Ժողովրդակա՞ն, թե՞ վաստակավոր. Հայաստանում կոչումների չեղարկման նախագիծ է քննարկվում
Կոչումների չեղարկման նախագիծ Հայաստանում
Հայաստանի արվեստագետներն ու մշակույթի գործիչները գրեթե մեկ շաբաթ է, ինչ քննարկում են կրթական գերատեսչության նոր նախաձեռնությունը: Նախարարությունը հանրային քննարկման է ներկայացրել նախագիծ, որով առաջարկվում է պահպանել միայն «Հայաստանի արվեստի վաստակավոր գործիչ» և «Մշակույթի վաստակավոր գործիչ» կոչումները, մյուսները՝ չեղարկել:
Նոր նախագիծը չի ենթադրում, որ այդ կոչումներ ստացած գործիչները պետք է զրկվեն դրանցից։ Նորերը, սակայն, չեն լինի։
Հայաստանի մշակույթի գործիչների մի մասը կոչումը դիտարկում է որպես ԽՍՀՄ տարիներից մնացած և արվեստագետին կախվածության մեջ դնող երեւույթ: Այս կարծիքն, ի դեպ, գերակշռող է: Մյուս մասը կարծում է՝ կոչումը գնահատանքի, խրախուսման ձև է, պարզապես պետք չէ այն համատարած բաժանել:
Որոշման մանրամասներն ու արվեստագետների կարծիքները։
- LikeLocal. ընթրիք հայ ընտանիքում՝ Հայաստանը մարդկանցով ճանաչելու հնարավորություն
- «Խաղաղությունից բանակի հզորացում». որո՞նք են Հայաստանի ամենակարևոր խնդիրները
- Պատերազմի միջով անցած արտիստի պատմությունը
«Ժողովրդականության չափման օբյեկտիվ չափանիշներ չկան»
Նախագծով առաջարկվում է չեղարկել «Հայաստանի ժողովրդական արտիստի», «Ժողովրդական նկարչի», «Վաստակավոր արտիստի» և «Վաստակավոր նկարչի» կոչումները:
ՀՀ ժողովրդական արտիստի, ՀՀ ժողովրդական նկարչի կոչման արժանացած արվեստագետները նաև պատվովճար են ստանում ՝ ամսական 40 000 դրամ:
Որպես վաստակի գնահատման չափանիշ՝ պահպանվելու են միայն «Արվեստի վաստակավոր գործչի» և «Մշակույթի վաստակավոր գործչի» կոչումները: Դրանք, ըստ նախարարության, կարող են ընդգրկել չեղարկվող կոչումների բովանդակությունն ու ձեռք բերել առավել բարձր կարգավիճակ:
Նախագծի հիմնավորման համաձայն՝ որևէ արվեստագետի կամ մշակութային գործչի ժողովրդական լինելը չի կարող սահմանվել այս կամ այն փորձագիտական խմբի հայեցողությամբ.
«Չկան ժողովրդականության չափման օբյեկտիվ չափանիշներ, և «ժողովրդական» կոչումն ունի զուտ բարոյական նշանակություն, արտացոլում է ստեղծագործողի ժողովրդականությունն ու հանրային ճանաչելիությունը, ինչը չի կարող վավերացվել որևէ մարմնի կողմից»:
Օրենսդրական փոփոխության նախաձեռնողներից ԿԳՄՍ փոխնախարար Արա Խզմալյանի խոսքով՝ կոչումների բաժանմանը զուգահեռ մի շարք խնդիրներ էին առաջանում, մինչև անգամ՝ անձնական թշնամանք: Նկատում է՝ «մրցակցությունը մասնագիտական դաշտից տեղափոխվում էր տիտղոսների ու հեղինակությունների դաշտ»:
Փոխնախարարի համոզմամբ՝ այդ տիտղոսներով տարիներ շարունակ քողարկել են մասնագիտական մերկությունը։
«Ազատության» հետ զրույցում Խզմալյանն ասել է, որ պետությունն արժանավորներին պիտի աջակցի այլ կերպ, օրինակ՝ դրամաշնորհներով կամ տեղեկատվություն, գովազդ ապահովելով։
Օրենքի նախագծի քննարկումը իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման միասնական (e-draft.am) հարթակում կշարունակվի մինչև հունիսի 30-ը:
Կարծիքներ
«Սովետական Միությունից մնացած բաներ են». Տիկնիկային թատրոնի տնօրեն
Թումանյանի անվան տիկնիկային թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Ռուբեն Բաբայանի գնահատմամբ՝ որոշումն ուշացած է, բայց նաև կիսատ, քանի որ չի վերաբերում բոլոր կոչումներին:
«Ինչո՞ւ ժողովրդական կոչումները հանել, իսկ ՀՀ վաստակավոր գործիչը թողնել: Չկա տրամաբանություն, պետք է սկզբունքային լինել մինչև վերջ»,- «Արմենպրես»-ի հետ զրույցում նշել է նա:
Բաբայանի գնահատմամբ՝ վաստակավորի կոչումները Խորհրդային Միությունից մնացած երևույթներ են, որոնք բնորոշ են միապետական համակարգերին.
