Հայաստանում չեղարկվել է ռազմական դրության ռեժիմը պատերազմի ավարտից չորս ամիս անց

Հայաստանի խորհրդարանը որոշում է կայացրել ռազմական դրության ռեժիմը չեղարկելու մասին: Այն հայտարարվել էր 2020 թ-ի աշնանը Արցախում ռազմական գործողություններին մեկնարկի օրվանից։ Հրադադարը հաստատվել է նոյեմբերի 10-ի գիշերը՝ Հայաստանի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի առաջնորդների ստորագրած եռակողմ հայտարարությամբ։

Եվ դրանից հետո Հայաստանի խորհրդարանական ընդդիմությունը երեք անգամ առաջարկել է չեղարկել ռազմական դրության ռեժիմը։ Սակայն իշխող «Իմ քայլը», որին է պատկանում մանդատների մեծամասնությունը, ընդդիմության նախաձեռնությանը դեմ է եղել։

Ընդ որում, ռազմական դրության փուլում նախատեսված հիմնական սահմանափակումները չեղարկվել են դեռևս 2020 թ-ի դեկտեմբերին։ Մնում էր միայն վարչապետին անվստահություն հայտնելու արգելքը։

Արդյունքում՝ ռազմական դրության չեղարկման մասին որոշումն ընդունվել է ռազմական գործողությունների ավարտից 4 ամիս անց։ Նախաձեռնությունը կրկին «Բարգավաճ Հայաստան» և «Լուսավոր Հայաստան» ընդդիմադիր կուսակցություններինն է։

Ռեժիմի չեղարկման օգտին քվեարկել է 118 պատգամավոր, միայն մեկն է դեմ եղել և մեկը՝ ձեռնպահ։

Իրավիճակի բոլոր մանրամասները, թե ինչու է իշխող ուժն, ի վերջո, համաձայնել չեղարկել ռազմական դրության ռեժիմը։

• Ճգնաժամի հաղթահարում՝ առանց Սահմանադրությունը հաշվի առնելու։ Կարծիքներ՝ Հայաստանում կայանալիք արտահերթ ընտրությունների մասին
• Ի հեճուկս պատերազմի և կորոնավիրուսի համավարակի․ Հայաստանում պաշտոնյաները միլիոնավոր դոլարների պարգևավճարներ են ստացել
• Հայաստանի ԶՈւ Գլխավոր շտաբի հին նոր պետը ստանձնել է պաշտոնը

Նախագծի քննարկումը

Ռազմական դրության չեղարկման մասին օրինագիծը խորհրդարանի նիստին ներկայացրել է «Լուսավոր Հայաստան» ընդդիմադիր խմբակցության առաջնորդ Էդմոն Մարուքյանը․

«Ռազմական դրությունը սահմանափակում է ընդդիմության իրավունքները, ժողովրդավարությունը երկրում, տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններ անցկացնելու հնարավորություն չկա»։

Իր հերթին, խորհրդարանի խոսնակ Արարատ Միրզոյանը նշել է, որ ավելի նպատակահարմար կլիներ, որ ռազմական դրության չեղարկումը նախաձեռներ կառավարությունը։ Սակայն, քանի որ ընդդիմությունը միայն մի քանի օր ավելի շուտ է ներառել այդ հարցն օրակարգում, և քաղաքական պայմանավորվածություններ կան, ապա «կարելի է ընդդիմությանն ընդառաջել»։

Քաղաքական պայմանավորվածությունների մասին խոսելիս, Արարատ Միրզոյանը նկատի ունի համաձայնությունը վարչապետի և խորհրդարանական երկու ընդդիմադիր կուսակցությունների ղեկավարների միջև՝ արտահերթ ընտրությունների անցկացման վերաբերյալ։

Ինչպես հայտարարել էր Նիկոլ Փաշինյանը՝ դրանք անցկացվելու են հունիսի 20-ին, և ժողովուրդն է որոշելու, թե ով է իշխանության գալու։ Դրանից առաջ վարչապետը բազմիցս հայտարարել էր, որ հրաժարական չի ներկայացնի միայն ընդդիմության կողմնակիցների պահանջով, քանի որ այդ պաշտոնը զբաղեցրել է ողջ ժողովրդի կամքով։

