Թբիլիսիում Pride շաբաթը բացվել է ֆիլմի ցուցադրությամբ, ոտիկանության հետ բախումներով և կալանքով
Pride-ը՝ Թբիլիսիում․ ծեծկռտուք ոստիկանության հետ և կալանք
«Pride շաբաթվա»՝ գենդերային տարբեր կողմնորոշման անձանց իրավահավասարության համար միջազգային շարժման հետ համերաշխության ակցիայի առաջին օրը Թբիլիսիում հուլիսի 1-ին անցել է ոստիկանության հետ բախումների ֆոնին, մոտ 20 մարդ է ձերբակալվել, նրանք մեղադրվում են մանր խուլիգանության և ոստիկանության օրինական պահանջներին չենթարկվելու համար։
Աջ խմբերի, ինչպես նաև «Ուղղափառ ծնողների» կազմակերպության հարյուրավոր ներկայացուցիչներ փորձել են խանգարել Վրաստանում սեռական փոքրամասնությունների խնդիրների մասին «Արժանապատվության երթ» վավերագրական ֆիլմի փակ դիտումը։ Ներկա գտնվող հյուրերին, այդ թվում՝ Վրաստանում հավատարմագրված դիվանագետներին հայհոյել են և ձվեր նետել նրանց վրա։
Թբիլիսի Pride-ը մի շարք միջոցառումներ կիրականացնի հուլիսի 1-5-ը։
2021 թ-ի հունիսն աշխարհում դարձել է Pride ընդհանուր կարգախոսով երթերի և տարբեր միջոցառումների անցկացման ամիս։ Դրանց մասնակցում են հարյուր հազարավոր մարդիկ։ Նախևառաջ, դա ԼԳԲՏ համայնքն է, սակայն բնավ ոչ միայն նրանք։ Տարբեր գենդերային կողմնորոշման անձինք, այդ թվում՝ավանդական, հավաքվում են միասին՝ տոնելու սերը, բազմազանությունը, ընդունումն ու ինքն իրենով հպարտանալը՝ անկախ մեծամասնությանը կամ փոքրամասնությանը պատկանելու հանգամանքից։
Ֆիլմի ցուցադրությունը կայացել է ոստիկանության խիտ շարասյան ուղեկցությամբ
Ֆիլմի ցուցադրությունից մի քանի ժամ առաջ՝ երեկոյան կողմ, Pride նախաձեռնության հակառակորդները հավաքվել են Թբիլիսիի կենտրոնական թաղամասերից մեկում՝ Վախուշտի կամրջի հարևանությամբ շենքի մոտ, որտեղ պետք է անցկացվեր ֆիլմի ցուցադրությունը։
Տարածքը շղթայվել էր ոստիկանական շարասյունով։ Ցույցի մասնակիցները հոմոֆոբ կարգախոսներ էին վանկարկում և ցուցադրությանը եկած հյուրերի վրա ձվեր և այլ առարկաներ նետում։
Ձու են նետել նաև ԱՄՆ դեսպանատան աշխատակցի վրա, որը ներա է եղել ֆիլմի ցուցադրությանը։
Ցույցի մասնակիցները մի քանի անգամ փորձել են ճեղքել ոստիկանական շարասյունը և ծեծկռտուք են սկսել ոստիկանության հետ։
Օրվա ընթացքում ոստիկանությունը կալանավորել է հոմոֆոբ ցույցի ավելի քան 20 մասնակցի։
Pride-ի մի քանի մասակիցների, այդ թվում՝ դիվանագետների, տարածքից դուրս են բերել ոստիկանական մեքենաներով, քանի որ երթևեկությունն անվտանգ չէր մինչև ուշ գիշեր։ Չնայած կալանավորմանը՝ հոմոֆոբ խմբերը փորձել են ճեղքել ոստիկանական շարասյունը և ֆիզիկական ուժ են կիրառել ֆիլմի ցուցադրությանը եկած անձանց նկատմամբ։
Լրագրողներից շատերն ակցիայի ժամանակ աշխատում էին պաշտպանիչ սաղավարտներով։
Թբիլիսի Pride-ի կազմակերպիչները հայտարարել են, որ ծրագրված շաբաթվա առաջին օրը կայացել է։
