Հայաստանը պատրաստվում է նոր գաղտնի փաստաթուղթ ստորագրել․ ի՞նչ է դրա մասին հայտնի
Հայաստանում հերթական սկանդալն է։ Իշխանության և ընդդիմության ներկայացուցիչները միմյանց մեղադրում են Ադրբեջանի շահերի օգտին լրտեսության մեջ։ Սակայն հասարակությունում քննարկման գլխավոր թեման Հայաստանի տարածքներն Ադրբեջանին հանձնելու մասին փաստաթուղթը վարչապետի պաշտոնակատար Փաշինյանի կողմից ստորագրելու պատրաստակամությունն է։
Ամեն ինչ սկսվել է նրանից, որ Միքայել Մինասյանը՝ Վատիկանում Հայաստանի նախկին դեսպանն ու նախկին նախագահ Սերժ Սարգսյանի փեսան, մասամբ գաղտնազերծել է ստորագրման պատրաստվող փաստաթուղթը։ Նա չի հայտնել, թե որտեղից է ստացել այդ տեղեկությունը, սակայն հայտարարել է, որ վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանը համաձայնել է սահմանագծման և տարածքային զիջումների՝ Հայաստանի տարածքից ադրբեջանական զորքերը դուրս բերելու դիմաց։
Որպես իր խոսքերի հաստատում՝ նա համացանցում տեղադրել է մի մասը այն եռակողմ փաստաթղթի, որը համաձայնեցման փուլում է։
Հայաստանում շատերը նախկին նախագահի փեսայի խոսքերին թերահավատորեն են վերաբերվում և ակնկալում էին, որ Փաշինյանը կհերքի նրա ասածը։ Սակայն հաջորդ առավոտյան կառավարության նիստին վարչապետի պաշտոնակատարը հաստատեց Ադրբեջանի հետ բանակցությունների սեղանին նման փաստաթղթի առկայությունը։ Ավելին՝ նա հայտարարեց, որ պատրաստ է ստորագրել այդ փաստաթուղթը, «եթե Ադրբեջանն իրականացնի պայմանավորվածությունները»։
Ընդդիմությունն ու փորձագիտական հանրությունը պահանջում են հրապարակել փաստաթղթի տեքստն ու չստորագրել այն, քանի դեռ հասարակությունը չի ծանոթացել դրա բովանդակությանը։
- Տապալված բանակցություններ․ ի՞նչ է կատարվում հայ-ադրբեջանական սահմանին
- Ընտրություններ առանց ընտրության․ ինչո՞ւ է Հայաստանը կրկնում արդեն անցած ուղին
Ի՞նչ է հաղորդել է նախկին նախագահի փեսան
Միքայել Մինասյանը Ֆեյսբուքում գրել է, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանագծման վերաբերյալ նոր հայտարարության շուրջ աշխատանքն ավարտվել է, շուտով այն կհրապարակվի։
Նրա խոսքով՝ Նիկոլ Փաշինյանն Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևին այնպիսի խոստումներ է տվել, որոնց մասին տեղյակ չէ անգամ փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը։ Իսկ նա Հայաստանն է ներկայացնում Արցախում հրադադարի հաստատման և կողմերի հետագա գործողությունների վերաբերյալ Հայաստանի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի ղեկավարների ստորագրած հայտարարությունների իրականացման եռակողմ հանձնաժողովում։
Մասնավորապես, ինչպես նշում է Մինասյանը, հանձնաժողով կստեղծվի, որը կանոններ կսահմանի Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև վերջնական սահմանագծման համար։ Եվ այն կիրականացվի երեք սկզբունքների հիման վրա․
- ԽՍՀՄ քարտեզներ,
- աշխարհագրական նպատակահարմարություն,
