Ինչ է տեղի ունենում Հայաստանում, ովքեր են գլխավոր գործող անձինք և ինչ նպատակ են հետապնդում
Այս տեքստում մենք հակիրճ մանրամասներ կներկայացնենք դիմակայության գլխավոր անձանց, նրանց առջև դրված խնդիրների, ինչպես նաև այն մասին, թե ով ում է ավելի շատ աջակցում հասարակությունում և ինչու:
Ինչ է տեղի ունենում Հայաստանում
Ընդդիմությունն ու հասարակության զգալի հատվածը դեմ է հանդես գալիս մի մարդու իշխանությանը, որը երկիրը կառավարում է արդեն 10 տարի: Խոսքը գնում է նախկին նախագահ, ներկայիս ամենազոր վաչապետ Սերժ Սարգսյանի մասին:
Հայաստանում ցույցերը, սակայն, ոչ մի կերպ կապված չեն երկրի արտաքին քաղաքականության փոփոխության հետ: Չնայած նրան, որ ցույցերի առաջնորդները մեծ մասամբ արևմտյան հայացքների տեր են, այստեղ խոսք չի գնում արևմտամետ ընդդիմության և ռուսամետ իշխանության դիմակայության մասին: Սերժ Սարգսյանին ներկայացվող գլխավոր դժգոհությունը սոցիալ-տնտեսական ձախողումն է:
Ով կարող էր զբաղեցնել նրա տեղը և ինչ կարող են երկրին առաջարկել ենթադրայլ թեկնածուները, ներկա պահին Հայաստանում չի քնարկվում:
Ե
րկու տարի առաջ՝ 2015թ-ի դեկտեմբերի 6-ին, Հայաստանում տեղի ունեցավ սահմանադրական հանրաքվե: Դրան մասնակցեց քաղաքացիների միայն 50.8%-ը, սակայն մեծամասնությունը (66.2%) կողմ արտահայտվեց այն գաղափարին, որ Հայաստանը հրաժարվի կիսանախագահական կառավարման համակարգից և անցում կատարի խորհրդարանական հանրապետություն:
Նախաձեռնության հեղինակն անձամբ երկրի նախագահ Սերժ Սարգսյանն էր: Դա նրա նախագահության երկրորդ ժամկետն էր, հետևաբար՝ վերջինը: Նա այլևս իրավունք չուներ առաջադրվելու այս պաշտոնում:
Պետական կառուցվածքի խորհրդարանական համակարգը նախագահականից նախևառաջ տարբերվում է նրանով, որ երկրի առաջին դեմքը վարչապետն է:
Ընդդիմությունը, շատ փորձագետներ և լրագրողներ այս բոլոր տարիներին զգուշացնում էին, որ նախաձեռնության գլխավոր նպատակը Սերժ Սարգսյանի՝ երկրում իր իշխանությունն անավարտ ժամկետով երկարաձգումն է: Այդ սցենարն արդեն հաստատվել է:
2018թ-ի ապրիլի 9-ին Հայաստանում նոր նախագահ են ընտրել, որը նվազագույն իրավասություններ ունի: Այս ընթացքում երկրի օրենսդրությունում փոփոխություններ են արվել, որոնք էլ ավելի են կենտրոնացրել իշխանությունը վարչապետի ձեռքում՝ նրան տալով նաև ուժային կառույցների լիակատար վերահսկողություն:
Վարչապետին ոչ թե ժողովուրդն է ընտրում, այլ խորհրդարանը: Հայաստանում խորհրդարանական բացարձակ մեծամասնությունը իշխող Հանրապետական կուսակցությունն է, որը գլխավորում է Սերժ Սարգսյանը: Կանխատեսելի էր, որ կուսակցությունը նրա թեկնածությունն է առաջադրելու: Կասկածներ, որ նա դառնալու է ամենազորեղ վարչապետ, ևս գրեթե ոչ ոք չուներ:
Հ
ենց այդ հեռանկարից խուսափելու համար էլ սկսվեց ապրիլի 13-ի բողոքը: Այն կազմակերպեց ընդդիմադիր պատգամավոր Նիկոլ Փաշինյանը, որն իր համախոհների հետ միասին փողոց դուրս եկավ:
Առաջին օրը նրան շատ մարդ չմիացավ: Սակայն արդեն երկրորդ օրը ակտիվորեն փողոց դուրս եկավ երիտասարդությունը, առաջին հերթին, ուսանողությունը: Անհնազանդության շարժման մասնակիցների թիվն աստիճանաբար աճեց և սկսեց տասնյակ հազարներով չափվել:
Ցուցարարները գիշերում էին վրաններում, փակում փողոցները, որպեսզի քվեարկության օրը պատգամավորներին ներս չթողնեն ԱԺ շենք, սակայն դա չօգնեց: 2018թ-ի ապրիլի 17-ին խորհրդարանական քվեարկության արդյունքում Սերժ Սարգսյանը դարձավ վարչապետ:
Նույն օրը Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, որ երկրում խաղաղ «թավշյա» հեղափոխություն է սկսվել: Գաղափարն այն է, որ հարյուր հազարավոր մարդիկ գործադուլ սկսեն, հրաժարվեն աշխատանքի, դասի գնալ, զրոյացնեն բանկերում իրենց հաշիվները, իրենց ակցիաներով պարալիզացնեն կառավարության գործունեությունը: Իսկ բազմամարդ ակցիան պետք է ցույց տա, թե որքան մարդ Հայաստանում չի սատարում իշխանություններին:
Ի՞նչ են պահանջում ընդդիմությունն ու ցույցերի մասնակիցները
Սերժ Սարգսյանը դեռևս 2017թ-ին հանրային կերպով հայտարարել էր, որ մտադիր է լքել իշխանությունը և չի զբաղեցնի ոչ վարչապետի, ոչ նախագահի պաշտոնը: Նա ասել է. վստահ է, որ ոչ ոք չպետք է հավակնի պետությունը ղեկավարել Հայաստանում երկու ժամկետը սպառելուց հետո:
Հենց այս հայտարարությունն է ցուցարարների գլխավոր փաստարկը. Սերժ Սարգսյանը չպետք է դրժի իր խոսքը և պետք է հեռանա իշխանությունից:
Ո՞վ է ցույցերի առաջնորդ Նիկոլ Փաշինյանն և ինչ է նա ուզում
Նախկին լրագրող և խմբագիր Նիկոլ Փաշինյանը միշտ քաղաքականապես ակտիվ է եղել, տարբեր քաղաքական ուժերի է սատարել: Հասարակությունում, հատկապես իր քաղաքական կարիերայի սկզբում, նա առանձնահատուկ համակրանք չէր վայելում:
2017թ-ին Փաշինյանը դարձավ խորհրդարանի պատգամավոր «Ելք» ընդդիմադիր կուսակցությունից, որը դաշինք կազմեց երկու այլ կուսակցույթունների հետ՝ «Լուսավոր Հայաստան» և «Հանրապետություն»: Այդ քաղաքական դաշինքն այն ժամանակ ստացավ ընտրողների ձայների 7%-ը, ինչը թույլ տվեց խորհրդարան մտնել:
Հայաստանում շատերն են «Ելքն» իրական ընդդիմություն համարում: Կուսակցությունն արևմտամետ ուղղվածություն ունի և հաճախ խորհրդարանում հանդես է գալիս իշխանության քաղաքականության դեմ: Հենց «Ելքն» էր պահանջում, որպեսզի Հայաստանը դուրս գա Եվրասիական տնտեսական միությունից [գործում է Ռուսաստանի առաջնորդությամբ], և ապացուցում էր, որ դրան անդամակցումը բացասական է ազդում երկրի տնտեսության վրա: Հայաստանի խորհրդարանում ներկայացված է ևս մեկ ընդդիմադիր կուսակցություն՝ «Ծառուկյանը», սակայն շատերն այն ձևական են համարում:
Հիմա Փաշինյանը քաղաքական ագիտացիայի և պայքարի փոքր ինչ էպատաժային ոճ է որդեգրել: Մասնավորապես, վարչապետի ընտրություններից երկու շաբաթ առաջ նա քայլարշավով անցավ երկրով: Գյուղերում և քաղաքներում Նիկոլ Փաշինյանը մարդկանց էր ներկայացնում իր պլանը, թե ինչպես Սերժ Սարգսյանին թույլ չտալ իշխանության մնալ. հարյուր հազար մարդ պետք է Երևանի փողոցներ դուրս գար, շրջափակեր խորհրդարանական շենքն ու թույլ չտար, որպեսզի խորհրդարանում քվեարկություն անցկացվի: Եվ, ինչպես արդեն ասվեց, դա արդեն չհաջողվեց:
Սերժ Սարգսյանի մասին
Սերժ Սարգսյանն իշխանությունում է արդեն 25 տարի: 2000-2007թթ-ը նա զբաղեցնում էր պաշտպանության նախարարաի պաշտոնը: Այնուհետև, մեկ տարի վարչապետ էր: 2007թ-ից նա գլխավորում է նաև Հանրապետական կուսակցությունը: 2008թ-ին Սարգսյանն առաջին անգամ նախագահ ընտրվեց, և այդ պաշտոնն էր զբաղեցնում մինչև 2018թ-ի ապրիլը:
Սերժ Սարգսյանի կառավարումն ավտորիտարության հատկանիշներ ունի: Նրա կուսակցությունը վերահսկում է խորհրդարանը, նախարարներին և խոշոր ղեկավարների մեծամասնությունը կամ Հանարապետական կուսակցության անդամ է, կամ նրա հանդեպ բացահայտ լիակատար լոյալություն է դրսևորում:
Ընդդիմությունը կարծում է, որ Սերժ Սարգսյանի նախագահության 10 տարվա ընթացքում երկիրն այնպես չի զարգացել, ինչպես կարող էր և պետք էր: Բնակչությունը զանգվածաբար լքում է Հայաստանը, շատերն են խոսում այն մասին, որ իրենք տարիներով աշխատանք չունեն, և ոչ մի հեռանկար չկա:
Սերժ Սարգսյանը լավ շախմատ է խաղում, և դա նրան օգնում է հարցեր լուծելիս հաջող քաղաքական քայլեր անել: Մասնավորապես, հասկանալով, որ մարդիկ հոգնել են նույն դեմքերից և վաղուց կորցրել են նրանց հանդեպ հետաքրքրությունն ու վստահությունը, նա վերջերս օգտագործեց իր թիմում նոր և համակրելի դեմքեր ներգրավելու խաղաքարտը:
Սկզբում՝ խորհրդարանական ընտրություններին: ՀՀԿ նախընտրական արշավը նա վստահեց այն ժամանակ նոր դեմք՝ համակրելի և խոստումնալից վարչապետ Կարեն Կարապետյանին: Եվ կուսակցությունը խորհրդարանում մեծամասնություն ստացավ: Այնուհետև նույն քայլը գործի դրվեց Արմեն Սարգսյանին նախագահ ընտրելիս, որին շատերն են Հայաստանում հարգում:
Իշխանությունում նոր և ինտելեկտուալ դեմք հայտնվեց, մի մարդ, որի համար չեն ամաչում: Բացի այդ, նոր նախագահը ոչ ֆորմալ ռեսուրս ունի և իշխանության կողմ կարող է գրավել ազդեցիկ սփյուռքին:
Հասարակությունն ու մեդիան. ինչ դիրքորոշումներ են պոպուլյար
Ցույցի ամենասկզբում Հայաստանի իշխանամետ լրատվամիջոցները փորձում էին շրջանցել այդ իրադարձությունների մասին լուրերն, այդ թվում՝ Հանրային հեռուստատեսությունը: Ընդ որում, մի քանի առցանց պարբերականներ ակտիվորեն լուսաաբնել են իրադարձություններն առաջին իսկ օրվանից: Այնուհետև, սակայն, իշխանամետ լրատվամիջոցները սկսեցին փոխանցել փողոցում տեղի ունեցող իրադարձությունների մասին տեղեկատվությունն, ընդ որում՝ ընդգծված ջանասիրությամբ:
Փորձագետները համակարծիք են, որ Հայաստանում հասարակությունը ծայրահեղ հիասթափված է, մասնավորապես՝ նախորդ ցույցերի փորձից ելնելով:
2015թ-ին ժողովուրդը փողոց էր դուրս եկել էլեկտրաէներգիայի թանկացման դեմ բողոքելու, այդ բազմամարդ ցույցը ստացել էր #ElectricYerevan անվանումը: 2016թ-ին տեղի ունեցավ ոստիկանության ՊՊԾ գնդի գրավումը մի խումբ զինված անձանց կողմից, որը վերաճեց իշխանությունների դեմ պայքարի: Երկու անգամ էլ հասարակությունում հաղթանակի պատրանք ստեղծվեց, սակայն երկու շարժումներն էլ արդյուքն չունեցան: Էլեկտրաէներգիայի թանկացում տեղի ունեցավ, սակայն ավելի ուշ: Գունդը գրաված խումբն էլ հանձնվեց:
Ք
չերն էին հավատում, որ մարդիկ կրկին փողոց դուրս կգան: Սակայն հասարակությունն այնուամենայնիվ զանգվածաբար միացավ ցույցերին: Նիկոլ Փաշինյանը համառորեն շարունակում է պայքարն արդեն մի քանի շաբաթ, իսկ վերջին օրերին՝ շուրջօրյա: Եվ, հնարավոր է, որ հենց այդ երկարատև, տևական ակցիայի արդյունքում զանգվածներ դուրս բերեց փողոց:
Ըստ տարբեր հաշվարկների՝ ցույցերին մասնակցում է 10-50 հազար մարդ: Դա զգալի թիվ է: Սակայն, որպեսզի խաղաղ «թավշյա» հեղափոխությունը նպատակին հասնի, դրան պետք է շատ ավելի մարդ աջակցի:
Հայաստանում բողոքի ցույցերն արդեն մի քանի օր է, ինչ գլխավոր նորություններն են: JAMnews-ը մշտապես ռեպորտաժ է վարում Երևանի փողոցներից և պատմում բոլոր իրադարձությունների մասին:
Հայաստանի ընդդիմությունը ներխուժել է Հանրային ռադիոյի շենք՝ պահանջելով ուղիղ եթեր
Հայաստանում իշխանության համար պայքարի շոուականացումը (քաղաքագետի կարծիք)
Հայաստանի ընդդիմությունը թավշյա հեղափոխություն է սկսում
Թավշյա հեղափոխության վեցերորդ օրվա կարևոր իրադարձությունները
