Ժամանակն է պատերազմել, ժամանակն է ներել

Եկել է ժամանակը գնահատելու հարավօսական և վրացական գերիների փոխանակման արդյունքներն ու հետևանքները: Փոխանակումը տեղի է ունեցել Աբխազիայի տարածքում մի քանի օր առաջ:

Հարավօսական կողմի խնդրանքով, Աբխազիան պատիժ կրող ութ Վրաստանի քաղաքացի է ազատել: Ազատեն արձակվել նաև Հարավային Օսիայի չորս բնակիչ, ովքեր տասնմեկ տարի կալանքի տակ են եղել Վրաստանում: Նրանցից երեքը մեղադրվում էին ահաբեկչության համար և դատապարտվել էին ցմահ ազատազրկման, չորրորդին այլ հոդվածով 28 տարի տվել:

Չի կարելի ուշադրություն չդարձնել այն փաստին, որ Թբիլիսիի և Ցխինվալի հարաբերություններում կատարվել է փոքր քայլ առաջ:

Պետք է նշել, որ վրացական դատարանը, վճիռը կայացնելիս բացարձակապես հաշվի չառավ, որ Հարավային Օսիայի և Վրաստանի միջև, սկսած 1989թ.-ից, շարունակական պատերազմ է ընթացել: Պատերազմում լինում են զինվորներ, դիվերսանտներ, բայց ահաբեկիչներ չեն լինում: Ռազմագերու իրավաբանական կարգավիճակը արմատապես տարբերվում է ահաբեկչի կարգավիճակից:

Օսական կողմը մեղադրանքն անհիմն էր դիտարկում, համարելով, որ Հարավային Օսիայի բնակիչները 2005թ.-ին Գորիում տեղի ունեցած ահաբեկչության մասնակից չեն եղել: Վրացական կողմը հակառակ կարծիքին էր:

Գնահատականների ցանկացած տարբերության պարագայում «ահաբեկիչ» տերմինը միանշանակ սխալ էր, քանի որ հակամարտության փաստն ընդունում էին երկու կողմերն էլ: Հետևաբար, կալանավորները պետք է ռազմագերու կարգավիճակ ունենային:

Այդ մարդիկ արդեն երեք տարի էր՝ բանտում էին, երբ տեղի ունեցան 2008թ. օգոստոսի դեպքերը: Հնգօրյա պատերազմից հետո, երբ Ռուսաստանը վերահսկում էր Վրաստանի զգալի տարածքները, բացարձակապես դժվար չէր լինի նրանց փոխանակել բազմաթիվ վրացի ռազմագերիների հետ, սակայն այդպես չեղավ: Երևի, Հարավային Օսիայի այն ժամանակվա նախագահ Կոկոյտին գերիների վերաբերյալ իր պլաններն է ունեցել:

Հարավային Օսիայում և Վրաստանում տեղի ունեցած իշխանափոխությունից հետո միայն, այդ մարդիկ վաստակած ազատություն ստացան: Դրանում մեծ դեր խաղացին և վրացական, և հարավօսական հասարակական կազմակերպությունները, ինչպես նաև «Հանուն ժողովրդավարության և մարդկանց իրավունքների պաշտպանության» Հարավային Օսիայի կանանց ասոցիացիայի նախագահ Լիրա Ցխովրեբան և Վրաստանի հաշտեցման ու քաղաքացիական իրավահավասարության հարցերով նախարար Պաատա Զաքարեիշվիլին:

Հետաքրքիր է, որ բանտում, ազատ արձակվածների խոսքով, քրեական համայնքը ազգային պատկանելիության հատկանիշով որևէ խտրականություն թույլ չէր տալիս: Ավելին, դեպքեր էին լինում, երբ օսերը համերաշխություն էին հայտնում վրացիներին՝ նրանց հետ միասին հացադուլի մասնակցելով: Երբ 2008-ին Ռուսաստանը ճանաչեց Հարավային Օսիան, օսերը բացահայտ ուրախանում էին այդ առթիվ, իսկ վրացի բանտարկյալները բացահայտ չէին կիսում այդ զգացմունքները, սակայն որևէ ագրեսիա օսերի հանդեպ չէին դրսևորում:

