Անսպասելի, բայց սպասված. ինչպես հեռավար կրթությունը դպրոցից տուն մտավ
Կորոնավիրուսի տարածումը պարտադրեց փակել Հայաստանի բոլոր ուսումնական հաստատությունները։ Մարտի 13-ից բոլոր դպրոցները, քոլեջներն ու համալսարաններն անցան հեռավար ուսուցման:
Պարզվեց, որ դպրոցականների և ուսուցիչների շուրջ 10 տոկոսը չունի որևէ տեխնիկական սարք հեռավար ուսուցմանը մասնակցելու համար։ Մարզերում առնվազն 21 000 սարքի կարիք կար:
Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը սկսեց սարքերի հավաքագրումը։ Միջազգային և բիզնես կազմակերպություններ, անհատներ ու քաղաքական գործիչներ միացան համակարգիչների ու պլանշետների ձեռքբերման նախաձեռնությանը: Աշակերտների ու ուսուցիչների տներ տեխնիկա տեղափոխվեց նաև դպրոցների համակարգչային դասարաններից։
Բացի դրանից Հանրային հեռուստաընկերության եթերում ամեն օր սկսեցին հեռարձակել տարբեր դասեր:
Երկրում գործող բոլոր երեք հեռահաղորդակցական ընկերություներն էլ ձեռք մեկնեցին կրթության համակարգին։ Առանձին ալիք է տրամադրվել, որը 24 ժամ շարունակ հեռարձայում է այդ դասընթացները: Կա նաև առանձին YouTube-յան ալիք, որտեղ հավաքվում են այս բոլոր նյութերը: Կրթության նախարարության ալիքն ապահովվել է զրոյական սակագնով, այսինքն գործում է անվճար։
Ընթացքում բացահայտվեց ևս մեկ խնդիր՝ կրթական նոր ձևաչափին ուսուցիչների անպատրաստ լինելը:
Այնուամենայնիվ, հեռավար ուսուցումը մեկնարկեց ու խաղի նոր կանոններ պարտադրեց ուսուցիչներին, աշակերտներին ու նրանց ընտանիքի անդամներին:
Հեռավար կրթությունը փոխել է ընտանիքների օրվա ռեժիմը
Սոնա Ղազինյանը երեք տղաների մայրիկ է: Մեծերը՝ Տիգրանը և Լեոնը, սովորում են Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիրում: Փոքր տղայի համար դժվար է հասկանալ, որ եղբայրները համակարգչով դաս են անում և ոչ թե խաղեր խաղում ու մուլտֆիլմ նայում: Հաճախ է եղբայրներին խանգարում՝ պահանջելով իրեն էլ նեռառել իրենց համակարգչային աշխարհում:
«Հայրիկն այս օրերին տնից է աշխատում, հետևաբար երեք երեխաների առօրյայի կազմակերպմամբ ես եմ զբաղվում։ Հնարավորինս փորձում եմ այնպես անել ոչինչ չտուժի՝ մաքուր օդում զբոսնեն, վիտամիներով հարուստ սնվեն, փոքրիկը ժամանակին քնի: Սրանք առաջնահերթություն են մեր ընտանիքի համար», — պատմում է երիտասարդ մայրիկը:
Սոնան ասում է, դասերը փորձում են ավարտել օրվա առաջին կեսին, քանի որ երեկոյան ժամերն ընտանիքի համար են, երեխաները չեն կարող համակարգչով դաս անել կամ մուլտֆիլմ նայել: Ծնողները նրանց համար զարգացնող տարբեր խաղեր են կազմակերպում՝ փորձելով կոմպենսացնել դպրոցական ընկերների հետ շփման պակասը:
«Ամեն ինչ հասցնել չեմ կարող, թեև երեխաները դասերն ինքնուրույն են անում, բայց պետք է ուշադիր լինել: Իդեալական մայրիկ լինել հնարավոր չէ այն էլ այս օրերին: Իրավիճակը հեշտ հաղթահարելու համար երեխաներին հեռախոսներով, հեռուստացույցով չեմ զբաղեցնում», — ասում է Սոնան:
Ղազինյանների ընտանիքն անցել է միանգամայն նոր կենսակերպի, որը սթրեսային է հատկապես ծնողների համար: Շատ ժամանակ են անցկացնում երեխաների հետ, ու արդեն զգում են․երկար նման ռեժիմով ապրելը կարող է սպառել նրանց:
Երեխաները կարոտում եմ դպրոցի միջավայրն ու ընկերների հետ շփումը
Սոնայի ավագ տղան՝ Տիգրանը չի բողոքում հեռավար ուսուցումից: Ասում է, համակարգչով դաս անելն իր համար դժվար չէ, քանի որ դասընկերներով մի քանի տարի է բլոգ են վարում։ Իր դպրոցում նախկինում էլ տարբեր հանձնարարություններ համակարգչով են կատարել։
«Օնլայն դասերից հետո զանգում ենք, ընկերներով խոսում, որոշում, թե կարանտինից հետո ում տուն ենք գնալու, ինչ խաղեր ենք խաղալու: Դպրոցում իրար հետ շատ էին խաղում, կարոտել եմ ընկերներիս ու դասվարիս», — ասում է Տիգրանը:
Դասընկերների հետ շփմանը կարոտել է նաև Կարինե Հովաննիսյանը, նա 6-րդ դասարանի աշակերտ է և սովորում է Երևանի 181 հիմնական դպրոցում: Հեռավար կրթության առաջին օրերին իր համար դժվար է եղել առցանց դասերին հարմարվելը:
«Բայց մեկ շաբաթ էլ չանցած բոլորս արդեն առանց խնդիրների կարողանում էինք մասնակցել դասերին: Որևէ թեմա բաց չենք թողել, տարբեր տնային հանձնարարություններ ենք ստացել, նկարել ենք, էլեկտրոնային փոստով ուղարկել ուսուցիչներին, նաև գործնական աշխատանքներ արել «Իմ դպրոց» ծրագրի միջոցով», — պատմում է Կարինեն:
Նրա խոսքով, հեռավար դասերի ժամանակ լինում են նաև զվարճալի միջադեպեր, կապն է վատանում, երեխաներից մեկը սկսում է հազալ և խանգարել, երբեմն տան անդամներն են միանում դասերին․
«Բոլորս մի տեսակ լարված ենք, որ հանկարծ դասը չխանգարվի, ուսուցչին չբարկացնենք: Եթե մեկը դաս է պատասխանում, պետք է չմիջամտել, կողքից չխոսել: Դասարանում ավելի հեշտ էր, իրար օգնում էինք, բացատրում այն մասը, որը չէինք հասկացել»:
Կարինեն և իր շատ դասընկերներ արդարացի չեն համարումմ, որ նախարարությունը որոշել է կիսամյակի ամփոփման ժամանակ հաշվի չառնել հեռավարի դասերի ընթացքում ստացած գնահատականները․
«Ամեն օր դասին մասնակցել ենք, տնային ու գործնական առաջադրանքներ արել: Եթե մեր գնահատականները հաշվի չէին առնելու, այդ մասին մեզ պետք է տեղյակ պահին ավելի շուտ»:
Ուսուցիչը՝ հեռավար կրթության մասին
Հասմիկ Սարիբեկյանը անգլերենի ուսուցիչ է, ակտիվ է մասնակցում է կրթական բարեփոխումների մշակվող ծրագրին:
Նրա խոսքով, յուրաքանչյուր ուսուցչի համար հեռավարը նոր գիտելիքի, կրթական նոր մեթոդների և գործիքների կիրառման մեծ հնարավորություն էր: Այն ուսուցիչները, որոնք կարողացան ճիշտ ընկալել հեռավար ուսուցման բովանդակությունը` նոր դռներ բացեցին աշակերտի առաջ:
«Սակայն փորձը ցույց տվեց, որ ուսուցիչների մեծամասնությունը ընդամենը կրթության լսարանային եղանակը տեղափոխեցին առցանց հարթակ: Մինչդեռ պետք էր օգտվել առիթից և սովորողներին մղել ինքնուրույն, հետազոտական և նախագծային աշխատանքների», — կարծում է Հասմիկը:
Հասմիկ Սարիբեկյանն իր դստեր՝ Արևիկի հետ բեմադրում է Հովհաննես Թումանյանի «Ծիտը» հեքիաթը
Նա դրական է գնահատում այն, որ ուսուցիչները արտակարգ պայմաններում ապահովեցին կրթության շարունակականությունը, բայց ցավում է, որ նրանց զգալի մասը պատրաստ չէր նաև տեխնիկական և մեդիագրագիտության առումով․
«Իրականում հեռավար ուսուցումը բավականին լավ մոտեցում է և առկա ուսուցման հետ լրիվ համատեղելի է»:
Կորոնավիրուսի համավարակի պայմաններում անցումը հեռավար կրթության Հասմիկ Սարիբեկյանը համարում է պիլոտային ծրագիր, որը հնարավորություն տվեց հայտնաբերել առկա խնդիրները և շտկել դրանք․
«Հեռավար ուսուցման ձևաչափը փորձարկելուց հետո մեծ հույսեր ունեմ, որ նոր ուսումնական տարվանից սկսած կրթության նկատմամբ մոտեցումները կփոխվեն ինչպես աշակերտների, այնպես էլ ուսուցիչների մոտ, քանի որ բոլորս էլ ապրեցինք անձնային և մասնագիտական աճ, ինչն անպայման իր բարի պտուղներն է տալու»:
Տեխնոլոգիական լուծումները
Տավուշի մարզի սահմանամերձ Այգեձոր գյուղի դպրոցի քիմիայի ուսուցիչ Հայկ Ծաղկյանն ասում է, որ իր համար դժվար չի եղել անցնել հեռավար ուսուցման, քանի որ ժամանակին վերապատրաստվել է ԿՏԱԿ (Կրթական տեխնոլոգիաների ազգային կենտրոնի) ծրագրով:
Նա աշակերտների հետ շփման տարբեր հարթակներ է օգտագործում: Դասաժամերն անցկացնում են Zoom-ով, թեև ծանոթեն և այլ ծրագրերի՝ Skype, Viber, Google Hangouts:
Երեխաների գիտելիքները ստուգելու համար Quizizz գործիքի միջոցով հարցեր է պատրաստում։ Դա մեծ հետաքրքրություն է առաջացրել անգամ այն աշակերտների մոտ, որոնք դպրոցում պասիվ էին:
Հայկն ասում է, որ հեռավար դասերի ընթացքում էմոցիաների պակաս չկա։ Վիզուալիզացնող նյութերը մոտիվացրել են երեխաներին հետագայում դպրոցի դասերի հետ համատեղել հեռավար ուսուցումը:
Հայկը աշակերտների հետ օսլայի ստացման առցանց փորձ է կատարում
«Տնային հանձնարարություններն անում ենք LearningApps-ով [անվճար առցանց գործիք է, որի օգնությամբ կարելի է ստեղծել աշակերտների գիտելիքները ստուգող ինտերակտիվ վարժություններ — JAMnews]: Ինչո՞ւ այս ծրագրով, որովհետև երեխաները տեսնում են իրենց արած սխալները և հենց տեղում ուղղում: Ուսուցիչ-աշակերտ հեռավորությունը փոքրանում է, շփումն ավելի մտերմիկ է դառնում», — ասում է Հայկը:
