Ինչպե՞ս լուծել ղարաբաղյան հակամարտությունը։ Հարցին պատասխանում են Ադրբեջանի նախագահն ու Հայաստանի վարչապետը
Ի՞նչ է տեղի ունենում ղարաբաղյան հակամարտության շուրջ․ այսպես էին հարցը ձևակերպել Մյունխենում փետրվարի 15–ին բացառիկ քննարկման կազմակերպիչնները, որի գլխավոր մասնակիցներն էին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն ու Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը։
Քննարկումն անցկացվել է Մյունխենի անվտանգության համաժողովում, դրա մոդերատորը Ռուս–ամերիկյան հիմնադրամի գործադիր տնօրեն Սելեստա Վալանդերն էր։
Կարծիքների փոխանակումն ու հարցերի պատասխանները տևել են 45 րոպե։
Հանրային քննարկման մեկնարկից առաջ կայացել է կարճ փակ նախնական զրույց Իլհամ Ալիևի և Նիկոլ Փաշինյանի միջև։
Քննարկման հիմնական թեզերը
Հայաստանի վարչապետը հայտարարել է, որ «ղարաբաղյան հակամարտությունը ռազմական լուծում չունի»․
«Եթե որևէ մեկն այլ կերպ է մտածում և կարծում, որ ռազմական լուծում կա, կարծում եմ, Ղարաբաղի ժողովուրդը կպատասխաներ, որ հակամարտությունն արդեն լուծված է։ Սակայն ես վստահ եմ, որ մեզ երկարաժամկետ խաղաղություն է պետք։ Մեր խնդիրը գլոբալ խաղաղության [ստեղծման համար] ջանքեր գործադրելն է։ Վստահեցնում եմ, որ Հայաստանն ու Ղարաբաղը պատրաստ են դրա համար իրական ջանքեր գործադրել»։
Ադրբեջանի նախագահը հայտարարել է, որ հակամարտությունը փուլային կարգավորում է պահանջում․
«Անհրաժեշտ է ազատել տարածքների մի մասը, և բռնի տեղահանվածները պետք է վերադառնան։ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակը կարելի է ավելի ուշ որոշել։ Կարգավիճակը չպետք է հակասի Ադրբեջանի տարածքային ամբոջականությանը»։
Հայաստանի վարչապետը կրկնել է իր ավելի վաղ արտահայտած միտքն այն մասին, որ Լեռնային Ղարաբաղի հարցի լուծումը պետք է բխի Ղարաբաղի ժողովրդի, Հայաստանի ժողովրդի և Ադրբեջանի ժողովրդի շահերից։ Եվ կրկին ընդգծել է, որ Իլհամ Ալիևը չի արձագանքում իր այդ գաղափարին.
«Ես դեմ չեմ լինի, եթե նախագահ Ալիևը խոսի հայ ժողովրդի հետ։ Սակայն նա հրաժարվում է խոսել Լեռնային Ղարաբաղի ներկայացուցիչների հետ։ Ինչպե՞ս կարելի է լուծել այս հարցը՝ չխոսելով Լեռնային Ղարաբաղի ներկայացուցիչների հետ»։
Ադրբեջանի նախագահն ի պատասխան հայտարարել է, որ «ոչ մի Ղարաբաղի ժողովուրդ էլ չկա».
«Ղարաբաղի բանակը կազմված է Հայաստանի քաղաքացիներից, և գոյություն ունի ագրեսոր երկիր՝ Հայաստանը։ Մենք պատրաստ չենք խոսելու Լեռնային Ղարաբաղի հետ։ Նրանք հակամարտության կողմ չեն։ Մենք խոսում ենք ագրեսորի՝ Հայաստանի հետ։ Մեր տարածքային ամբողջականությունը վերականգնվելու է»։
Առաջորդները զերծ չմնացին «պատմական տվյալների» տիպիկ օրինակներ կրկնելուց, որոնք շատ մասնագետներ պրոպագանդա են անվանում։
Իլհամ Ալիևն ասաց, որ «19–րդ դարում Երևանի բնակչության 70 տոկոսն ադրբեջանցիներ էին»։
Ի պատասխան Նիկոլ Փաշինյանը հիշեց հայ արքա Տիգրան Մեծին (95-55 թթ. մ.թ.ա.).
«Նա Հռոմի զորահրամանատար Պոմպեոսի հետ բանակցություններ էր վարում դեռևս այն ժամանակ, երբ Ադրբեջանն աշխարհի քարտեզի վրա չկար անգամ։ Ես խորհուրդ կտայի իմ գործընկերոջը պատմությանը չանդրադառնալ, այլապես ես կարող եմ ավելի հեռուն գնալ և խոսել մեր թվարկությունց առաջ ընկած ժամանակահատվածներից»։
______________________________________________
Անվտանգության հարցերով մյունխենյան համաժողովն անցակցվում է 1962 թ-ից ի վեր ամեն տարի։ 1998 թ-ից միջոցառումը ֆինանսավորվում է Գերմանիայի կառավարության կողմից։ Համաժողովի մասնակիցներն առաջին երեսուն տարում ՆԱՏՕ-ի ռազմական և քաղաքական առաջնորդները, քաղաքագետներ և մեդիաներկայացուցիչներ էին։ 1990-ականներից համաժողովին մասնակցում են Ռուսաստանի և Արևելյան Եվրոպայի այլ երկրների, Չինաստանի, Հնդկաստանի, Ճապոնիայի ներկայացուցիչներ։ 2020 թ–ին Մյունխենի անվտանգության համաժողովն աշխատանքը սկսել է փետրվարի 14-ին։ Դրան մասնակցում են նաև Հայաստանի և Ֆրանսիայի նախագահները, Կանադայի և Նիդերլանդների վարչապետներն, Ավստրիայի կանցլերը, Ռուսաստանի և Իրանի արտգործնախարարները, ՆԱՏՕ-ի և ԵԱՀԿ գլխավոր քարտուղարները։
• Ղարաբաղում «ապրիլյան պատերազմի» երեք տարին։ Ի՞նչ է այն փոխել։ Փորձագետները Բաքվում և Երևանում
• Հայաստանի վարչապետի և բլոգեր ներկայացած ադրբեջանցու երկխոսությունը Միլանի հայ եկեղեցում
