Ի՞նչ կլինի, երբ Զուրաբիշվիլին դադարի լինել Վրաստանի նախագահը. կարծիքներ
Ինչպիսի՞ն կլինի Վրաստանն առանց Զուրաբիշվիլիի
Դեկտեմբերի 14-ին խորհրդարանը, որի աշխատանքներին մասնակցում է միայն իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցությունը, կընտրի Վրաստանի նոր նախագահին։ Թեկնածուն նախկին ֆուտբոլիստ Միխեիլ Կավելաշվիլին է: Նրան անձամբ ներկայացրել է կուսակցության պատվավոր նախագահ և հիմնադիր, օլիգարխ Բիձինա Իվանիշվիլին։
Կավելաշվիլին տարբեր տարիների խաղացել է «Ալանիա» ակումբում, թբիլիսյան «Դինամոյում», «Մանչեսթեր Սիթիում», «Գրասհոֆերում» և մի քանի այլ եվրոպական ակումբներում, եղել է Հանրային հեռուստաալիքի ֆուտբոլային մեկնաբանը։ Նախորդ խորհրդարանում նա եղել է իշխող «Վրացական երազանքի» թեկնածու։ Խորհրդարանի պաշտոնական կայքում նրա ինքնակենսագրության «Կրթություն» բաժինը դատարկ է։
Կուսակցությունից պնդում են, որ նույնիսկ եթե նախագահի ընտրության համար երկու փուլ պահանջվի, երկրորդ փուլը տեղի կունենա նույն օրը։
Նախագահի երդմնակալության արարողությունը նախատեսված է դեկտեմբերի 29-ին։
Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ ընդդիմությունը կտրականապես չի ընդունում և անօրինական է համարում այս բոլոր միջոցառումները, ներկայիս նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին և հասարակության մեծ մասը՝ տասնյակ հազարավոր մարդիկ մասնակցում են բողոքի ցույցերի: Ի՞նչ է լինելու հետո։ Ի՞նչ դեր կարող է խաղալ Սալոմե Զուրաբիշվիլին։ Արդյո՞ք Վրաստանը կկորցնի Արևմուտքում լսելի լինելու հնարավորությունը։ Ներկայացնում ենք վրացի փորձագետների կարծիքները։
Պատմության մեջ առաջին անգամ Վրաստանի նախագահը կընտրվի ոչ թե ժողովրդի, այլ ընտրիչների կոլեգիայի կողմից։ Կոլեգիան 300 անդամ ունի, որոնցից 150-ը խորհրդարանի պատգամավորներ են։ Նոր խորհրդարանն ընտրվել է հոկտեմբերի 26-ին, և իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցությունը, ըստ ԿԸՀ պաշտոնական հայտարարության, ստացել է ձայների գրեթե 54%-ը։
Սակայն խորհրդարան անցած բոլոր չորս ընդդիմադիր սուբյեկտները (երեք դաշինք և «Գախարիան՝ հանուն Վրաստանի» կուսակցությունը), ինչպես նաև Վրաստանի նախագահը, հայտարարել են, որ ընտրությունները կեղծվել են, խորհրդարանն ու նրա նշանակած կառավարությունը լեգիտիմ չեն։ Ընտրությունների արդյունքները չի ճանաչել ոչ մի արևմտյան երկիր, բացի Հունգարիայից։
Իրավաբանները հայտարարում են, որ առաջին նստաշրջանի անցկացման պահին Սահմանադրական դատարանում էին գտնվում նախագահի և ընդդիմության հայցերը, որոնք կասկածի տակ էին դնում բոլոր 150 նորընտիր պատգամավորների մանդատները։ Սահմանադրության համաձայն՝ խորհրդարանն իրավունք չուներ նման պայմաններում մեկնարկել աշխատանքները, հետևաբար՝ նրա բոլոր որոշումները, այդ թվում՝ նախագահի ընտրության վերաբերյալ, հակասահմանադրական են։