Ռազմական դրության սահմանափակումների մասին

2020 թ-ի դեկտեմբերին չեղարկվել են հետևյալ սահմանափակումները, որոնք նախատեսված են ռազմական դրության ռեժիմով․

• հանրահավաքների և գործադուլների կազմակերպման, անցկացման և դրանց մասնակցության արգելք,
• քաղաքացիների՝ հատկապես 18-55 տարեկան տղամարդկանց տեղաշարժի սահմանափակումներ,
• երկիր մուտք գործելու և ելքի հատուկ ռեժիմ,
• մեդիայում հրապարակումների սահմանափակումներ։

Ընդ որում, ընդդիմությունը դեռևս նոյեմբերին է սկսել պահանջել հայկական կողմի համար անբարենպաստ փաստաթուղթ ստորագրած վարչապետի հրաժարականը։ Բազմահազարանոց ցույցերն ու երթերը Երևանում սկսեցին անցկացվել եռակողմ համաձայնագրի ստորագրումից անմիջապես հետո։

Ավելին, փետրվարի 25-ից ընդդիմադիրները փակել էին խորհրդարանի Բաղրամյան պողոտայի մուտքն ու այդտեղ վրաններ տեղադրել, որոնցում օր ու գիշեր նրանց կողմնակիցներն էին գտնվում։ Մարտի 9-ից էլ նրանք արգելափակել էին նաև Ազգային ժողովի երկրորդ մուտքը՝ Դեմիրճյան փողոցի կողմից։

Այսպիսով, մարտի 24-ին խորհդրարանը չեղարել է վերջին արգելքը՝ վարչապետին անվստահության քվե հայտնելը։

Փորձագետի կարծիք

Քաղաքագետ Հրանտ Միքայելյանն ասում է, որ վերջին 365 օրվա ընթացքում՝ 2020 թ-ի մարտի 24-ից մինչև 2021 թ-ի մարտի 23-ը, Հայաստանը ապրել է․

• 172 օր արտակարգ դրության պայմաններում, որը հայտարարվել է կորոնավիրուսի պատճառով,
• 178 օր՝ ռազմական դրության պայմաններում,
• 15 օր՝ նորմալ իրավական ռեժիմում, երբ այդ սահմանափակումները չեն գործել․

«Ընդհանուր առմամբ, տարվա 47.1%-ը Հայաստանն անցկացրել է արտակարգ դրության ռեժիմում, 48.8%-ը՝ ռազմական դրության ռեժիմում և 4.1%-ն՝ առանց մարդու իրավունքների սահմանափակումների։ Եթե գումարենք իրար՝ հատուկ իրավական ռեժիմները, որոնք սահմանափակում են մարդու իրավունքները, զբաղեցրել են տարվա 95.9%-ը»։

Ըստ փորձագետի՝ երկու դեպքում էլ իշխանությունը չի հասել այն արդյունքին, որի համար սահմանել է արտակարգ դրության ռեժիմները․

«Կորոնավիրուսի դեմ պայքարն անհուսալիորեն տապալվել է, պատերազմում էլ նրանք [նկատի ունի կառավարությունը] աղետալի պարտություն են կրել»։

Պատասխանելով այն հարցին, թե ինչու է որոշվել ռազմական դրության ռեժիմը հենց հիմա չեղարկել, Հրանտ Միքայելյանը երկու պատճառ է նշել․

«Արդեն կես տարվա մոտեցող ժամկետից զատ, որից հետո այն պետք կլիներ երկարաձգել օրենսդրորեն, ինչը խնդրահարույց կլիներ, ևս մեկ գործոն կա։ Ռազմական դրության ժամանակ ԶՈւ Գլխավոր շտաբը պաշտպանության ոլորտի գլխավոր մարմինն է, իսկ խաղաղ ժամանակ այն ենթարկվում է պաշտպանության նախարարին։

Քանի որ Գլխավոր շտաբը դե ֆակտո չեզոքացվել է [պաշտոնանկ է արվել ԳՇ պետը, որը վարչապետի հրաժարականն է պահանջել, և նոր ղեկավար է նշանակվել, որն արդեն հայտարարել է, որ զինվորականները չեն ներգրավվի քաղաքական գործընթացներին], ժամանակն է այն չեզոքացնել և դե յուրե»։