«Աղդամի ճանապարհի գործարկմամբ Բաքուն հասավ իր կարճաժամկետ նպատակին»․ կարծիք
Կարծիք՝ Աղդամով մատակարարման մասին
«Միայն Լաչինի միջանցքի լիակատար վերագործարկման դեպքում հնարավոր կլինի խոսել շրջափակման դադարեցման մասին»,- հայտարարել է Արցախի արտաքին գործերի նախարարությունը։ Գերատեսչությունը համարում է, որ Լաչինի միջանցքով և Ակնա (Աղդամ) – Ստեփանակերտ ճանապարհով Լեռնային Ղարաբաղ բերված օգնությունը չի կարող փոխարինել կանոնավոր ապրանքաշրջանառությանը։
«Մարդասիրական բեռի այս առաքումը կազմում է մինչև շրջափակումն օրական Արցախ ներմուծվող 400 տոննա ապրանքների 7 տոկոսից պակաս»,- ասված է ԱԳՆ հաղորդագրությունում։
Քաղաքագետ Տիգրան Գրիգորյանի գնահատմամբ՝ Բաքուն հումանիտար հարցերն օգտագործում է որպես գործիք իր քաղաքական նպատակներին հասնելու համար։ Ասում է՝ Ադրբեջանը փորձում է խզել բոլոր կապերը Հայաստանի և Արցախի միջև, կախվածության մեջ գցել ԼՂ-ն ինչպես ենթակառուցվածքների հարցում, այնպես էլ տնտեսական ու սոցիալական, ի վերջո՝ նաև քաղաքական հարցերում։
Ի՞նչ է հաղորդվել մատակարարումների մասին, արձագանք ՌԴ-ից և ԱՄՆ-ից, ինչպես նաև փորձագիտական կարծիք
Սեպտեմբերի 17-ին Արցախից հաղորդեցին, որ համաձայնել են Աղդամի ճանապարհով ու Լաչինի միջանցքով հումանիտար բեռների միաժամանակ տեղափոխմանը: Արցախի տեղեկատվական շտաբը հայտարարեց՝ ընդունել են Կարմիր խաչի Ստեփանակերտի գրասենյակի ու ռուս խաղաղապահների առաջարկը՝ հաշվի առնելով «երկրում խորացող աղետն ու անվտանգային իրադրությունը»։
«Հացահատիկի հայթայթման և հացի արտադրամասերին ալյուրի մատակարարման գործընթացը կառավարությունը կազմակերպում է սուղ պայմաններում և, ցավոք սրտի, ոչ միշտ է հաջողվում ամեն օր ապահովել կտրոնային համակարգով նախատեսված քաղաքացուն օրական հասանելիք 200 գրամ հացը», — ասված էր հաղորդագրությունում:
Նախօերին մարդասիրական օգնության փոխանցման մասին առաջինը հաղորդեցին ադրբեջանական ԶԼՄ-ները։ Ադրբեջանի նախագահի օգնական Հիքմեթ Հաջիևն էլ պնդեց, թե «ամբողջ միջազգային հանրությունը ևս մեկ անգամ ականատես եղավ, որ չկար, այսպես կոչված, շրջափակում, կար ինքնաշրջափակում»: Հաջիևի պնդմամբ՝ Աղդամի ճանապարհն արդեն բաց է, ֆունկցիոնալ։
Կարմիր խաչը հույս ունի շարունակել մատակարարումները
Արցախի ԱԳՆ փոխանցմամբ՝ Կարմիր խաչի տրանսպորտային միջոցներով Լաչինի միջանցքով և Ակնա-Ստեփանակերտ ճանապարհով Արցախ է բերվել շուրջ 28 տոննա հումանիտար բեռ՝ ցորենի ալյուր, բժշկական պարագաներ և հիգիենայի միջոցներ: Ավելի վաղ տեղեկատվական շտաբը հաղորդել էր, որ օրեր անց նույն ուղղություններով նախատեսվում է ԿԽՄԿ-ի մեքենաներով բեռների տեղափոխում ՌԴ Ռոստով քաղաքից։