Ընդդիմությունն ու գործող նախագահը պնդում են, որ Զուրաբիշվիլին շարունակում է հանդիսանալ Վրաստանի օրինական նախագահը և առհասարակ երկրի միակ լեգիտիմ ինստիտուտը, պաշտպանության ուժերի Գերագույն գլխավոր հրամանատարը և երկրի բարձրագույն ներկայացուցիչն արտաքին հարաբերություններում։
Մեկնաբանություններ
Գիա Նոդիա, քաղաքական գիտությունների դոկտոր, Իլիայի համալսարանի պրոֆեսոր
«Կառավարությունը հրաժարվել է եվրաինտեգրման կուրսից, որը վերջին ավելի քան 30 տարիների ընթացքում ավանդական էր դարձել երկրի համար և ամրագրված է Սահմանադրությունում։
Այսօր միայն նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին է կատարում Սահմանադրության այդ կետը։
Նա ներկայացնում է վրացական հասարակությունը միջազգային ասպարեզում և ցույց է տալիս, որ երկրում կա ժողովրդի կողմից ընտրված լեգիտիմ քաղաքական գործիչ, ով հավատարիմ է եվրաինտեգրման քաղաքականությանը։ Այսօր սա է նրա հիմնական գործառույթը։
Նախագահը նաև որոշ չափով փորձում է ազդել ներքաղաքական իրավիճակի վրա։ Նա փորձեց միավորել ընդդիմությանը, ստեղծել ընդհանուր ընդդիմադիր հարթակ։ Թեև հիմա՝ համաժողովրդական զանգվածային բողոքի շարժման ֆոնին, ընդդիմությունը գործնականում արդեն տեսանելի էլ չէ։
Այս գործընթացներում ընդդիմության դերը շատ փոքր է և, համապատասխանաբար, որպես ներքաղաքական խաղացող, Սալոմե Զուրաբիշվիլին ավելի փոքր նշանակություն ունի։
Նրա նախագահական լիազորությունների ավարտից հետո կձևավորվի նոր իրականություն, որին միշտ ձգտել է Բիձինա Իվանիշվիլին։ Երկրում կհայտնվի նախագահ, ով այլևս ոչ մի դեր չի ունենա։ Նա կլինի դատարկ կերպար դատարկ տարածության մեջ։
Իվանիշվիլին միշտ համարել է, որ նախագահը չպետք է նշանակություն ունենա, կարևոր չէ՝ նա կա, թե չկա։ Նրա ընտրած թեկնածուն հենց այդպիսի նախագահ կլինի՝ անդեմ և առանց որևէ գործառույթի։ Նա կարող է ունենալ կամ կարող է չունենալ նույնիսկ արարողակարգային գործառույթներ։ Արտաքին հարաբերություններում նրա ներգրավվածության մասին խոսելն անգամ ավելորդ է։
Սալոմե Զուրաբիշվիլին ասում է, որ նոր նախագահը չի կարող լեգիտիմ լինել, քանի որ նրա ընտրություններին մասնակցում է ոչ լեգիտիմ խորհրդարանը։ Հնարավոր է՝ սկզբունքային մակարդակում նա ճիշտ է։ Բայց քանի որ խորհրդարանն իրեն լեգիտիմ է հայտարարել, այս կառավարությունն ունի լծակներ նախագահական ընտրություններ անցկացնելու և գործող նախագահին փոխարինելու համար:
? Սալոմե Զուրաբիշվիլին այդ գործընթացին դիմակայելու ուժ չունի։ Սա կարող է լինել պարզապես, այսպես ասած, լրացուցիչ խթան հասարակական բողոքի համար, որն արդեն ունենք։
Ստեղծված իրավիճակի էջը շրջելու համար կառավարության ներսում պետք է սկսվի յուրատեսակ ճգնաժամ։ Դժվար է պատկերացնել, որ հենց ինքը՝ Բիձինա Իվանիշվիլին խելքի կգա, ինչ-որ բանի համար կզղջա, որ կփոխվի նրա կամ վարչապետ Իրակլի Կոբախիձեի աշխարհայացքը։
Կարևոր է ինչ-որ կերպ խորացնել կառավարության ներսում առկա ճգնաժամային միտումները և, գլխավորը, նրա բռնաճնշող ապարատում, քանի որ իշխանությունն այսօր գոյատևում է միայն բռնաճնշող ապարատի ուժային որոշումների շնորհիվ»։
