Թբիլիսի. վերակառուցում առանց կանոնների

Թբիլիսին հնագույն քաղաք է, որտեղ միահյուսվում են ճարտարապետական ոճերը, գեղարվեստական ոճերը, աշխարհագրական նախադրյալներն ու պատմական ազդեցությունները: Այս, թվում է, իրարամերժ բաղադրիչները միախառնվել են դարերի ընթացքում, որպեսզի արդյունքում զարմանալիորեն ներդաշնակ քաղաք կառուցեն:

Այսօր Թբիլիսին շարունակում է արտասահմանցիների համար գրավիչ ու զարմանալի լինել, սակայն տեղացիները տագնապի ձայն են բարձրացնում: Նրանց անհանգստությությունը կապված է այն բանի հետ, որ Թբիլիսիում արդեն երկու տասնյակ տարի է քաղաքի պատմական հատվածը ակտիվորեն կառուցապատվում է, իսկ նորակառույցների ազդեցությունը պատմական կենտրոնի արտաքին տեսքի վրա գրեթե չի վերահսկվում:

Գլխավոր պլանը

Ցանկացած քաղաքի զարգացման ամենակարևոր փաստաթուղթը գլխավոր պլանն է: Համաշխարհային փորձը ցույց է տալիս, որ գլխավոր պլանում թույլ տված ամենափոքր սխալը կարող է ի չիք դարձնել ուրբանիստների բոլոր ջանքերը:

Թբիլիսիի զարգացման վերջին գլխավոր պլանը 1970 թվականի է: Պաշտոնապես այն գործում է, սակայն պլանը սկսել են անտեսել 1992-ից սկսած, երբ քաղաքի պատմական թաղամասերում հայտնվեցին «առաջին ծիծեռնակները»՝ նոր բազմահարկ շենքերը: 2000-ականների սկզբին, երբ այսպես կոչված կետային շինարարությունը թափ էր հավաքում, շինարարներն արդեն չէին էլ նայում գլխավոր պլանին՝ նորակառույցներին առատորեն հարկեր ավելացնելով:
Թբիլիսիի մունիցիպալիտետի պաշտոնական փաստաթղթերում նշված են այն շրջանները, որոնց պետք է առանձնահատուկ զգուշություն ցուցաբերել՝ Սոլոլակ, Հավլաբար, Չուգուրեթ և այլն: Սակայն հենց այդ շրջաններում է այնպիսի շինարարություն ընթանում, որ Թբիլիսիի պատմական դեմքի պահպանման ջատագովների արյունը սառչում է երակներում:

Խելահեղ կառուցապատում

Վերջերս սոցցանցերում հաճախ են հանդիպում Թբիլիսիի հին լուսանկարները. քաղաքային հայտնի պատկերներ, փողոցներ ու շենքեր, սակայն ամբողջը՝ կանաչապատ:

Այսօր Թբիլիսիի կենտրոնական թաղամասերում հազիվ թե գտնվի պուրակ կամ այգի, որտեղ դեռ ոչինչ չեն կառուցել, հազիվ թե գտնվի մի խաղահրապարակ կամ պարզապես մայթ, որը «սեփականաշնորհված» չլինի նոր բազմահարկ հրեշի կառուցման նպատակով:

Մի շարք վրացական լրատվամիջոցներ վերջերս գրում էին Թբիլիսիում ծառահատումների մասին: Այդ հրապարակումների համաձայն, որոնք վկայակոչում են աուդիտի ծառայությունը, միայն 2009-2011թթ. Թբիլիսիում 20 հազ. 690 ծառի հատման թույլտվություն է տրվել:

 
 Հայացք Թբիլիսիին 1981 և 2016 թվականին 

«Ձեռքերը հեռո՛ւ քաղաքի պատմական հատվածից», «Հին Թբիլիսին քաղաքի պատմությունն է», «Մի՛ կործանեք պատմությունը», «Քաղաքը մերն է». այսպիսի կարգախոսներով բողոքի ակցիա անցկացրին «Թբիլիսիի համայնապատկեր» նախագծին դեմ արտահայտվողները: Նախագիծը ծրագրվում է իրականացնել Սոլոլակ թաղամասում, այն ոչ առանց հիմքերի կապում են տեղի հարուստ, Վրաստանում քաղաքական որոշումների վրա մեծ ազդեցություն ունեցող Բիձինա Իվանիշվիլի անվան հետ:

