Հայաստանում մտադիր են նոր հարկ մտցնել՝ առողջության համար։ Հասարակությունում խիստ բողոք է առաջացել
Առողջապահության նախարարությունն առաջարկում է նոր հարկ սահմանել՝ բժշկական, որը պարտադիր կլինի երկրի բոլոր աշխատողների համար։
Դրա հայեցակարգը բժշկական ծառայություններն ավելի հասանելի դարձնելն է։ Սակայն դրա համար առողջապահության նախարարությունն առաջարկում է ամսական աշխատավարձերից 4-6% պահումներ անել՝ անկախ դրանց չափից։ Նախագծին մանրամասն ծանոթանալ և դրա մասին իրենց կարծիքն արտահայտել ցանկացողները կարող են այցելել e-draft էլեկտրոնային հարթակը։
Նոյեմբերի 28-ի առավոտյան դրությամբ հարցվածների 70%-ն առցանց դեմ է քվեարկել նոր օրինագծի ընդունմանը։
Համապարփակ բժշկական ապահովագրության նոր հարկն առաջարկվում է ներմուծել 2022թ-ից։ Դա տեղի կունենա, եթե կառավարությունը, խորհրդարանն ու երկրի քաղաքացիները համաձայնեն առաջարկին։
Դատելով նրանից, թե ինչ զայրույթ է առաջացրել հասարակությունում «առողջության հարկը»՝ դրա քննարկումը կառավարությունում և խորհրդարանում ևս հեշտ չի անցնի։ Բացասական վերաբերմունք է առաջացել, մասնավորապես, այն պատճառով, որ նոր հարկը մտադիր է ներմուծել հենց այն «հեղափոխական» կառավարությունը, որը ժամանակին խոստացել էր նվազեցնել աշխատավարձերից պահումների տոկոսը։
• Ի՞նչ է Ստամբուլյան կոնվենցիան և ի՞նչ առասպելներ են միահյուսվել դրան Հայաստանում
• Հայաստանում անվճար հիվանդանոցային բուժում կստանան բոլոր անչափահասները
Ի՞նչ է առաջարկում նոր օրինագիծը
Հայաստանի առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանը նոյեմբերի 26-ին ի պատասխան հասարակության խիստ բողոքին ֆեյսբուքյան իր էջում ուղիղ եթերի ժամանակ պարզաբանել է, թե ինչով են առաջնորդվել առողջապահության նախարարությունում նոր հարկի գաղափարը մշակելիս․
«Այդ առաջարկի հիմքում ընկած է թե՛ Հայաստանի նորանկախ հանրապետության պատմության ամբողջ փորձի վերլուծությունը, թե՛ համաշխարհային լավագույն փորձը և թե՛ այն իրականությունը, որի մեջ մենք այսօր ապրում ենք»։
Ըստ նախարարի՝ Հայաստանում մարդկանց համար հիվանդանալն աղետ է, քանի որ, երբ մարդը հիվանդանոց է ընկնում, նա վարկ է վերցնում կամ մնում է առանց տան և մեքենայի։
Արսեն Թորոսյանն ընդգծել է, որ Հայաստանի քաղաքացիների 85%-ը բուժման ծախսերը հոգում է իր սեփական գրպանից։ Իսկ, հաշվի առնելով բնակչության եկամուտներն, «այդ ծախսերը բերում են մեր բնակիչների աղքատացմանը»։
Նախարարությունում որոշել են լրացուցիչ հարկ սահմանել բոլորի՝ այսինքն երկրի շուրջ երեք միլիոն բնակչության համար առողջապահությունն ավելի հասանելի դարձնելու համար։
Ըստ նախարարի հաշվարկների՝ դրա համար լրացուցիչ 250 մլրդ դրամ է անհրաժեշտ, իսկ բյուջեից տրամադրվում է ընդամենը 109 մլրդ դրամ։ Նոր հարկը պետք է լրացնի այդ բացը։
Ըստ նախարարի՝ այս նախագիծը կոչված է լուծելու սոցիալական խնդիրն, այն թույլ կտա Հայաստանին դառնալ հասարակություն, որտեղ աշխատողները հոգ են տանում չաշխատողների առողջության համար․
«Չվճարող քաղաքացին դա ձեր կինն է, ձեր միգուցե չափահաս երեխաներն են, որ դեռ չեն հասցրել աշխատել, ձեր ծնողներն են, որոնք աշխատել են, կենսաթոշակառու են, բայց որևէ պետական երաշխիք չունեն, ձեր այն հարազատներն են, որոնք հաճախ կարող է ձեզնից պարտքով գումար վերցնեն, սակայն այս պահին աշխատանք չունեն: Այսինքն, դրանք մենք բոլորս ենք: Մենք չենք վճարում որևէ օտար մարդու համար»:
Նրա խոսքով՝ եթե 2020-2022 թթ-ին առողջապահության ոլորտի բյուջեն տարեկան ավելանա 10-20 մլրդ դրամով, ապա 2022 թ-ին հարկը կարող է սահմանվել աշխատավարձի 4%-ի չափով։
«Սակայն այն, որ Հայաստանը ստիպված կլինի լրացուցիչ միջոցներ ներգրավել, անխուսափելի է», — ընդգծել է Թորոսյանը։
Նախագծի հիմնավորման մեջ ասվում է․