Պաատա Զաքարեիշվիլի, կոնֆլիկտաբան
«Շատ կարևոր է այն ամենը, ինչ արդեն արել է Սալոմե Զուրաբիշվիլին, և այն, ինչ դեռ պետք է անի։
Հնարավոր է՝ ֆորմալ առումով նա արդեն նախագահ չլինի։ Բայց նա արդեն դարձել է ընդդիմության առաջնորդն ու ժողովրդի ձայնը։
Նրա ամենակարևոր ձեռքբերումն այն է, որ նա ժողովրդի կամքի վրա հիմնված լեգիտիմ դիրքերից Եվրոպային հայտնել է՝ վրացի ժողովուրդը ցանկանում է լինել Եվրոպայի հետ։
? Չափազանց կարևոր է այն փաստը, որ քաղաքացիները միայնակ չեն բողոքում փողոցում, նրանց աջակցում է երկրի նախագահը։ Եթե դա չլիներ, ժողովրդի բողոքն այդքան համոզիչ չէր լինի։
Զուրաբիշվիլին արդեն հասել է այդ բարձունքին, իսկ Կավելաշվիլին, ում, ամենայն հավանականությամբ, կհռչակեն նախագահ, չի կարողանա մրցակցել նրա հետ, հակակշիռ լինել Զուրաբիշվիլիին։
Սա «Վրացական երազանքի» ևս մեկ մեծ սխալն է։ Նրանք նույնիսկ չփորձեցին մարտահրավեր նետել Սալոմե Զուրաբիշվիլիի կշիռ ունեցող կերպարին, ընտրել այնպիսի անձնավորություն, ով նույնպես կկարողանար ճամփորդել Եվրոպայով և հստակ ներկայացնել իրենց դիրքորոշումները։
Հիմա շատ խոսակցություններ կան նրա՝ Թրամփի հետ ունեցած հանդիպման մասին: Դա, իհարկե, շատ լավ էր, բայց ես շատ բան չէի ակնկալի այդ հանդիպումից։
? Մեր խնդիրն այն է, որ մենք միշտ ինչ-որ մեկի վրա ենք հույս դնում։ Բայց ներկա պահին մեր ուժը երկրի ներսում է։ Մենք ունենք եզակի ոսկե ուժ՝ մարդկանց տեսքով։ Նույն Սալոմե Զուրաբիշվիլին, ով գործունեություն է ծավալում մեզ մոտ՝ Վրաստանում, մեզ համար ավելի կարևոր է, քան Թրամփը։
Մի փնտրեք լուծումներ դրսում, եթե դրանք ներսում են։ Մշտական բողոքները, անհնազանդության ակցիաները, գործադուլները փաստում են, որ մարդիկ արդեն իրենց ձեռքն են վերցրել ներքաղաքական գործընթացների կառավարումը։ Փաստ է նաև այն, որ «Վրացական երազանքը» ստիպված է ուժային կառույցներում ներգրավել հանցագործների, օգտագործել քրեական մեթոդներ։
Այս ամենը հստակ ցույց է տալիս, որ նրանք ճգնաժամի մեջ են և չեն կարողանում դուրս գալ դրանից։
Ինձ դուր է գալիս, որ այս բողոքի շարժման մեջ առաջնորդը տեսանելի չէ։ Ինձ դուր է գալիս, որ Վրաստանը, ինչպես պարզվեց, ազատվել է առաջնորդների և ղեկավարների մոլուցքից։
Հիմա ամենակարևորը նոր խորհրդարանական ընտրությունների անցկացմանը հասնելն է։ Նույնիսկ նախկին նախագահ դառնալով՝ Սալոմե Զուրաբիշվիլին կարող է մնալ այս մշտական լիցքի կրողը Վրաստանում և դրա մասին տեղեկատվության տարածողն արտերկրում։
Նա կշարունակի իրականացնել նույն երկու գործառույթները՝ օգնել լուծել ներքաղաքական խնդիրները Վրաստանում և համարձակ խոսել ժողովրդավարական աշխարհի հետ։
Ես համոզված եմ, որ Սալոմե Զուրաբիշվիլին, նույնիսկ նախկին նախագահ դառնալով, ավելի շատ միավորներ կհավաքի և ավելի լեգիտիմ կլինի օտարերկրացիների աչքերում, քան ԱԳՆ-ն, իշխող կուսակցության նախագահն ու Վրաստանի խորհրդարանը՝ միասին վերցրած»։