Արդյո՞ք սա նշանակում է, որ արժե քրեական օրենքներով ապրել, երկրները վերածել բանտերի: Թե՞ ամեն դեպքում պետք է ընդունել, որ մենք մարդ ենք և պետք է հանդուրժողականություն և հարևանների շահերի հանդեպ հարգանք դրսևորենք:

Հարավօսական հասարակությանը ևս մի կարևոր դաս տվեց խորհրդարանի նախկին պատգամավոր, այժմ՝ բանտարկյալ Բատր Պուխաևը: Հանուն օրենքի գերակայության, զոհաբերելով առողջությունն ու ազատությունը, նա հրաժարվեց լինել փոխանակվող բանտարկյալներից մեը և պահանջում է արդար դատաստան: Նրա պատմությունը ողբերգական է: Հայրենիքում Պուխաևին անարդարացիորեն մեղադրում են դավաճանության համար:

Անգթությունն ու դաժանությունը պատերազմի ամենասարսափելի հետևանքներից են: Վարստանում փառքով հուղարկավորում են նախկին նախագահ Գամսախուրդիային, ով իր երկրին այդքան դժբախտություններ ու քաղաքացիական պատերազմ բերեց: Ռուսաստանում զանգվածային համաներում է հայտարարվում չեչեն գրոհայինների հանդեպ: Հարավային Օսիայում պատերազմի հետ կապված հանցագործությունների մեղադրանքով ձերբակալված ոչ մի բանտարկյալի ներում չի շնորհվել:

Վրաստանի հետ հարաբերությունների համար պետք է փնտրել և կատարել հետևյալ քայլերը, չմոռանալով, իհարկե, այն մասին, թե ինչ է կատարվել մեր երկու երկրների միջև նախորդ դարի վերջում և այս դարի սկզբին:

JAMnews, դոսյե

• 2016թ-ի մարտի 11-ին վրացական իշխանություններն ազատ արձակեցին 4 հարավօսական բանտարկյալի, ի պատասխան՝ աբխազական և հարավօսական կողմերը Թբիլիսիին փոխանցեցին 13 վրացի կալանավորների: Կողմերի միջև փոխանակումը կայացավ Ինգուր գետի կամրջի վրա և հնարավոր դարձավ եռակողմ պայմանավորվածությունների շրջանակում, որոնք կողմերն անվանում են «կարևոր հումանիտար ակտ» և «պրագմատիկ համագործակցության» արդյունք:

• Փոխանակված 4 հարավօսական բանտարկյալները Վրաստանում դատապարտված են եղել ցմահ ազատազրկման՝ 2005թ. փետրվարի 1-ին Գորիում տեղի ունեցած ահաբեկչությանը մասնակցելու մեղադրանքով: Ահաբեկչության արդյունքում մահացել են 3 վրացի ոստիկան, վիրավորվել՝ երկու տասնյակից ավել մարդ: 13 փոխանակված վրացի կալանավորները ձերբակալվել էին Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի սահմանն ապօրինի հատելու համար:

• «Ձերբակալվածների փոխանակման հարցում ցուցաբերած փոխըմբռնումը հետագա աշխատանքի համար լավ հեռանկարներ է բացում», — ասվում է ԵՄ, ԵԱՀԿ և ՄԱԿ բանագնացների համատեղ հայտարարությունում:

http://www.osce.org/cio/226871

Հոդվածում արտահայտած կարծիքներն արտացոլում են հեղինակի տերմինաբանությունն ու հայացքները և պարտադիր չէ, որ արտահայտեն խմբագրության դիրքորոշումը:

Հրապարակվել է 23.03.2016