«Հուսով ենք, որ որոշում կայացնողների միջև այս կոնսենսուսը թույլ կտա մեր հումանիտար շարասյուների մուտքը վերսկսել ոչ միայն այսօր, այլև հաջորդ շաբաթներին», — հայտարարել է Կարմիր խաչը։
Միջազգային կոմիտեի դիտարկմամբ՝ Լաչինի միջանցքով և Աղդամի ճանապարհով հումանիտար բեռների փոխադրումները «դիվանագիտական համառ ջանքերի» արդյունք են։
«Արցախը դեռևս շարունակում է պաշարված մնալ»
Այսպես է պաշտոնական Ստեփանակերտը պատասխանել Բաքվից հնչող հայտարարություններին։ Շեշետել է նաև, որ ԼՂ-ը զրկված է Հայաստանից գազի ու էլեկտրաէներգիայի մատակարարումներից և ժողովրդի բնականոն կենսագործունեությունն ապահովելու հնարավորությունից․
«Վատթարացող հումանիտար աղետը հնարավոր չէ կանգնեցնել առանց սննդի և առաջին անհրաժեշտության ապրանքների հուսալի և կանոնավոր մատակարարման»։
Արցախի իշխանություններն կարծում են, որ ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործընթացում ներգրավված միջազգային դերակատարները պետք է ապահովեն Լաչինի միջանցքի լիակատար վերագործարկումը․
«Միայն այդ դեպքում հնարավոր կլինի խոսել շրջափակման դադարեցման, ինչպես նաև բնականոն կենսագործունեության և Արցախի ժողովրդի անհատական ու հավաքական իրավունքների, այդ թվում՝ ազատ տեղաշարժի, առողջության, կրթության և զարգացման իրավունքի լիարժեք իրացման համար անհրաժեշտ պայմանների հետագա վերականգնման մասին»։
Ավելի վաղ բեռների տեղափոխման գործընթացին անդրադարձել էր նաև Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանն ու նշել՝ այդ որոշումը «մեր սուբյեկտայնության պահպանման հարցում ոչ մի զիջում չի նախատեսում»։
Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի արձագանքը
Ռուսաստանի ԱԳՆ-ն շեշտել է՝ ռուսական կողմը շարունակում է նպաստել ԼՂ-ում ստեղծված բարդ հումանիտար իրավիճակի հանգուցալուծմանը` հումանիտար բեռնափոխադրումների համար Լաչինի և Աղդամի երթուղիների զուգահեռ ապաշրջափակման վերաբերյալ նախարար Լավրովի նախաձեռնության հիման վրա։
«Ակնկալում ենք անխոչընդոտ և կանոնավոր մարդասիրական մատակարարումների շարունակություն՝ ելնելով տեղի բնակչության շահերից»,- շեշտել է ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։
Նա հույս է հայտնել, որ հումանիտար իրավիճակի աստիճանական բարելավումը պայմաններ կստեղծի Բաքու-Ստեփանակերտ երկխոսության մեկնարկի և հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման համար։
Մարդասիրական բեռների միաժամանակյա անցումը ողջունել է նաև Միացյալ Նահանգները։ ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենն այն որակել է որպես «կարևոր առաջընթաց»․
«Կողմերին կոչ ենք անում ուղիղ բանակցություններ վարել և կենտրոնանալ տարածաշրջանի բնակիչներին մարդասիրական օգնությունն ավելացնելու վրա»։
