Հայաստանի Սահմանադրական դատարանի ճակատագիրը կորոշի ոչ թե հանրաքվեն, այլ խորհրդարանական մեծամասնությունը

Հայաստանի խորհրդարանը երկրորդ և վերջնական ընթերցմամբ ընդունել է «Հանրաքվեի մասին» օրենքի լրամշակումն, ինչը հնարավորություն է տալիս չեղարկել սահմանադրական փոփոխությունների վերաբերյալ հանրաքվեն։ Այն նշանակված էր ապրիլի 5–ին, սակայն չկայացավ կորոնավիրուսի համաճարակի հետ կապված արտակարգ դրության ռեժիմի սահմանման պատճառով։

Հանրաքվեն պետք է վերջակետ դներ Սահմանադրական դատարանի շուրջ կոնֆլիկտին։

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն ու նրա կառավարությունը, իշխանության գալով 2018 թ–ի «թավշյա հեղափոխությունից» հետո, անհրաժեշտ համարեցին դադարեցնել Սահմանադրական դատարանի վեց դատավորների և նախագահի լիազորությունները, որոնք իրենց պաշտոնները ստանձնել են նախորդ իշխանության տարիներին։ «Հեղափոխական» կառավարությունը նրանց անընդունակ է համարում արդար որոշումներ կայացնել նոր Հայաստանում։

Իշխանությունների կարծիքին համաձայն չէ ինքը ՍԴ–ն, դատարանի նախագահն ու խոհրդարանական ընդդիմությունը։

Չնայած դրան՝ իշխող խորհրդարանական դաշինքը 2020 թ–ի փետրվարին հաստատել էր համաժողովրդական հանրաքվեի անցկացման մասին որոշումը։ Սահմանադրական դատարանի ճակատագիրը վճռելու պատասխանատվությունը փոխանցվել էր ժողովրդին։

Սակայն այժմ ՍԴ նախագահի և վեց դատավորների լիազորությունների պահպանման կամ դադարեցման հարցը լուծելու է խորհրդարանը, որտեղ իշխող կուսակցությունը ձայների մեծամասնություն ունի։

Խորհրդարանի երկու ընդդիմադիր խմբակցությունները փոփոխությունները հակասահմանադրական են անվանել՝ բացատրելով, որ հանրաքվեն կարելի է միայն հետաձգել, բայց ոչ չեղարկել։ 

• Հայաստանի Սահմանադրական դատարանի շուրջ սկանդալը միջազգային հնչեղություն է ստանում
• Սահմանադրական դատարանի և դրա նախագահի շուրջ իրադարձությունների ժամանակագրությունը

Ի՞նչ են ասում իշխող դաշինքում

«Իմ քայլն» իշխող խմբակցության ղեկավար Լիլիթ Մակունցը հայտարարել է․

«Նախագիծն ընդունվում է՝ հաշվի առնելով այն, որ համավարակի իրավիճակում անհնար է հանրաքվե անցկացնել՝ սպառնալիքի տակ դնելով մեր քաղաքացիների կյանքը։ Հետևաբար, հանրաքվեն չեղարկելու անհրաժեշտություն է առաջացել»։

Իշխող խմբակցության մեկ այլ պատգամավոր, իրավական հարցերի խորհրդարանական հանձնաժողովի նախագահ Վլադիմիր Վարդանյանը նույնպես ընդգծել է․ հանրաքվեի չեղարկման միակ պատճառը կորոնավիրուսն է։ Սակայն պատգամավորը չի պարզաբանել, թե ինչու չի կարելի հանրաքվեի օրը փոխել, այլ պետք է չեղարկել այն։

Ի՞նչ է ասում ընդդիմությունը

Ընդդիմությունն ընդունված լրամշակումները հակասահմանադրական է համարում, քանի որ այժմ հնարավոր կլինի ոչ միայն հետաձգել, այլև չեղարկել ցանկացած հարցով նշանակված հանրաքվե։

Օրինագծի դեռևս առաջին ընթերցման ժամանակ «Բարգավաճ Հայաստանը» դեմ է քվեարկել, իսկ «Լուսավոր Հայաստանն» ընդհանրապես չի մասնակցել քվեարկությանը։

«Մենք կարծում ենք, որ օրինագիծը սահմանադրությանը դեմ է և չենք մասնակցելու քվեարկությանը՝ չապահովելու համար ձայների անհրաժեշտ քանակը։ Կոչ ենք անում «Բարգավաճ Հայաստանի» մեր գործընկերներին նույնն անել», – քվեարկությունից առաջ պարզաբանել է «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության ղեկավար Էդմոն Մարուքյանը։

Պատմությունը կրկնվում է

Սկզբից խորհրդարանական ընդդիմությունը դեմ էր հանրաքվեի անցկացման մասին որոշմանը։ Ընդդիմադիրներն այն ժամանակ թույլ էին որակել համաժողովրդական քվեարկության անցկացման իրավաբանական հիմքերը։

Սակայն որոշումն ընդունվել էր, քանի որ իշխող կուսակցությունը դրա համար բավականաչափ ձայներ ուներ։

Փետրվարին, երբ հանրաքվեի անցկացման ամսաթիվ էր նշանակվել, խորհրդարանական ընդդիմությունը կարող էր Սահմանադրական դատարան դիմել և վիճարկել հանրաքվեի անցկացման մասին որոշումը։

Դրա համար այն պետք է 27 ստորագրություն հավաքեր, կամ պատգամավորների 1/5–րդ մասի ձայնը։ Եվ այդ դեպքում ՍԴ–ն արդեն կորոշեր՝ կասեցնել այդ գործընթացը, թե ոչ։

Ընդդիմադիր «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցությունը հայտարարել էր, որ պատրաստ է սկսել այդ գործընթացը, եթե «Բարգավաճ Հայաստանն» աջակցի իրեն այդ հարցում։ Բանն այն է, որ որ ՍԴ դիմելու համար նրան 10 մանդատ էր պակասում։

Սակայն «Բարգավաճ Հայաստանը» հայտարարեց, որ պարզապես չի մասնակցի հանրաքվեին և չի միանա նաև Սահմանադրական դատարան դիմելու գործընթացին, քանի որ նրան այս ՍԴ շահագրգիռ կողմ է համարում այս հարցում։