«ՀՀ-ում կարող են արտահայտել իրենց տեսակետը՝ առանց վախենալու». ԱՄՆ ՄԶԳ
Խոսքի ազատության բարձր մակարդակ ՀՀ-ում
Հայաստանի քաղաքացիները կարծում են՝ երկրում կա խոսքի ազատության բարձր մակարդակ ինչպես հասարակության, այնպես էլ լրատվամիջոցների համար: ԱՄՆ միջազգային զարգացման գործակալությունը հրապարակել է ՀՀ-ում խոսքի ազատության և մեդիայի սպառման ամենամյա հետազոտության արդյունքները։
«Հարցվածների 75 տոկոսը մարդկանց արտահայտվելու ազատությունը համարում է լիովին կամ որոշակիորեն ազատ, մեդիայի պարագայում այդ ցուցանիշը 72 տոկոս է»,- ասված է հետազոտության մեջ:
Ընդգծվում է, որ 2023 թ.-ի համեմատ 8 տոկոսով աճել է այն մարդկանց թիվը, որոնք կարծում են՝ Հայաստանում իշխանությունները և համապատասխան կառույցները համարժեքորեն պաշտպանում են խոսքի ազատությունն ինչպես ԶԼՄ-ների, այնպես էլ անհատների շրջանում:
«Կարող են ազատ արտահայտել իրենց տեսակետը թե՛ իշխանության, թե՛ ընդդիմության մասին»
ԱՄՆ ՄԶԳ ամենամյա հետազոտությունն իրականացվել է խառը մեթոդների կիրառմամբ։ Հարցումների են մասնակցել Հայաստանի՝ 18 տարեկան և ավելի բարձր տարիքի 1106 քաղաքացիներ: Բացի այդ, բնակչության շրջանում կազմակերպվել են ֆոկուս խմբային քննարկումներ: Քննարկումների մասնակիցների մեծ մասը խոսքի ազատությունը սահմանել է որպես «առանց հետևանքների մասին վախենալու սեփական կարծիքն արտահայտելու կարողություն»:
«Հարցման մասնակիցները կարծում են, որ Հայաստանում անհատներն ու լրագրողները կարող են ազատ արտահայտել իրենց տեսակետը թե՛ իշխանության, թե՛ ընդդիմության վերաբերյալ՝ առանց վախենալու դրանից բխող հետևանքներից»,- ասված է հետազոտության մեջ:
Շուրջ 44 տոկոսը գոհ է լրագրողների էթիկայից և արհեստավարժությունից
Լրագրողների էթիկայից և արհեստավարժությունից գոհունակության ցուցանիշը 2023 թվականից ի վեր մնացել է շուրջ 44 տոկոսի սահմանում:
Դժգոհություն հայտնած հարցվածները հիմնականում քաղաքային բնակավայրերից են, մասնավորապես՝ Երևանից: Հարկ է նկատել, որ մայրաքաղաքում լրատվամիջոցների սպառումն ու վերահսկողությունն ավելի բարձր են։ Այս հանգամանքով են պայմանավորված նաև լսարանի՝ լրագրողական էթիկայի չափանիշների հետ կապված մտահոգությունները:
Հարցվածների շրջանում ամենատարածված լրատվամիջոցներն են հայկական հեռուստաալիքները (80 տոկոս) ու լրատվական կայքերը (73 տոկոս):
Նրանց հաջորդում են հայկական բլոգները, վլոգները և փոդքասթները (48 տոկոս):
Հետազոտության համաձայն՝ լրատվական կայքեր մուտք գործելու հիմնական միջոցը սոցիալական ցանցերն են: Քաղաքացիները սոցցանցերից առավել հաճախ օգտագործում են «Յութուբ»-ը (81 տոկոս) և «Ֆեյսբուք»-ը (77 տոկոս): Նախորդ տարվա համեմատ զգալիորեն աճել է «Ինստագրամ»-ի օգտագործումը՝ 42 տոկոսից հասնելով 52-ի։
Տարածվածությամբ հեռուստաալիքներին և կայքերին հաջորդում են հայկական բլոգները, վլոգները և փոդքասթները (48 տոկոս), այնուհետև՝ ռուսական հեռուստաալիքները (47 տոկոս):
Խոսքի ազատության չարաշահումների մասին
Հայաստանի քաղաքացիները նշել են, որ երբեմն լրագրողները կարող են հրապարակել ապակողմնորոշող պատմություններ՝ հավանումներ ստանալու և բարձր վարկանիշ ձեռք բերելու համար։ Եվ դա կարող է բացասական հետևանքներ ունենալ հասարակության համար։ Նման մանիպուլյատիվ պահվածքը բացասաբար են գնահատել և շեշտել, որ լրագրողների այդ վարքը մնում է անպատիժ:
Շեշտել են՝ վիրավորական խոսքն ու քաղաքավարության պակասը արդարացվում են խոսքի ազատությամբ:
Հարցվածների դիտարկմամբ՝ հայկական մեդիատիրույթում խոսքի ազատության ամենացածր մակարդակ ունեցող միջոցներն են տպագիր մամուլն ու հեռուստատեսությունը: Փոխարենը «լիովին ազատ» և «որոշ չափով ազատ» են գնահատել բլոգները, վլոգները և փոդքասթները, ինչպես նաև լրատվական կայքերը:
Ո՞ր սկզբունքներն են անտեսում լրատվամիջոցները
Հարցվածները մատնանշել են այն էթիկական սկզբունքները, որոնց, ըստ իրենց, պետք է հետևեն ԶԼՄ-ները:
Քաղաքացիների կողմից ամենաշատ կարևորված սկզբունքը հարգանքն է հասարակության և մարդու իրավունքների նկատմամբ (45%), որին հաջորդում են անաչառությունն ու ազնվությունը (37%):
Հետազոտության մեջ նշվում է, որ սրանք այն սկզբունքներն են, որոնք, հարցվածների կարծիքով՝ առավել հաճախ են խախտվում հայաստանյան լրատվամիջոցների կողմից:
ՀՀ-ում առկա էական խնդիրների շարքում հարցվածների 80%-ը մատնանշել է ատելության խոսքը, մեծամասնության (66%) դիտարկմամբ՝ այն առավել հաճախ է հանդիպում առցանց տիրույթում։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Խոսքի ազատության բարձր մակարդակ ՀՀ-ում
