կարծիք։
Պատմական այցի մանրամասները
Սաուդյան Արաբիայի մայրաքաղաք Ալ-Ռիադի օդանավակայանում Հայաստանի նախագահ Արմեն Սարգսյանին դիմավորեցին պետական ամենաբարձր մակարդակով՝ ի դեմս երկրի արտաքին գործերի պետնախարար Ադել ալ-Ջուբեյրի։
Արարողակարգի համաձայն՝ օդանավակայանում բարձրացվեց ՀՀ պետական դրոշը:
Սարգսյանի աշխատանքային այցը Սաուդյան Արաբիա ՀՀ նախագահի աշխատակազմը գնահատեց այսպես․
«2021թ. հոկտեմբերի 26-ն առանձնահատուկ էջ կդառնա հայ-արաբական և մասնավորապես Հայաստանի Հանրապետություն-Սաուդյան Արաբիա հարաբերությունների պատմության մեջ»։
Հայաստանի անկախությունից ի վեր Սաուդյան Արաբիայի հետ դիվանագիտական հարաբերություններ չեն հաստատվել։ Նախագահ Սարգսյանն առաջին հայ պաշտոնյան է, որն այցելում է իսլամական աշխարհի առանցքային երկրներից մեկը՝ Սաուդյան Արաբիա: Սա է պատճառը, որ պաշտոնական հաղորդագրություններում նախագահականը պարբերաբար գործածում է պատմական այց ձևակերպումը։
Աշխատանքային այցի շրջանակում նախագահ Սարգսյանը Սաուդյան Արաբիայի թագաժառանգ Մուհամեդ բին Սալմանի հետ ներկա է եղել «Ապագա ներդրումային նախաձեռնություն» (Future investment initiative) 5-րդ համաժողովի բացման արարողությանը։
Նախագահի աշխատակազմի փոխանցմամբ՝ Հայաստանի նախագահն ու Սաուդյան Արաբիայի թագաժառանգը զրուցել են երկկողմ հարաբերությունները զարգացնելու անհրաժեշտության մասին։
«Երկու ժողովուրդների միջև պատմական հարուստ առնչությունները լավ հիմք են ապագային միտված միջպետական հարաբերություններ կառուցելու համար», — ընդգծել են զրուցակիցները։
Նշենք, որ «Ապագա ներդրումային նախաձեռնություն» համաժողովին մասնակցում են բազմաթիվ երկրների ղեկավարներ, կառավարության անդամներ, ինչպես նաև համաշխարհային խոշոր ընկերությունների ղեկավարներ, գործարարներ:
Երկկողմ հարաբերությունների մասին
Հայաստանի արտաքին գերատեսչության պաշտոնական կայքի «Երկկողմ հարաբերություններ» բաժնում Սաուդյան Արաբիայի վերաբերյալ տվյալները թարմացվել են 2 տարի առաջ՝ 2019 թվականին։ Նշված է, որ Հայաստանի Հանրապետության և Սաուդյան Արաբիայի Թագավորության միջև դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատված չեն:
Ներկայացված են տվյալներ երկու երկրների միջև ապրանքաշրջանառության ծավալների վերաբերյալ։
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանի կարծիքով՝ Հայաստանի նախագահի այցը Սաուդյան Արաբիա իրապես պատմական է:
«Անշուշտ, հեռուն գնացող հետևություն անելը վաղ է, բայց Հայաստանի նախագահի առաջին այցը Սաուդյան Արաբիա, իսկապես կարևորագույն մեկնարկ է»,- իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է Բադալյանը։
Քաղաքական մեկնաբանը հիշեցնում է, որ չնայած դիվանագիտական հարաբերությունների բացակայությանը՝ 2011-13 թվականներից երկու երկրների նախագահների մակարդակով ձևավորվել է փոխադարձ շնորհավորանքների պրակտիկա Անկախության տոների, ընտրությունների կապակցությամբ:
Հայաստանի հետ դիվանագիտական հարաբերություններ չհաստատելը Բադալյանը կապում է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հետ՝ նկատելով, որ այդ կերպ Սաուդյան Արաբիան ցույց է տվել իր աջակցությունը ադրբեջանական կողմին։
«Այստեղ կա երկու հանգամանք: Կլինե՞ր արդյոք այց, եթե չլիներ թագավորական ընտանիքի հետ Արմեն Սարգսյանի անձնական հարաբերության հանգամանքը: Եվ մյուսը՝ կլինե՞ր արդյոք այց, եթե պատերազմը փաստացի փոխած չլիներ ստատուս քվոն հօգուտ Ադրբեջանի, ինչն էլ Սաուդներին այսպես ասած դարձրել է ավելի «անկաշկանդ»», — նման հարցադրում է անում քաղաքական մեկնաբանը։
Բադալյանի եզրահանգմամբ՝ բոլոր դեպքերում, երկկողմ հարաբերությունների հաստատումը Հայաստանի համար ունի տնտեսական, ինչպես նաև ռազմաքաղաքական կարևոր նշանակություն։