- սահմանագծման պահին եղած իրական պատկեր։
«Վերջին սկզբունքը Հայաստանի համար խիստ անբարենպաստ հետևանքներ է ունենալու, որովհետև ակնհայտ է, որ Ադրբեջանն է խաղարկելու՝ որ դեպքում, որ սկզբունքը կիրառվի»,- կարծում է Միքայել Մինասյանը։
Նա նախազգուշացրել է նաև, որ քննարկվում է Տավուշի մարզի հինգ գյուղերը և Արարատի մարզի մեկ գյուղն Ադրբեջանին հանձնելը․
«Փաշինյանը տվել է վերոնշյալի համաձայնությունն այն խնդրանքով, որ մինչև ընտրություններն Ադրբեջանը դուրս բերի զորքերը Հայաստանի տարածքից, մի քանի գերի վերադարձնի և դիվանագիտական բառապաշարով Տավուշի 5 գյուղի հատվածը ձևակերպված լինի լղոզված՝ որպեսզի կարողանա դիմակայել մինչև ընտրությունների ավարտը»։
Ի՞նչ է ասում Փաշինյանը
Վարչապետի պաշտոնակատարը հաստատել է, որ Ադրբեջանի հետ բանակցությունների սեղանին իրոք որոշակի փասատթուղթ կա։ Սակայն, ըստ նրա, նախնական պայմանավորվածությունները 100%-ով համապատասխանում են Հայաստանի շահերին։
Փաշինյանը պարզաբանել է, որ չի հրապարակել փաստաթղթի տեքստը, քանի որ բանակցությունները շարունակվում են, և «կոռեկտ չէ աշխատանքային փաստաթուղթ հրապարակելը»։
Ընդ որում, նախկին նախագահի փեսայի գործողությունները վարչապետի պաշտոնակատարը համարում է աջակցություն ադրբեջանական պրոպագանդային և սեփական հասարակության նկատմամբ անհարգալից վերաբերմունք․
«Համացանցում հրապարակվում է թուղթ, որի բովանդակության 90 տոկոսը ծածկված է, այսինքն՝ սևով փակած է: Եվ դա ներկայացվում է որպես ապացույց, որ Հայաստանի կառավարությունը ստորագրում է հակահայկական փաստաթուղթ: Եթե այդպես է, ընդհակառակը, դրա տողերը ոչ թե է պետք է թաքցվեն, այլ բացվեն, ներկայացվեն հանրությանը: Այս գործողություններն այլ կերպ, քան Ադրբեջանի տեղեկատվական պայքարի գործակալներ, գործակալական ցանցի գործունեություն, ես չեմ կարող որակել»։
Փաշինյանը հայտարարել է, որ Ադրբեջանը Հայաստանում տեղեկատվական պայքարի գործակալներ ունի, և այդ մարդիկ դեռ 2020 թվականին Ադրբեջանին հրավիրում էին հարձակվել Հայաստանի վրա, իսկ հետո ցույց էին տալիս այն արահետները, որոնցով կարելի է հնարավորինս ապահով հատել Հայաստանի սահմանը․
«Եվ այժմ նրանք Ադրբեջանին աջակցում են, որպեսզի այն դիվանագիտական աշխատանքը, որ անում ենք, տապալվի»։
Ընդդիմության արձագանքը
«Լուսավոր Հայաստան» ընդդիմադիր դաշինքի առաջնորդ Էդմոն Մարուքյանը հայտարարել է, որ ժողովրդի թիկունքում հերթական փաստաթուղթն է նախապատրաստվել, որի բովանդակությունը ոչ ոքի հայտնի չէ՝ ո՛չ պատգամավորներին, ո՛չ էլ կառավարության անդամների մեծ մասին։
Ընդդիմադիր պատգամավորները խորհրդարանի արտահերթ նիստ են հրավիրել, որպեսզի պարզեն փաստաթղթի մանրամասները։ Մարուքյանի խոսքով՝ Սահմանադրության համաձայն՝ Հայաստանի սահմաններին վերաբերող ոչ մի պայմանագիր չի կարող իրականացվել առանց խորհրդարանի վավերացման։
Ընդդիմադիր գործիչը կասկածում է, որ փաստաթուղթը համապատասխանում է Հայաստանի շահերին․
