Հայաստանում լուծվում է ատոմակայանի ճակատագիրը․ միջոցներ են որոնվում դրա արդիականացման համար

Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև տարաձայնություններ են առաջացել Հայկական ԱԷԿ–ի երկրորդ էներգաբլոկի արդիականացման ծրագրի ֆինանսավորման շուրջ։ Այս մասին հայտարարել է ատոմակայանի գլխավոր տնօրենի խորհրդատու Գերա Սևիկյանը։ Ամենայն հավանականությամբ, ատոմակայանը ծրագիրը կավարտի առանց ռուսական «Ռոսատոմ» պետական կորպորացիայի մասնակցության։

• Հայաստանի էներգետիկ անվտանգության մասին

• Հայաստանի ատոմակայանն ու դրա բնակիչները

Ինչի՞ շուրջ կողմերը չեն կարողացել պայմանավորվել

Հայաստանն ու Ռուսաստանը դեռ չեն համաձայնեցրել 270 մլն դոլարի ռուսական վարկի օգտագործման երկարաձգման հարցը, որը տրամադրվել է ՀԱԷԿ արդիականացման համար։ Այս մասին փետրվարի 28–ին հայտարարել է ռուսական կողմի ներկայացուցիչ Յուրի Սվիրիդենկոն։

«Որքան տեղյակ եմ, բանակցություններ են տարվում», — ասել է նա։

Դեռևս 2019 թ–ի դեկտեմբերին հաղորդվում էր,  որ երկրներն արդեն համաձայնեցրել են ռուսական վարկի օգտագործման երկարաձգման հարցը։ Այս տեղեկությունը հաստատել է Հայաստանի տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարար Սուրեն Պապիկյանը․

«Այս պահին ունենք փոխհամաձայնություն, և ՌԴ ֆինանսների նախարարի կողմից արդեն իսկ [մինչև 2020 թ–ի ավարտը վարկի օգտագործման] երկարացման համաձայնություն ստացվել է։ Դա թույլ է տալիս ամբողջությամբ ավարտել ՀԱԷԿ արդիականացման գործընթացը»։

Ըստ նրա, մնացել են միայն իրավաբանական ընթացակարգեր, որոնք պետք է հստակեցվեն ինչպես ռուսական, այնպես էլ հայկական կողմից։

Այլ կարծիքի է ատոմակայանի գլխավոր տնօրենի խորհրդական Գերա Սևիկյանը։ Նրա խոսքով՝ ռուսական կողմի հետ բավական բարդ իրավիճակ է ստեղծվել․

«Եվ մենք, հավանաբար, ստիպված ենք փնտրել ֆինանսավորման այլ աղբյուր, քանի որ ծրագրի իրականացման համար վարկի տրամադրման ժամկետը սպառվել է 2019 թվականի վերջին։ Վարկը երկարաձգելու մեր փորձերը դեռ հաջողությամբ չեն պսակվել։ Դրանց օգտագործման աղբյուրների և ուղղությունների  հարցը քննարկվում է ՀՀ կառավարությունում։

Քանի դեռ ֆինանսավորման որոնումն ընթացքում է, կանցնի ժամանակ, իսկ աշխատանքները պետք է շարունակվեն»։

Շատ լրատվամիջոցներ արդեն գրում են, որ մինչ Հայաստանը ֆինանսավորման այլ աղբյուրներ է փնտրում, աշխատանքների որոշ հատված կարող է հետաձգվել։ Խոսքը ռեակտորի կորպուսի շիկամշակման աշխատանքների, անվտանգության համակարգերի արդիականացման և սարքավորման փոխարինման մասին է։ Այս բոլոր աշխատանքներն էլ հոժենց ուղղված են ՀԱԷԿ–ի անվտանգ աշխատանքի ապահովմանը։

Ըստ պայմանագրի՝ երկարաձգման բոլոր աշխատանքները պետք է ավարտվեին 2019 թ–ին։ Սակայն այժմ պարզվում է, որ նախագծի իրականացման ժամկետները ևս երկու տարով երկարաձգելու անհրաժեշտություն կա՝ մինչև 2021 թ–ի դեկտեմբերի 31–ը։

Հայաստանն ատոմակայանի շահագործման ժամկետը մինչև 2026 թ–ը երկարաձգման աշխատանքների համար է վարկը ստացել։ Դրա ընդհանուր գումարը կազմում է 270 մլն դոլար։ Եվս 30 մլն տրամադրվել է որպես դրամաշնորհ։

Կապիտալ վերանորոգման գլխավոր կապալառուն ռուսական «Ռուսատոմ սերվիս» ընկերությունն է, որը մտնում է «Ռոսատոմ» ռուսական պետական կորպորացիայի մեջ։

 Արդյոք ատոմակայանը կգործի 2026 թ–ից հետո

Հայաստանի կառավարությունը ծրագիր է մշակել, որի համաձայն՝ կայանի գործող բլոկի շահագործման ժամկետը կերկարաձգվի մինչև 2026 թ–ը։ Հայկական իշխանությունները նաև մտադիր են փուլ առ փուլ շահագործման հանձնել նոր բլոկեր։

Մինչև 2040 թ–ը Հայաստանի էներգետիկայի զարգացման նոր մշակվող ռազմավարությունը ենթադրում է ՀԱԷԿ շահագործման ժամկետի երկարաձգում նաև 2026 թ–ից հետո։ Այս մասին փետրվարի 28–ին հայտարարել է տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության ատոմային էներգետիկայի բաժնի պետի պաշտոնակատար Նունե Ալեքյանը։

«Ռազմավարության ուղղություններից մեկն էներգիայի վերականգնվող աղբյուրների զարգացումն ու էներգախնայողության տեխնոլոգիաների ներդրումն է։ Տվյալ համատեքստում կարևորագույն հարց է ՀԱԷԿ հետագա շահագործման հնարավորությունը»։

Ալեքյանը նշել է նաև, որ ՀԱԷԿ շահագործման երկարաձգման միակ իրական հնարավորությունը դրա արդիականացումն է։

Ի դեպ, տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարը նույնպես նշել է, որ ՀԱԷԿ–ը համապատասխան արդիականացման դեպքում կարող է շարունակել գործել 2026–ից հետո։ Սուրեն Պապիկյանը չի բացառել նաև նոր էներգաբլոկների կառուցումը 2026 թ–ից հետո։ Նրա խոսքով՝ դիտարկվում է նաև մանր ատոմակայանների շահագործման հեռանկարը։