Արցախի Քաշաթաղի շրջանն անցել է Ադրբեջանի վերահսկողության տակ 28 տարի անց

Դեկտեմբերի 1-ին Արցախի Քաշաթաղի շրջանն անցել է ադրբեջանական զորքերի վերահսկողության տակ՝ բացառությամբ հինգ կիլոմետր լայնությամբ միջանցքի, որը կապ է ապահովում Լեռնային Ղարաբաղի և Հայաստանի միջև։

Ադրբեջանական բանակն այդ գոտի է մտել՝ եռակողմ հայտարարության համաձայն, որը նոյեմբերի 10-ին ստորագրել են Հայաստանի վարչապետն ու Ադրբեջանի և Ռուսաստանի նախագահները։

Ըստ պաշտոնական Բաքվի՝ շրջանին մեծ վնաս է հասցվել 28 տարիների ընթացքում, երբ այն եղել է հայկական կողմի վերահսկողության տակ։

Լայնամասշտաբ ռազմական գործողություններն Արցախում ընթանում էին սեպտեմբերի 27-ից մինչև նոյեմբերի 10-ն ու ավարտվել են եռակողմ համաձայնագրով, որը ստորագրել են Ադրբեջանը, Հայաստանն ու Ռուսաստանը։ Ըստ համաձայնագրի՝ Ադրբեջանը ոչ միայն պահպանում է վերահսկողությունը մարտերի ընթացքում զբաղեցրած տարածքների նկատմամբ, այլև ստանում է մի քանի շրջան, որոնք այդ պահին վերահսկում էր Արցախի Պաշտպանության բանակը։

• Ոսկու հանքը հայ-ադրբեջանան նոր սահմանին։ Ինչպե՞ս կիսել հանքը
• Ադրբեջանի արտգործնախարար․ «Մենք թևակոխել ենք խաղաղ համակեցության վերականգնման փուլ»
• Հայաստանի վարչապետն ակնկալում է հայերի վերադարձ Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած գյուղեր
• 15 կետ վարչապետից․ թե ինչպես է Փաշինյանը տեսնում ճգնաժամի հաղթահարումը Հայաստանում

Եռակողմ հայտարարությունում ամրագրված ժամկետների համաձայն՝ նոյեմբերի 20-ին ադրբեջանցի զինվորականներն արդեն իրենց վերահսկողության տակ են առել Աղդամի շրջանն ու Արցախի Մարտակերտի շրջանի յոթ գյուղ, քանի որ, ըստ նախկին վարչական սահմանազատման, դրանք մտնում էին Աղդամի շրջանի մեջ։

Նոյեմբերի 25-ին Ադրբեջանը վերահսկողություն է սահմանել Քարվաճառի շրջանի նկատմամբ։

Այժմ Ադրբեջանի վերահսկողության տակ է անցնում երեք շրջաններից վերջինը, որն այն պետք է զբաղեցնի՝ հրադադարի մասին համաձայնագրի պայմանների համաձայն։

Կողմերը համաձայնեցրել են, որ ռուս խաղաղապահների վերահսկողության տակ կմնա Լաչինի հինգ կիլոմետր լայնությամբ միջանցքը, այն կապ կապահովի Արցախի և Հայաստանի միջև։

Սակայն այդ ճանապարհը չպետք է անցնի Շուշի քաղաքով, ինչը նշանակում է, որ պետք է ճանապարհի նոր հատված կառուցվի, և միայն դրանից հետո միջանցքը գործունակ կլինի։ Այդ նախագծին մի քանի տարի ժամանակ կհատկացվի։

Ադրբեջանական կողմի տվյալներով՝ այն տարիների ընթացքում, ինչ Քաշաթաղի շրջանը Լեռնային Ղարաբաղի իշխանությունների վերահսկողության տակ է եղել, դրան 7,1 մլրդ դոլարի չափով վնաս է հասցվել։

Մասնավորապես, ինչպես պնդում է Բաքուն, թալանվել և ոչնչացվել է 217 մշակութային, 101 կրթական, 142 առողջապահական հաստատություն, առևտրի 462 օբյեկտ, կապի 30 օբյեկտ, ավտոտրանսպորտային երկու ձեռնարկություն և այլ հաստատություններ։

Շրջանից հայերի դուրսբերման մասին

Նոյեմբերի 30-ին Բերձոր քաղաքի բնակիչները լքել են քաղաքը՝ չնայած նրան, որ Արցախի իշխանությունները քաղաքի կարգավիճակի մասին տեղեկություններ չունեն Ադրբեջանին Քաշաթաղի շրջանի փոխանցման համատեքստում։

Միաժամանակ, հայկական կողմը պնդում է, որ տեղի բնակիչներին շատ քիչ ժամանակ է հատկացվել քաղաքը լքելու համար։

Այս մասին Facebook-ի իր էջում գրել է վարչապետի նախկին խորհրդական Հակոբ Ճաղարյանը․

«Մարդիկ պատրաստ էին արդեն լքել իրենց տները: Եվ խնդրում էին կազմակերպել իրենց ունեցվածքի տեղափոխումն անվտանգ վայր:

Մինչ հաջորդ կեսօր մենք կազմակերպեցինք մոտ 15 բեռնատար: Մասնակցեցին Համազգային  հիմնադրամը, կամավոր անհատներ, վարձու մեքենաներ»։

Այնուհետև մարդկանց տարհանումը դադարեցնելու հրահանգ է եղել, ասելով, որ «Բերձորը և հարակից 2 գյուղերը  մնում են մեր վերահսկողության տակ»։

Սակայն նոյեմբերի 30-ին, ինչպես գրում է Ճաղարյանը, նորից հրահանգ է ստացվել լքել քաղաքն ու հարակից գյուղերը:

«Երեք օր առաջ [․․․] մենք կազմակերպել էինք մարդկանց և ունեցվածքի տարհանումը: Հիմա ի՞նչ ենք անելու։ Ի՞նչ ա լինելու մեր հայրենակիցների հետ: Եթե էսօր պիտի տարհանեին, ինչո՞ւ նրանց խաբելով պահեցիք մինչև էսօր», — դիմել է նա Հայաստանի իշխանություններին։