Հայաստանում ուզում են բարձրագույն կրթության ոլորտը երիտասարդացնել, բայց զրկել այն ինքնավարությունից

Լուսանկարը՝ ՀՊՏՀ-ի

Բարձրագույն կրթության մասին Հայաստանում ներկայացված օրենքի նոր նախագիծը վիճահարույց է ոլորտի փորձագետների համար: Սակայն դրա հեղինակները գոհ են իրենց աշխատանքից, բացատրում են, որ օրինագիծը նպատակ ունի մշակել ու սահմանել բուհերի, ակադեմիաների կառավարման ընդհանուր սկզբունքները։

E-draft կայքում հանրային քննարկման ներկայացված օրինագիծը շուրջ 4 ժամ քննարկվել է նաև Ազգային ժողովում, որտեղ կրթության և գիտության նախարար Լևոն Մկրտչյանը հռետորական հարց է հնչեցրել. Հայաստանն ունի՞ նման օրենքի անհրաժեշտություն, թե ոչ:

Նախարարն ասել է նաև, որ այս օրենքով չեն կարող լուծվել բարձրագույն կրթության ոլորտում առկա բոլոր հիմնախնդիրները, բայց շատ հարցերի պատասխաններ պետք է տրվեն: Մասնավորապես, նա խոսել է բարձրագույն բուհական համակարգի խիստ հումանիտարիզացված լինելու մասին:

«Մեր մասնագիտական կրթության 70 տոկոսը հումանիտար առարկաներ են: Գիտությունը համարյա ներկայացված չէ այսօր մեր բարձրագույն կրթության սպեկտրում: Մենք ունենք բնագիտության, գիտությունների պահպանման խնդիր, որը փոխելու համար պետք է փոխել դպրոցները: Այս օրենքը իհարկե պետք է լուծում տա այս հարցին»,— մասնավորեցրել է նա:

Քննարկվել է նաև գիտական ոլորտի երիտասարդացման հարցը:

«Եթե մի երկրում, որտեղ գիտության մեջ ներգրավվածներից 35-ից 55 տարեկանները 6 տոկոս են կազմում, իսկ 60 տարեկանից բարձր անձինք՝ 30 տոկոսը, սա խնդիր է, խզում կա: Երիտասարդը, որը դառնում է 40 տարեկան, հասկանում է, որ որևէ շանս չունի ամբիոնի, լաբորատորիայի վարիչ դառնալու: Եվ իրենց կարողություններն այս երիտասարդները ներդնում են այլ ոլորտներում, արտասահմանում: Աշխարհում շատ երկրներ կան, ովքեր գիտություն չունեն, ապրում են սպասարկման ոլորտով, մենք նման բան անելու իրավունք չունենք, գիտական պոտենցիալը կորցնելու իրավունք չունենք », — կարծում է նախարար Մկրտչյանը:

Իսկ ընդդիմադիր «Ծառուկյան» խմբակցության պատգամավոր Սերգեյ Բագրատյանի կարծիքով, քիչ կարևոր է, թե քանի տարեկան է ամբիոնի վարիչը կամ դասախոսը, եթե նա պրոֆեսիոնալ է.

«Ասել, թե 70 տարեկան մարդը չի կարող աշխատել, դնել սահմանափակում, մարդու իրավունքների խախտում է»:

Փորձագետները մատնանշում են՝ օրենքի նախագծում մեծ բացթողումներ կան: Այն չի լուծում ոլորտի հիմնական երեք խնդիրները.

• բուհական ինքնավարության,
• ակադեմիական ազատության,
• բուհերի իրական ապաքաղաքականացման:

Նրանց կարծիքով, այս օրինագիծն ավելի է կաշկանդում բուհերի ազատ գործելու իրավունքը, որովհետև նախագծով վարչապետն է դառնում բարձրագույն ուսումնասրական հաստատությունների խորհդի կազմերը հաստատող անձնավորությունը:

Նախարար Մկրտչյանն ասում է, թե պետական բուհերի խորհուրդը պետք է հաստատի դրա հիմնադիրը, որը տվյալ պարագայում վարչապետն է: Բայց ընդդիմադիրներն ու փորձագետները անհանգստացած են՝ այսպիսով բուհն ինքնավար լինել չի կարող:

«Հասկանալի է քաղաքական մեծամասնության նպատակը: Բայց սա ուղիղ հակադրության մեջ է կրթության նախարարի կողմից բարձրացված խնդրին՝ ապաքաղաքականացնել բուհի կառավարումը, բարձրացնել ինքնավարումը: Չի կարող ինքնակառավարումը անկախ լինել, եթե վարչապետն է հաստատելու կազմը»,— հայտարարել է «Ելք» կուսակցությունների դաշինքի ներկայացուցիչ Անահիտ Բախշյանը:

Օրինագիծը դեռ փոփոխման է ենթարկվելու: Եվ հայտնի չէ, թե ինչ ուղղությամբ փոփոխություններ կմտցնի կրթության և գիտության նախարարությունը: