«Մոսկվային պետք է հայ-ադրբեջանական կոնֆլիկտի շարունակություն»․ կարծիք
Խաղաղության պայմանագրի մասին
Ռուսական մոդելով հայ-ադրբեջանական խաղաղության գործընթացը ենթադրում է միջանցք Մեղրիում, անվերջ սահմանագծում և սահմանազատում, ինչպես նաև Հարավային Կովկասում Մոսկվայի դերի ավելացում։ Այս կարծիքին է Անվտանգային քաղաքականության հետազոտական կենտրոնի նախագահ, քաղաքագետ Արեգ Քոչինյանը։
Այս կետերից ոչ մեկն, ըստ նրա, չի նշանակում իրապես հարատև խաղաղություն Ադրբեջանի հետ։ «Հանրային» հեռուստաընկերության եթերում Քոչինյանը հայտարարել է՝ «կոնստանտ մեծություն է այն, որ Ռուսաստանն ուզում է ոչ թե խաղաղության պայմանագիր, այլ պարզապես գործընթաց»։
Քոչինյանն անդրադարձել է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև կնքվելիք խաղաղության պայմանագրին, ՌԴ ակնկալիքներին և Արևմուտքի հնարավոր ներգրավվածությանը։
«Մոսկվային վերջնական կարգավորում պետք չէ»
Արեգ Քոչինյանն ընդգծել է, որ Մոսկվային վերջնական կարգավորում պետք չէ։ Պարզաբանել է՝ Ռուսական կողմն ակնկալում է հայ-ադրբեջանական կոնֆլիկտի շարունակություն՝ «թեկուզ առանց Ղարաբաղի»․
«Եթե կարգավորում լինի, կողմերը էական մասով կազատվեն ռուսական ազդեցությունից և մահակից»։
Քաղաքագետի գնահատմամբ՝ տարածաշրջանային գործընթացներից չի ուզում դուրս մնալ նաև Արևմուտքը, սակայն պարզ չէ՝ որքանով։
Թուրքիան և ՌԴ-ն, ըստ նրա, պատրաստ են բավականաչափ էներգիա, ռեսուրսներ և քաղաքական կամք ներդնել այս օրակարգը սպասարկելու համար, սակայն հարց է՝ Արևմուտքը ինչ է պատրաստ անել տարածաշրջանից դուրս չմնալու համար։
Հայաստանը պետք է հաշվի առնի իրավիակի փոփոխությունը
Քաղաքագետը կարծում է՝ առանց սահմանագծման և սահմանազատման հիմքերի, հաղորդակցությունների բացման տրամաբանության և քաղաքական երաշխավորության հարցերը լուծելու Բաքվի հետ որևէ փաստաթուղթ կնքելը անիմաստ է։ Դա պարզապես կնշանակի «ստորագրում ենք, որ Արցախն Ադրբեջանի կազմում է, ու Բաքուն դա կնքում է, փակում»։
Քոչինյանի խոսքով՝ դա այն է, ինչ ուզում է ադրբեջանական կողմը և հենց դա նկատի ունի Ռուսաստանը, երբ խոսում է խաղաղության պայմանագրի մասին։
Վերլուծաբանի խոսքով՝ եթե նախքան Լեռնային Ղարաբաղում իրականացված էթնիկ զտումը կարելի էր պնդել, որ հարցերի տարանջատումը ելնում է հայկական կողմի շահերից, քանի որ հարցերից մեկը՝ արցախյան հարցն, ըստ էության, լուծում չուներ, ապա հիմա իրադրությունն այլ է․
«Արցախը հայաթափվել է, տեղի է ունեցել էթնիկ զտում։ Հայաստանին ձեռնտու չէ առանց որևէ հարցի լուծման գնալ խաղաղության, կարգավորման»։
«Հնարավոր է 3 սցենար»
Արեգ Քոչինյանը ներկայացրել է հնարավոր զարգացումների հետևյալ սցենարները՝
- «Ադրբեջանը համաձայնում է գնալ կարգավորման, հարաբերությունների հաստատման, չի ունենում ՀՀ նկատմամբ որևէ տարածքային հավակնություն, ու այս ամենի վրա լինում է քաղաքական երաշխավորութուն։ Սա ամենալավ տարբերակն է»։
- «Արևմուտքին չի հաջողվում Ադրբեջանին բերել բանակցային դաշտ, բայց չցանկանալով վերջնականապես դուրս մնալ այս տարածաշրջանից՝ ստեղծվում է ձևաչափ, այն է՝ Ադրբեջանին աջակցում են Թուրքիան և ՌԴ-ն, ՀՀ-ին աջակցում են արևմտյան երկրները»։
- «Չի լինում խաղաղություն, Արևմուտքը իր վրա բավականաչափ պատասխանատվություն չի վերցնում, ՀՀ-ն մնում է ռուս-թուրքական պայմանավորվածությունների արանքում»։
Առաջին և երկրորդ սցենարներն, ըստ նրա, կապված են Արևմուտքի հետաքրքրությունների հետ։ Նկատում է՝ եթե դրանք չաշխատեն, մնում է փորձել «խաղաղ գոյատևման ֆորմուլա» գտնել Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ։
«Ամենավատ տարբերակը ոչ թե Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ պայմանավորվելն է, թեկուզ զիջումների գնով, այլ այն, որ առանց քեզ արվեն այդ զիջումներն ու քո փոխարեն ինչ-որ մեկը պայմանավորվի։ Հետո քեզ ստիպեն այդ ամենն անել ու դու դրա դիմաց ոչինչ չստանաս»,- արձանագրել է Քոչինյանը։
«ՀՀ-ն պետք է հանդես գա որպես Թուրքիայի և Ադրբեջանի տնտեսական գործընկեր»
Քոչինյանի դիտարկմամբ՝ տարածաշրջանում երկարաժամկետ խաղաղություն ունենալու համար պետք է հաշվի առնել այն, որ չեն կռվում նրա հետ, ում հետ կռվելը թանկ է նստում, և նրա հետ, ում հետ կան փոխշահավետ հարաբերություններ։ Ուստի կարծում է՝ Երևանը պետք է փորձի հանդես գալ որպես Անկարայի և Բաքվի տնտեսական գործընկեր․
«Պետք է հնարավորինս շատ ենթակառուցվածքային, էներգետիկ նախագծեր մտածենք, դրանք պարբերաբար հանրայնացնենք»։
Քաղաքագետն ասում է՝ Հայաստանը պետք է շարունակի նաև ինքնապաշտպանական կարողությունների վրա աշխատել։ Խոսքը ոչ միայն Զինված ուժերի բարեփոխումների, այլև այն պետությունների հետ ռազմաքաղաքական կապերի մասին է, որոնք պատրաստ չեն «տեսնել ՀՀ վերացումը կամ էլ ավելի թուլացումը այս աշխարհաքաղաքական պայքարում»։
Շեշտել է՝ խաղաղությունը պետք է հենվի ուժային բալանսի վրա, ուստի Հայաստանը պետք է ձգտի լուծել իր առջև ծառացած խնդիրները՝ ապահովելով իր տարածքային ամբողջականությունն ու ինքնիշխանությունը։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Խաղաղության պայմանագրի մասին