Կոռնելի Կակաչիա, քաղաքական գիտությունների դոկտոր, «Քաղաքականության վրացական ինստիտուտի» տնօրեն
«Սալոմե Զուրաբիշվիլին կարողացել է հօգուտ իրեն փոխել հանրության կարծիքը, չնայած որ սկզբում նրա հետ մեծ հույսեր չէին կապում, քանի որ նա «Վրացական երազանքի» թեկնածուն էր։
Գլխավորը, որ նա արել է՝ դարձել է համակարգող, այն մարդը, ով միավորել է երկրի ժողովրդավարական ուժերին։ Սա կարևոր է նաև այն պատճառով, որ նա Վրաստանի վերջին նախագահն է, ում ուղիղ քվեարկությամբ ընտրել է ժողովուրդը։
Միևնույն ժամանակ նրա կապերը արևմտյան առաջնորդների, Եվրամիության առաջին դեմքերի, Ֆրանսիայի հետ օգնել են նրան դառնալ յուրատեսակ «ջահակիր», Վրաստանի պրոեվրոպական ընտրության առաջատար ուժ։
Նա ընդունելի գործիչ է Եվրամիությունում: Վրաստանի ընդդիմադիր կուսակցությունները նույնպես նկատել են, որ նա իրոք տեր է կանգնում երկրի եվրոպական ուղուն և ամեն կերպ փորձում է դառնալ Վրաստանի ձայնը Եվրամիությունում և միջազգային հարթակներում:
? Իր լիազորությունների ավարտից հետո նախագահի կարգավիճակից բխող առավելություններ, իհարկե, չի ունենա: Բայց նա կարող է դառնալ ընդդիմության խոսնակը կամ համակարգողը, նույնիսկ Վրաստանի ժողովրդավարական հասարակության առաջնորդը:
Իշխանությունները հիմա հույսը դրել են երկու «օգնականների»՝ Թրամփի և «սացիվիի»՝ նոր տարվա վրա: Բայց ես կարծում եմ, որ այս հաշվարկը ճիշտ չէ: Նոր տարում բողոքի ցույցերը կարող են թուլանալ կամ ընդհանրապես չկայանալ, սակայն առնվազն մինչև հունվարի 20-ը հասարակության մեջ այս լիցքը կպահպանվի:
Այնուհետև տեղի կունենա Թրամփի երդմնակալության արարողությունը, ինչից հետո շատ բան կախված կլինի նրա վարչակազմից: Այդ պահին են սպասում երկրի երկու հակադիր կողմերը:
? Ծայրաստիճան կարևոր է, որ շարունակվեն երկու գործընթացները՝ ժողովրդական բողոքի ակցիաները երկրի ներսում և արտաքին ճնշումը իշխանությունների վրա: Կարևոր են այս երկու ասպեկտները, քանի որ դժվար թե հնարավոր լինի ինչ-որ բան փոխել դրանցից միայն մեկի միջոցով:
Ամենակարևորը՝ նպատակները պետք է հստակեցված լինեն: Այստեղ շատ էական է քաղաքական կուսակցությունների դերը, ինչը, ցավոք, այսօր չի երևում:
Ես հասկանում եմ քաղաքական գործիչների զգուշավորությունը, որովհետև ակտիվության դեպքում իշխանությունները անմիջապես նրանց կմեղադրեն պետական հեղաշրջում կազմակերպելու և իշխանության գալու փորձի մեջ:
? Բայց պետք է գիտակցել, որ բողոքի ակցիան չի կարող չունենալ քաղաքական բաղադրիչ: Այո, ակցիան ժողովուրդն է կառավարում, բայց պետք է նաև կոնկրետ նպատակ դնել:
Եթե վաղը այս կառավարությունը տապալվի, ապա ով և ինչ է անելու, ինչ պատասխանատվություն է ստանձնելու: Այսօր դա անորոշ է, և հենց այդ հանգամանքը կարող է շատ բարդացնել իրավիճակը:
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Ինչպիսի՞ն կլինի Վրաստանն առանց Զուրաբիշվիլիի