«Նախնական հաշվարկների համաձայն, աշխատող բնակչության 41 տոկոսից ավելին ամսական 150 հազար դրամ և ավելի եկամուտ ունի, ու նրանց համար առողջապահության հարկը չի դառնա լրացուցիչ բեռ: Իսկ ովքեր ավելի փոքր եկամուտ ունեն, այդ հարկի ներդրումը մեղմվում է եկամտահարկի համահարթեցման արդյունքում՝ եկամտահարկի չափի նվազման միջոցով»:
Կարծիքներ
Նոր հարկին արդեն դեմ է արտահայտվել «Հարկատուների պաշտպանություն» հասարակական կազմակերպության նախագահ Փայլակ Թադևոսյանը։ Իր ֆեյսբուքյան էջում նա գրել է․
«Վարչապետը հայտարարում է, որ եկամտային հարկի դրույքաչափի նվազեցման արդյունքում տնօրինվող եկամուտների 2020 թվականի հունվարի 1-ից ավելանալու են, իսկ Արսեն Թորոսյանը [առողջապահության նախարարը] դրա փոխարեն նոր հարկատեսակ է արդեն նախատեսել»։
Դեմ է արտահայտվել նաև տնտեսագետ Էդուարդ Բադալյանը։ Նա նշել է, որ առողջապահության համար 6 տոկոս հարկը լրացուցիչ բեռ է լինելու հասարակության համար․
«Պատկերացրեք, եթե մարդը 500 հազար դրամ աշխատավարձ է ստանում, ապա դրա 6%-ը կազմում է 30 հազար դրամ [$62], իսկ տարեկան կտրվածքով՝ 360 հազար դրամ։ Իսկ այսօր գործող ապահովագրական գներով առողջապահական ապահովագրությունը կազմում է 90-120 հազար դրամ։ Բացի այդ, որքան հասկանում եմ, աշխատող մարդկանց համար դա պարտադիր վճար է լինելու, և դրա հաշվին պլանավորվում է ծածկել առողջապահական բոլոր ծախսերը։ Այլ կերպ ասած, ապահովագրելու են բոլորին, բայց դրա համար վճարելու են միայն աշխատողները»։
Ըստ փորձագետի՝ ցանկացած դեպքում, եթե նպատակը պարտադիր բժշկական ապահովագրությունն էր, ապա դրա հետ կապված պետք էր մի փոքր հապաղել․
«Կարծում եմ, որ դեռ ժամանակը չէ այս մոտեցումը կիրառելու։ Իսկ եթե պետությունը կարծում է, որ ժամանակն է ինչ-որ որոշմամբ բոլորին ապահովելու անվճար առողջապահությամբ, ապա նվազագույնն այս փուլում այն պետք է ամբողջությամբ պետական բյուջեի հաշվին լիներ։
Ի վերջո, վարչապետը հայտարարում է, որ մենք բյուջետային մուտքերի զգալի աճ ունենք, փողի խնդիր չունենք։ Իսկ եթե շատ փող կա, ինչո՞ւ մենք պետք է մարդկանց վրա լրացուցիչ բեռ դնենք, և ինչո՞ւ դա հենց պետք է լինի 6%»։
Ի՞նչ են գրում սոցցանցերում
Նոր հարկը Ֆեյսբուքի հայկական տիրույթի ամենաքննարկվող թեման է։
Ներկայացնում ենք մի քանի մեկնաբանություն․
«Ներկա պահին բազում ոլորտներ ունենք, որոնք ազատված են հարկերից՝ տաքսու մասնավոր վարորդներ, ընտանեկան բիզնես։ Եվ ի՞նչ, նախարարը կարծում է, որ մարդիկ, ովքեր աշխատում են հարկային դաշտում, հարկ են վճարում, պետք է ապահովեն բոլորի բժշկական ապահովագրությո՞ւնը։ Հարկային դաշտում աշխատողները պետության ստրուկները չեն»։
«Անկախ շատ խնդիրներից որոնք դեռ կան առողջապահության ոլորտում և որոնք դեռ պետք է լուծել, սա շատ ընդունելի մոդել կլինի բոլոր նրանց համար, ովքեր դեռ չեն աշխատում կամ թոշակի են անցել և մեզնից մեկն են»։
«Օգտվում եմ կամավոր բժշկական ապահովագրությունից և շատ գոհ եմ։ Դա ավելի էժան է, քան այն, ինչ մեզ առաջարկում է նախարարը, և ավելի շատ ոլորտներ է ներառում»։
«Առողջապահության պարոն նախարար, չի կարելի այդքան ցինիկ լինել՝ գոնե զգաղեցրած պաշտոնից ելնելով։ Ձեր նախաձեռնությունը չի անցնի։ Կցանկանայի տեսնել այն պատգամավորներին, որոնք դրան կողմ են քվեարկելու»։
«Բժիշկների աշխատավարձերը բարձրացնելու փոխարեն հիմարություններով եք զբաղված»։
«Իսկ ես շատ արդար եմ համարում այս նորարարությունը»։
«Եթե զուտ նախաձեռնությունը կարելի էր որակել որպես սեփական ուժերի նկատմամբ անհիմն հավատ կամ պարզապես հիմարություն, ապա e-draft-ում քվեարկությունն արդեն ակնհայտ աֆերա է, որի համար պետական պաշտոնյան պետք է խստորեն պատժվի։ Իսկ եթե դրանից հետո նրա նկատմամբ հանդուրժողություն դրսևորվի, այդ հեռանկարում կարելի է սպասել ընտրությունների կեղծման վերադարձին»։
