«Սա դեռ միայն սկիզբն է». Հայաստանը Խաղաղության հիմնադրամից 10 մլն եվրո կստանա
Խաղաղության հիմնադրամը կաջակցի Հայաստանին
«Հայաստանը աջակցություն կստանա Եվրամիության Խաղաղության հիմնադրամից, Հունգարիան հանել է նախագծի վրա դրած վետոն»: Այս մասին հաղորդում է «Ազատություն» ռադիոկայանը՝ հղում անելով Եվրամիության դիվանագիտական աղբյուրներին:
«Այս հիմնադրամից տրամադրվելիք 10 միլիոն եվրոյով նախատեսվում է դաշտային մոդուլային ճամբար ստեղծել մեկ գումարտակի համար, որի կազմում կլինի նաև բժշկական օգնության ամբուլատորիա»,- ավելի վաղ հայտնել էր ռադիոկայանը:
Այս տարվա ապրիլին Հունգարիան պահանջել էր, որ հիմնադրամից աջակցություն ստանա նաև Ադրբեջանը: Այս առաջարկը չի ընդունվել, սակայն որոշում է կայացվել Բաքվին տրամադրել առանձին գումար ականազերծման աշխատանքների իրականացման համար:
Քաղաքագետ Արեգ Քոչինյանը չի կարծում, թե ականազերծման համար Ադրբեջանին տրամադրվելիք աջակցությունը պետք է Հունգարիային ստիպեր վերացնել վետոն:
«Չեմ բացառում, որ որևէ այլ՝ ներեվրոպական հարցով հունգարացիները ստացել են որոշակի հավելյալ օգուտներ»,- JAMnews-ի հետ զրույցում նկատել է քաղաքագետը՝ առանց մանրամասնելու:
Հարցը քննարկվում է 2023 թ.-ից
Խաղաղության եվրոպական հիմնադրամի միջոցով Հայաստանին օգնելու հնարավորության մասին 2023 թ.-ի նոյեմբերին հայտարարել էր ԵՄ արտաքին հարաբերությունների բարձր հանձնակատար Ժոզեպ Բորելը:
2024 թ.-ի մարտին Եվրախորհրդարանն ընդունեց Եվրամիության և Հայաստանի միջև կապերի սերտացման վերաբերյալ բանաձև, որով ԵՄ ղեկավարությանը կոչ էր անում «Խաղաղության եվրոպական հիմնադրամի միջոցով աջակցել Հայաստանին իր անվտանգային տարածքը ՀԱՊԿ-ից դուրս ընդարձակելու և հիբրիդային սպառնալիքներին դիմակայելու համար»:
Ապրիլին ԵՄ արտաքին հարաբերությունների խոսնակ Պետեր Ստանոն հայտնել էր, որ «քննարկումները շարունակվում են, ինչ-որ պահի որոշում կկայացվի» և հիշեցրել, որ որոշման շուրջ պետք է կոնսենսուս լինի ԵՄ բոլոր 27 անդամ պետությունների միջև:
Որոշումը դեռևս հաստատված չէ
Երևանը Խաղաղության հիմնադրամից աջակցություն է ստանալու առաջին անգամ: Թեև հայտնի է դարձել, որ Բուդապեշտը հանել է իր վետոն, սակայն որոշումը դեռևս պետք է հաստատվի:
«Միության անդամ բոլոր երկրներն այլևս պատրաստ են կանաչ լույս վառել, և ակնկալվում է, որ նախագիծը նախ կհաստատվի հուլիսի 17-ին՝ անդամ երկրների դեսպանների, ապա հուլիսի 22-ին՝ արտգործնախարարների նիստում»,- հայտնում են «Ազատության» աղբյուրները:
Լրատվամիջոցի տրամադրության տակ հայտնված դիվանագիտական փաստաթղթերի համաձայն՝ հիմնադրամի նպատակն է նպաստել, որ «Հայաստանի Զինված ուժերը բարձրացնեն դիմադրողականությունն ու կայունության հաստատմանն ուղղված կարողությունները և դրանով իսկ առավել լավ պաշտպանեն խաղաղ բնակչությանը ճգնաժամերի և արտակարգ պատահարների ժամանակ»:
Ի՞նչ է Խաղաղության հիմնադրամը
Խաղաղության եվրոպական հիմնադրամը (European Peace Facility) ստեղծվել է 2021 թվականին: Այն գործիք է, որով Բրյուսելը ոչ մահաբեր զինատեսակներ է տրամադրում ԵՄ անդամ չհանդիսացող երկրներին: Նպատակն աշխարհում հակամարտությունները կանխելն ու խաղաղությունն ամրապնդելն է:
Այս մեխանիզմի միջոցով նախկինում Եվրամիությունից աջակցություն են ստացել Ուկրաինան, Վրաստանն ու Մոլդովան, որոնք ձգտում են անդամակցել Եվրամիությանը: Հիմնադրամն օգնություն է հատկացրել նաև մոտ մեկ տասնյակ աֆրիկյան երկրների:
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքագետ Արեգ Քոչինյանի խոսքով՝ ինքնին փաստը, որ սեփական անվտանգային հարցերը հոգալու համար Հայաստանը Խաղաղության հիմնադրամից գումար է ստանալու, շատ կարևոր է.
«Բավականին երկար ժամանակ դա անհասանելի երևույթ էր համարվում։ Համարվում էր, որ ՀՀ-ն չի կարողանա դա ստանալ՝ լինելով ՀԱՊԿ անդամ: Բայց դա կարծես թե տեղի է ունենում»:
Անդրադառնալով Հունգարիայի դիրքորոշման փոփոխությանը՝ նկատել է՝ Բուդապեշտը ԵՄ անդամ մյուս երկրներից տարբերվող տեսակետներ է հայտնում նաև Վրաստանի, Ուկրաինայի հետ կապված հարցերում: Քոչինյանի դիտարկմամբ՝ հունգարացիները մշտապես փորձում են եվրոպական կոնսենսուսը չխախտելու դիմաց ստանալ ինչ-որ բան, նոր միայն համաձայնել:
Քաղաքագետի գնահատմամբ՝ որպես կանոն ՀՀ հետ կապված որոշումների համար խոչընդոտներ են ստեղծում երեք երկրներ՝ Հունգարիան, Իտալիան և Սլովակիան:
Պատճառն, ըստ նրա, ոչ միայն Ադրբեջանի հետ համագործակցությունն է, այլև այն, որ նրանք որոշակի վերապահումներ ունեն ՀՀ-ԵՄ հարաբերությունների զարգացման հետ կապված: Քիչ հավանական է համարում, որ վետոն հանելուց հետո Հունգարիան նորից խնդիրներ առաջացնի որոշման ընդունման համար:
«Որպես կանոն՝ ամենաբարդ հարցը միշտ համարվում է Հունգարիան: Կարծում եմ՝ Սլովակիայի և Իտալիայի հարցը հնարավոր կլինի լուծել»,- նկատել է նա:
Քոչինյանի կարծիքով՝ հիմնադրամի աջակցությունը սկզբում կլինի չափավոր և համեստ` ինչպես տրամադրվող միջոցների, այնպես էլ բովանդակության առումով: Սակայն համոզված է՝ սա միայն գործընթացի սկիզբն է:
Հիշեցնում է Հայաստանում ԵՄ դիտորդական առաքելության տեղակայումը, շեշտում՝ մարդիկ թերահավատորեն էին մոտենում, սակայն առաքելությունը գնալով մեծացավ՝ հասնելով 200 հոգու: Կարծում է՝ նմանատիպ զարգացումներ կարող են լինել նաև հիմնադրամի պարագայում:
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Խաղաղության հիմնադրամը կաջակցի Հայաստանին