«Շատ տարածված էր հենց Սովետական Միությունում, Նացիստական Գերմանիայում: Իզուր չէ, որ այն երկրները, որոնք հետագայում ընտրեցին ժողովրդավարական ուղղվածություն, հրաժարվեցին այդ կոչումներից: Ավելին ասեմ՝ ներքին մթնոլորտն առողջացավ»:
Տիկնիկային թատրոնի տնօրենն այն կարծիքին է, որ արվեստագետին պետք է ճանաչեն իր գործերով, այլ ոչ թե կոչումով: Ռուբեն Բաբայանի այս տեսակետն այս օրերին շատերն են բարձրաձայնում:
«Կոչումը գործիք է իշխանությունների ձեռքում». երգահան
«Ինչպես ԽՍՀՄ տարիներին, այնպես էլ հետխորհրդային շրջանում կոչումը գործիք էր իշխանությունների ձեռքում, այն կիրառվում էր արտիստներին բռի մեջ պահելու, սեփական շահերին ծառայեցնելու նպատակով»,- նման տեսակետ է հայտնել երգիչ, երգահան Էդուարդ Զորիկյանը:
Factor TV-ի հետ զրույցում Զորիկյանը նշել է, որ ինքը ո՛չ վաստակավորի, ո՛չ էլ ժողովրդական արտիստի կոչում չունի։ Կարևորում է ոչ թե կոչումը, այլ արած աշխատանքն ու թողած հետքը։
Երգահանը նկատում է՝ կոչում ստացած արտիստներն իրենց պարտական են զգում, խոսում սպասելիքներն արդարացնելու մասին՝ այդ կերպ «ավելացնելով վանդակի ճաղերը»:
«Սա նշանակում է, որ այդ կոչումն իրենց տրվել է ոչ թե արժանիքի համար, այլ ինչ-որ պահանջ ակնկալելով։ Կարող է՝ այդ արտիստները հետագայում պետք լինեն իշխանությանը»,- ասում է Զորիկյանը՝ նկատի ունենալով մի շարք արտիստների ներգրավվածությունը ընտրությունների, մասնավորապես՝ քարոզարշավների ընթացքում:
«Միակ առավելությունը գերեզմանում ձրի տեղն է». դաշնակահար
Արվեստի վաստակավոր գործիչ, ջազ դաշնակահար Վահագն Հայրապետյանի համոզմամբ՝ կոչումները պիտի վերացվեն, դրանց անվան տակ շատերը այլ բան են ընկալում կամ պահանջում: Ասում է՝ ինքն էլ կոչում ունի, բայց այն արժեզրկվել է այն ժամանակ, երբ Հայաստանում համատարած սկսեցին կոչումներ բաժանել:
«Ես կողմ կլինեի՝ ազգային արժեք կամ նմանատիպ մի բան լիներ: Այսինքն՝ երբ արվեստագետն իսկապես արժեք է ներկայացնում, երկիր է ներկայացնում, դա ինչ-որ կերպ գնահատվեր: Ի դեպ, կապ չունի՝ Հայաստանում, թե Հայաստանից դուրս: Իսկ այսօրվա մեր կոչումները, իհարկե, ծիծաղելի են, բայց միակ առավելությունը գերեզմանում ձրի տեղն է»,- ասել է երաժիշտը:
Պատվավոր կոչումների չեղարկման դեպքում վերանայվելու են նաև հուղարկավորության կառավարական հանձնաժողովի ձևավորման չափանիշները:
Կոչումների չեղարկման նախագիծ Հայաստանում