Բլինքենը նաև վերահաստատել է՝ ԱՄՆ-ն աջակցում է «արժանապատիվ և տևական խաղաղության» հասնելուն ուղղված Հայաստանի և Ադրբեջանի ջանքերին։
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքագետ Տիգրան Գրիգորյանը հիշեցնում է՝ Աղդամի ճանապարհի թեման օրակարգ էր բերել Բաքուն։ Հարցը քննարկվել էր ԵՄ խորհրդի նախագահ Միշելի միջնորդությամբ տեղի ունեցած եռակողմ հանդիպման ժամանակ։ Մինչդեռ Հայաստանի վարչապետը հայտարարել էր՝ ինքը նման հարցի քննարկման չի մասնակցել։
Քաղաքագետը նկատում է՝ երկու ճանապարհների բացմանը կողմ էին արտահայտվում բոլոր գլխավոր դերակատարները, ուստի՝ Ստեփանակերտին «առանձնակի այլընտրանք չէր մնում»։ Կարևորում է այն հանգամանքը, որ ԼՂ մուտք են գործել արտասահմանյան ծագման բեռներ, իսկ փոխադրումներն իրականացվել են միջազգային կառույցի կողմից։
«Ինչ-որ դրական պահ կարելի է համարել այն, որ Ադրբեջանն իր հայտարարած նպատակին դեռևս չի հասել, այսինքն՝ Կարմիր մահիկի բեռներն Արցախ մուտք չեն գործել։ Չնայած չկան երաշխիքներ, որ այդ նպատակին ևս ի վերջո չեն հասնելու»,- շեշտել է նա։
Աղդամ-Ստեփանակերտ ճանապարհով հումանիտար բեռների մուտքն Արցախ, ըստ նրա, «Ադրբեջանի փոքր դիվանագիտական հաղթանակն էր»․
«Ադրբեջանը հասել է իր կարճաժամկետ նպատակին։ Երկարաժամկետ նպատակը լինելու է ադրբեջանական բեռների մուտքը, Հայաստան-Արցախ կապի կտրումն ու Արցախն ամբողջովին Ադրբեջանից կախվածության մեջ գցելը»։
Factor TV-ի եթերում Գրիգորյանը վստահեցրել է՝ հումանիտար կոմպոնենտ չկա, տեղի ունեցողը քաղաքական՝ Ադրբեջանի կողմից հայտարարվող «ինտեգրացիայի գործընթացի» մաս է։
Ասում է՝ վերջին օրերին փաստացի սով էր սկսվում ԼՂ-ում, ինչը ձեռնտու չէր ոչ Ադրբեջանին, ոչ բանակցային գործընթացում ներգրավված դերակատարներին։
«Հիմա, եթե այս երկու ճանապարհները սահմանափակ ռեժիմով գործարկվում են, ճնշումը Բաքվի վրա թուլանում է, և Ադրբեջանը կարող է առաջ շարժվել և հասնել իր քաղաքական նպատակներին»,- նշել է նա և հավելել՝ Բաքուն շարունակելու է ստեղծել նոր իրողություններ և միջազգային հանրությանը ստիպել համակերպվել դրանց հետ։
Քաղաքագետի գնահատմամբ՝ ապաշրջափակման մասին հնարավոր կլինի խոսել միայն այն դեպքում, երբ ադրբեջանական անցակետը հանվի Լաչինի միջանցքից։
Անդրադառնալով հարցին, թե ինչու Աղդամով փոխադրումները կազմակերպվեցին Արցախում իշխանափոխությունից հետո՝ ասել է, որ Արայիկ Հարությունյանի նախագահության վերջին շրջանում էլ պարզ էր՝ «դժվար է լինելու խուսափել այս տարբերակի իրագործումից»։
Նրա խոսքով՝ այդ ժամանակ Արցախի քաղաքական ուժերը «պոպուլիզմով և ներքաղաքական ինտրիգներով» էին զբաղվում, իշխանափոխության խնդիր լուծում, իսկ հիմա խախտում են իրենց իսկ սահմանած կարմիր գծերը։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Կարծիք՝ Աղդամով մատակարարման մասին
