«ՀՀ-ն դուրս է գալիս մեկուսացումից»․ կարծիք՝ Վաշինգտոնում սպասվող հանդիպման մասին

Կարծիք՝ Վաշինգտոնում սպասվող հանդիպման մասին

Վաշինգտոնում այսօր երեկոյան սպասվում են Թրամփ-Փաշինյան-Ալիև բանակցություններ։ Մամուլում շրջանառվող տեղեկությունների համաձայն՝ ԱՄՆ նախագահը նախ երկկողմ հանդիպում է ունենալու Հայաստանի վարչապետի, այնուհետև Ադրբեջանի նախագահի հետ։ Տեղի են ունենալու նաև եռակողմ բանակցություններ։

Հաղորդվում է, որ Թրամփը Փաշինյանի ու Ալիևի հետ երկկողմ և եռակողմ փաստաղթեր է ստորագրելու։ Փորձագիտական շրջանակները չեն բացառում խաղաղության պայմանագրի նախաստորագրման հնարավորությունը։

Քաղաքական վերլուծաբան Հովսեփ Խուրշուդյանը վերլուծել է այս պահին մամուլում հրապարակված տեղեկություններն ու անդրադարձել ՀՀ-ի համար դրա դրական և բացասական կողմերին։

Փորձագետը դիտարկումներ է արել, մասնավորապես՝ ապաշրջափակման ամերիկյան առաջարկի և Սյունիքով անցնող ճանապարհն ամերիկյան կառավարմանը հանձնելու հնարավորության մասին։

«Հայաստանը դուրս է գալիս մեկուսացումից և ներգրավվում տարածաշրջանային ենթակառուցվածքային մեգանախագծերի մեջ»,- արձանագրել է Խուրշուդյանը։

• «ՀՀ-ի ճանապարհների արտապատվիրակմամբ հետաքրքրված է ոչ միայն ԱՄՆ-ն, այլև ԵՄ-ն»․ Փաշինյան
• «ՀՀ-ն կարող է կորցնել ապաշրջափակվող ճանապարհների նկատմամբ վերահսկողությունը»․ կարծիք Երևանից
• «Բաքվում մտածում են ամերիկյան առաջարկի մասին»․ Փաշինյան-Ալիև հանդիպում Աբու Դաբիում

Փորձագիտական կարծիք

Քաղաքական վերլուծաբան Հովսեփ Խուրշուդյանն իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է՝

«Վաշինգտոնում ստորագրվող համաձայնագրերի դրական և բացասական կողմերը, որքանով դրանց մասին տեղյակ ենք արտահոսքերից։

Դրական դրույթներ/ձեռքբերումներ

1․ Հայաստանը պահպանում է իր ինքնիշխանությունը տրամադրվող ճանապարհների վրա, ավելին՝ սկսելու է ստանալ շահաբաժիններ դրանց շահագործումից՝ չանելուվ որևէ ֆինանսական ներդրումներ։

Կյանքի է կոչվում «Խաղաղության խաչմերուկ»-ի Արևելք-Արևմուտք ուղղությունը՝ որևէ կերպ չխոչընդոտելով հետագայում նաև Հյուսիս-Հարավ ուղղությանը և Իրան-Վրաստան-Սև ծով ճանապարհների, գազա-և նավթատարների, էլեկտրական հոսանքի ուղիների, մալուխների կառուցման համար։

Այսպիսով, Հայաստանը դուրս է գալիս մեկուսացումից և ներգրավվում տարածաշրջանային ենթակառուցվածքային մեգանախագծերի մեջ։

2․ ԱՄՆ-ն իր աշխարհատնտեսական շահերով մտնում է տարածաշրջան։ Այդ շահերը մեծ հաշվով համապատասխանում են Հայաստանի շահերին, քանի որ ենթադրում են խաղաղություն և կայունություն նավթագազային և լոգիստիկ բիզնես ծավալելու նպատակով։

Ի հավելումն Եվրամիության դիտորդական առաքելության, որը անգամ խաղաղության պայմանագրի ստորագրումից և վավերացումից հետո դուրս չի բերվելու Հայաստանից (այլ միայն հեռացվելու է սահմաններից)՝ սա էապես ավելացնում է ՀՀ-ի անվտանգությունն ու գրեթե զրոյացնում Ադրբեջանի կողմից ուժով «արտատարածաշրջանային միջանցք» (էլ ուր մնաց՝ Սյունիքը) զավթելու հնարավորությունը։

«Ալիևի ախորժակը զսպելու առիթ»․ ի՞նչ են ՀՀ-ում սպասում Թրամփի միջնորդությամբ հանդիպումից

Քաղաքական վերլուծաբան Բորիս Նավասարդյանի և ադրբեջանագետ Տաթևիկ Հայրապետյանի մեկնաբանությունները

3․ Ռուսաստանի ներկայությունը տարածաշրջանում շեշտակի նվազում է, իսկ խաղաղության պայմանագրի ստորագրումից հետո և Հայաստան-Թուրքիա դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատումից, ճանապարհների ապաշրջափակումից հետո հայ-թուրքական լարվածության նվազեցումը ճանապարհ է բացում Հայաստանից ռուսական ռազմաբազան հեռացնելու համար, բազա, որը չի կատարել իր պայմանագրային պարտավորությունները Հայաստանի հանդեպ՝ Ադրբեջանի 2021-2022 թթ․ հարձակումների ընթացքում։

Սա, իր հերթին, բացում է դռները Հայաստանի ռազմական համագործակցության ՆԱՏՕ-ի հետ (ընդհուպ՝ անդամակցությունը) և/կամ ԱՄՆ-ի հետ՝ ընդհուպ ոչ ՆԱՏՕ-ի անդամ հիմնական դաշնակցի կարգավիճակի ստացում, այսինքն՝ երկարաժամկետ անվտանգության և հանգիստ/խաղաղ տնտեսական և մարդկային զարգացում ապահովելու հնարավորություն։

4․ Հայաստանը բացում է միայն կոմերցիոն/առևտրային նախամուտք Ադրբեջանի համար դեպի Նախիջևան։ Սա նշանակում է, որ ռազմական բեռների և տեխնիկայի տեղափոխությունների համար Հայաստանի հատուկ թույլտվությունն է պետք լինելու, ինչը էապես ավելացնում է ՀՀ-ի աշխարհաքաղաքական կշիռը։ Նաև մյուս բոլոր երկրների բեռները անցնելու են Թրամփի ուղիով ընդհանուր ընթացակարգերով։

5․ Հայաստանը դառնում է մաս նոր նավթագազային մեգանախագծերի, որոնք համարժեք են լինելու Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհանին ու TANAP-ին՝ տեղափոխելով ղազախական նավթը և թուրքմենական գազը դեպի Եվրոպա։

Դա նշանակում է, որ Հայաստանը վերջնականապես կարող է ազատվել Ռուսաստանից նավթագազային կախվածությունից, գնելով իր տարածքով անցնող ղազախական նավթը և թուրքմենական գազը։

Ղազախական նավթի դեպքում կարող է վերջապես իրականություն դառնալ Մեղրիում նավթավերամշակման գործարանի կառուցումը, ինչը Հայաստանը ոչ միայն ինքնաբավ կդարձնի բենզինի և այլ նավթամթերքների մասով, այլև տնտեսական զարգացման նոր կլաստեր կարող է դառնալ։

Կարևոր է նաև, որ այդ նավթագազային նախագծերում ադրբեջանական պետական SOCAR ընկերության հետ փայատեր [բաժնետեր] է դառնում ամերիկյան Էքսոն Մոբիլը/Exxon Mobil, ինչը հնարավորություն կտա Հայաստանին խելամիտ/շուկայական գներով ձեռք բերել իր կառավարման ներքո գտնվող նավթատարից և գազատարից ղազախական նավթն ու թուրքմենական գազը։ Ամեն դեպքում անհրաժեշտ է ինտենսիվացնել Ղազախստանի և Թուրքմենստանի հետ հարաբերությունների զարգացումը։

Ի դեպ, Էքսոն Մոբիլի առանցքային թոփ-մենեջերներից է (խորհրդի անկախ տնօրեն) հայազգի Սթիվեն Քանդարյանը։ Չգիտեմ՝ որքանով սա կարող է օգտակար լինել մեզ համար։ Էքսոն Մոբիլի ինստիտուցիոնալ/կառուցակարգային փայատերերից են Vanguard Group-ը (9,8%), BlackRock Inc.-ը (6,9%) և State Street Corp.-ը (5,3%): Եվս 40% -ի բաժնետեր են փոքր ներդրողները։ Մինչև գործարքի մասին պաշտոնապես հայտարարելը Exxon Mobil (XOM) արժեթղթի գինը 105,95 $ է։

Իմ կարծիքով երկուշաբթի օրը՝ միջազգային բորսաների բացվելուն պես այն կտրուկ աճ կարձանագրի։ Այնպես որ արժեթղթերի առևտրով զբաղվողներն ու ներդրողները կարող են ուշադրություն դարձնել այս հնարավորությանը։ 