«Թբիլիսիի համայնապատկեր» նախագծի գովազդային հոլովակը

«Համայնապատկերը» շատերին այնքան զարհուրելի թվաց, որ ստիպեց թբիլիսցիներին միավորվել նոր քաղաքացիական նախաձեռնությունում, որը կոչվում է «Միասին»:
«Համայնապատկերի» հակառակորդները պնդում են, որ նոր ճարտարապետությունը զգալիորեն ազդում է քաղաքի լանդշաֆտի վրա, բայց դա դեռ ամենը չէ: Գլխավոր չարիքն այն է, որ նախագիծը կարող է բառի բուն իմաստով քանդել հին կենտրոնը, քանի որ չեն անցկացվել պարտադիր շինարարական-ինժեներական

հետազոտություններ: Այսինքն, պատմական շենքերն ավելի շատ կվնասվեն շինարարական աշխատանքների և տրանսպորտի երթևեկության ընթացքում առաջացող վիբրացիայի ընթացքում:

Վթարային շենքեր

Վթարային շենքերը Թբիլիսիի ամենասուր խնդիրներից են: Առավել անտանելի է այն դարձել 2001թ. երկրաշարժից հետո, որը ուժեղ վնասել է քաղաքի կենտրոնական թաղամասերը:

Քաղաքային ներկա և նախկին իշխանություններն այս առումով չեն կարող գլուխ գովել. ողջ քաղաքային բնակչության 30 տոկոսն ապրում է այնպիսի պայմաններում, որոնք կարելի է կյանքի համար վտանգավոր համարել: Ապահովել գրագետ վերակառուցում, որը բոլոր թբիլիսցիների տներն անվտանգ կդարձնի և միաժամանակ չի փչացնի հին թաղամասերի արտաքին տեսքը, քաղաքային բյուջեի համար ուժերից վեր խնդիր է: Այդ պատճառով էլ քաղաքային իշխանությունների համար առավել ձեռնտու է թվում այն սխեման, երբ ներդրող-կառուցապատողը բնակչության հետ ուղղակիորեն է պայմանավորվում: Սովորաբար, տեղացիները մեծ հաճույքով պատրաստ են հրաժարվելու իրենց հին բնակարանից հօգուտ բազմահարկ շենքում բնակարանի, որը մեկ-երկու տարուց կառուցվելու է հին տան տեղը:

Ի դեպ, վթարային են ոչ միայն 18-րդ կամ 19-րդ դարի շենքերն, այլ նաև նորերը: Թբիլիսիի քաղաքապետարանը պաշտոնապես ընդունում է, որ քաղաքում 400 վթարային բազմահարկ շենք կա: Հիմնականում, դա նախորդ դարի 70-ականներին կառուցած շենքեր են: Թբիլիսիի քաղաքապետարանի բարեկարգման մունիցիպալ ծառայությունը հայտարարում է, որ բոլոր շինությունների հանդեպ ուշադիր վերահսկողություն է իրականացվում, և եթե դրանցից մեկը «սուր վթարային» է դառնում, այն անմիջապես ամրացվում է:

Խելամիտ վերակառուցում

Ներկա պահին մունիցիպալիտետն իրականացնում է «Նոր Թբիլիսի» ծրագիրը: Այս նախագիծը ներառում է հին թաղամասերի վերակենդանացում և վերակառուցում:
Ներկա պահին խոսքը գնում է Դավիթ Աղմաշենեբելի պողոտայում գտնվող 47 բնակելի շենքերի մասին, որոնք քաղաքային իշխանությունները խոստանում են ամբողջապես վերականգնել, ինչպես նաև փոխել ինժեներական և հաղորդակցության ցանցերը: Նմանատիպ նախագիծ Թբիլիսիում իրականացվել է 2011-2012թթ., սակայն և՛ այն ժամանակ, և՛ այժմ խոսքը գնում է կենտրոնական պողոտաներում գտնվող շենքերի մասին, այլ ոչ թե մի փոքր կենտրոնից հեռու. դրանք անտեսվում են:

Հրապարակվել է՝ 11.04.2016