«Ինձ համար անհասկանալի է․ եթե փաստաթուղթն այդքան լավն է Հայաստանի համար, ինչո՞ւ են այն թաքցնում։ Թող ասեն, ժողովուրդն էլ ուրախանա։ Իշխանությունը պարտավոր է հրապարակել փաստաթղթի նախագիծը, բացատրել, թե ինչով է այն շահեկան Հայաստանի համար, կետերով հիմնավորել։ Եվ ժողովուրդը թող որոշի՝ արդյոք այն պետք է Հայաստանին»։
Պատգամավորը ենթադրում է, որ իշխանությունը փորձում է խուսափել խորհրդարանում բացահայտել փաստաթղթի էությունը, քանի որ, հնարավոր է, փաստաթղթին մանրամասն ծանոթանալու դեպքում, այն չի վավերացվի։
Օմբուդսմենի պահանջը
Հայաստանի մարդու իրավունքնրի պաշտպան Արման Թաթոյանը հանդես է եկել Ադրբեջանի հետ ստորագրվելիք փաստաթղթի տեքստի հրապարակման պահանջով։
Նա պահանջել է հրապարակել եթե ոչ ողջ փաստաթուղթը, ապա գոնե այն հատվածները, որոնք թույլ կտան դրա մասին պատկերացում կազմել․
«Փաստաթղթի հրապարակումը բխում է հենց պետության շահերից: Այդ կերպ պետությունը կկանխի ոչ պաշտոնական աղբյուրներից նման բացառիկ կարևորության ինֆորմացիայի արտահոսքը և թույլ չի տա, որ տեղի ունենա պետական մարմինների նկատմամբ հանրային վստահության անվերականգնելի կորուստ»։
Կարծիք
Քաղաքական վերլուծաբան Նաիրա Հայրումյանը Ֆեյսբուքում գրել է․
«Այն բանից հետո, երբ հայտնի է դարձել Ադրբեջանի հետ փաստաթուղթ ստորագրելու Նիկոլ Փաշինյանի մտադրության մասին, Հայաստանում բանավեճը սկսել է ընթանալ երկրորդական հարցերի շուրջ՝ միջանցքներ, գյուղերի հանձնում, ռազմական գործողությունների վերսկսում։ Այս հարցերը հատուկ են տարածվում՝ ուշադրությունը գլխավոր հարցից շեղելու համար։
Նիկոլ Փաշինյանը կառավարության նիստի ժամանակ կարևոր արտահայտություն արեց․ «Պետք է իրավիճակը համեմատել նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության հետ» [Արցախում հրադադարի մասին փաստաթուղթ]։ Այսինքն՝ մեկնարկային կետը ոչ թե Հայաստանի Սահմանադրությունն է, միջազգային կառույցների որոշումները, Հայաստանի շահերը, այլ՝ «եռակողմ հայտարարությունը», որից, ըստ երևույթին, կախված է նրա ճակատագիրը։
Հայաստանը միջազգային իրավունքի լիիրավ սուբյեկտ է, որի խնդիրները, այդ թվում՝ սահմանները պետք է որոշվեն հորիզոնական մակարդակում՝ ՄԱԿ-ում։
Եռակողմ հայտարարությունը ռուս-թուրքական «ենթակապալ» է, որն իր վրա է վերցրել Հայաստանի փոխարեն որոշելու «ուղղահայաց» գործառույթը։
Ահա, թե ինչ են նշանակում եռակողմ հայտարարությունները․ մենք զիջում ենք մեր ճակատագրի, սահմանների և միջազգային հարցերում որոշում կայացնելու մեր իրավունքը ռուս-թուրքական տանդեմին։ Ահա թե ինչու են Ռուսաստանն ու Թուրքիան անում ամեն ինչ, որ հայ-ադրբեջանական հակամարտութան հարցը դուրս չգա ԵԱՀԿ և ՄԱԿ մակարդակ։
Ռուսաստանն անում է ամեն ինչ՝ պաշտպանության նախարարության և ԱԳՆ ուղղությամբ, որպեսզի Հայաստանի բոլոր հարցերը լուծվեն Մոսկվայի, այլ ոչ թե ՄԱԿ-ի և ԵԱՀԿ-ի միջոցով։ Եվ Երևանը հնազանդորեն կատարում է բոլոր հրահանգները»։