«Եթե բացվի միայն Ադրբեջանը Նախիջևանին կապող ուղին, ՀՀ-ի շրջափակումն ավելի կխորանա»․ կարծիք

Քաղաքագետ Արեգ Քոչինյանի խոսքով՝ Երևանը պետք է ստանա երաշխիքներ, որ այդ ճանապարհի կառուցումն իր հետևից բերելու է ամբողջական ապաշրջափակում։

6. Ի տարբերություն նախապես պլանավորված տարբերակի (համատեղ դիմել ԵԱՀԿ-ին Մինսկի խմբի լուծարման խնդրանքով)՝ այժմ Հայաստանն ու Ադրբեջանը հայտարարում են, որ դուրս են գալիս այդ ձևաչափից, ինչն ինքնին պարտադիր չէ, որ բերի Մինսկի խմբի լուծարմանը, քանի որ այն ստեղծվել էր ոչ թե Հայաստան-Ադրբեջան հարաբերությոնները կարգավորելու, այլ Արցախի կարգավիճակի հարցը լուծելու նպատակով։

Ուժի կիրառմամբ Արցախի ինքնահռչակ հանրապետության ոչնչացումը և արցախահայության ցեղասպանությունը/հայրենազրկումը որևէ միջազգային նորմով չի կարող համարվել «խնդրի լուծում»։

5․ Եթե Վրաստանով անցնող ճանապարհներին հայկական բեռների համար խոչընդոտների ստեղծումը կապված էր Վրաստանի իշխանության ցանկության հետ՝ ճնշում գործադրել Հայաստանի վրա՝ Վրաստանի համար մրցակից նոր մեգաուղիների ձևավորմանը մասնակցության համար, ապա պայմանագրերի ստորագրումից հետո այդ խոչընդոտները/ ճնշումները կդադարեն։

Իսկ եթե դրանք շարունակվեն, ապա ավելի հիմնավոր կդառնան վրացի որոշ փորձագետների կարծիքի վրա հիմնված մեր պնդումներն առ այն, որ այդ խոչընդոտների պատվիրատուն Կրեմլն էր/է, որը չի կարող անմիջականորեն փակել Լարսը հայկական ապրանքների համար, որպեսզի լեգիտիմ առիթ չտա Հայաստանին դուրս գալու ԵԱՏՄ-ից, և ճնշում գործադրելու նպատակով խոչընդոտներ է հարուցում Վրաստանի իշխանությունների ձեռքով։

Բացասական/ռիսկային պահեր

1․ Պարզ չէ, թե որ չափով է ապահովվելու ճանապարհների ապաշրջափակման հայելայնությունը։

2․ Պարզ չէ, թե ինչ պատժամիջոցներ են նախատեսվում առնվազն ճանապարհների ապաշրջափակման պայմանավորվածությունները (եթե այդպիսիք լինելու են) խախտած կողմի համար։

3․ Եվրամիության բացակայությունը գործարքից մտահոգիչ կարող է լինել մեր եվրոպացի գործընկերների համար, քանի որ ԱՄՆ-ը կարող է օգտագործել Միջին միջանցքի վրա իր ազդեցության նման ավելացումը Չինաստան-Եվրոպա բեռնափոխադրումների հանդեպ վերահսկողություն հաստատելու և դրանք կառավարելու, անհրաժեշտության դեպքում՝ խոչընդոտելու համար։

4․ Այն, որ հայկական երկաթգծերը, չնայած կոնցեսիայի բազմիցս խախտմանը, դեռ գտնվում են ռուսական ЮКЖД-ի [«Հարավկովկասյան երկաթուղի» ՓԲԸ] կառավարման ներքո, էապես կաշկանդում է Հայաստանին ԱՄՆ աշխարհատնտեսական շահերը բերել նաև ՀՀ-ի կենտրոոնական և հյուսիսային հատված, ինչը կշահագրգռեր Վաշինգտոնին ազդել Թուրքիայի վրա՝ դադարեցնելու Կարս-Իգդիր-Նախիջևան՝ թանկարժեք և Հայաստանի մեկուսացմանը միտված երկաթգծի կառուցումը»։

«Հայ սահմանապահների չհանդիպելու որևէ տարբերակ չկա»․ Երևանի արձագանքն Ալիևին

Ադրբեջանի նախագահը հայտարարել է, թե «Ադրբեջանի քաղաքացիները չպետք է առնչվեն հայ սահմանապահների հետ»։ Մանրամասներ։

Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube

Կարծիք՝ Վաշինգտոնում սպասվող հանդիպման մասին