«Այս անգամ իրավիճակը լավ առումով կտրուկ տարբերվում է նրանից, ինչ կար նախորդ տարիներին, սա աննախադեպ է [իշխանության աշխատանքը]։ Հիմա կարևոր է, որ բոլոր մարդիկ խաղաղ ձևով տուն վերադառնան»,- Ազատություն ռադիոկայանին տված հարցազրույցում նշել է Թբիլիսիում Pride շաբաթվա կազմակերպիչներից մեկը՝ Թամազ Սոզաշվիլին։
Թբիլիսի Pride-ի շրջանակում մոտակա օրերին փառատոններ և տարբեր միջոցառումներ են պլանավորված։ Շաբաթվա կարևորագույն օրը վերջին օրն է՝ հուլիսի 5-ը։ Այդ օրը Թբիլիսիի Ռուսթավելու պողոտայում ԼԳԲՏ ակտիվիստներն ու նրանց կողմնակիցները հավաքվելու են և Արժանապատվության երթ անցկացնեն։
Թբիլիսի Pride-ի նպատակը հոմոֆոբ խմբերի գրոհներն ու սպառնալիքները դադարեցնելն է
«Մենք պետք է բարձրաձայնենք մեր խնդիրները։ Մենք պետք է այնպես անենք, որ մեր ձայնը լսելի լինի մեր ընտանիքների, ընկերների, գործընկերների, համաքաղաքացիների և պետության համար»,- հայտարարել են Թբիլիսի Pride-ը կազմակերպող ակտիվիստները։
Շաբաթվա կազմակերպիչները պատմում են, որ սպառնալիքներ են ստանում հոմոֆոբ խմբերից, որոնք խոստանում են անել ամեն ինչ՝ խաթարելու համար Pride շաբաթը։
Pride նախաձեռնությանը դեմ ամենաարմատական և հայտնի ներկայացուցիչը գործարար Լևան Վասաձեն է՝ «Ազգ» ուլտրապահպանողական շարժման հիմնադիրը։ 2021 թ-ի հունիսի 15-ին նա «Վրացական երազանքին» վերջնագիր էր ներկայացրել և տասը օր տվել, որպեսզի այն չեղարկի երթը։ Իշխանությունը հրաժարվել էր կատարել պահանջը։
Վասաձեն այժմ Վրաստանում չէ։ Նրա թիմակիցներն ասում են, որ Վասաձեի առողջական վիճակը ծանր է, և նա հետազոտություն է անցնում Թուրքիայում։
Ո՞վ է Վրաստանում դեմ Pride շաբաթվան
Վրաստանի կառավարությունը չի կատարել Վասաձեի վերջնագիրը, սակայն միաժամանակ հայտարարություններ են հնչել այն մասին, որ այն չի սատարում «Pride շաբաթվա» անցկացումը։ Տարբեր պաշտոնատար անձինք կոչ են արել հրաժարվել դրա անցկացումից՝ զգուշացնելով, որ այն օգտագործվելու է սադրանքների և ապակայունացման նպատակով։
Հունիսի 17-ին «Վրացական երազանք» իշխող կուսակցության նախագահ Իրակլի Կոբախիձեն ասել էր, որ Pride Week-ի կազմակերպիչները պետք է հրաժարվեն միջոցառման անցկացումից, և դա «պատասխանատու որոշում կլինի»։
Կտրականապես դեմ է արտահայտվել նաև Վրաստանի Պատրիարքարանը, որը նախաձեռնությունն անվանել է «մեղքն օրինականացնելու փորձ» և «ոչ ավանդական կենսակերպի քարոզչություն՝ մարդու իրավունքների պաշտպանության քողի տակ»։
Հունիսի 29-ին Պատրիարքարանը Եվրախորհրդարանին և Վրաստանում հավատարմագրված դիվանագետներին կոչ էր արել «զերծ մնալ Թբիլիսի Փրայդը սատարելուց և աջակցելուց»։ Նույն հայտարարությունում Պատրիարքարանը դիմել էր Վրաստանի կառավարությանը՝ կոչ անելով «խուսափել երկրի և հասարակական կյանքի ապակայունացումից»։
Ո՞վ է սատարում Թբիլիսի Pride-ը
Ընդդիմությունը, ակտիվիստները, հասարակական կազմակերպությունները, Վրաստանի ժողովրդական պաշտպանը, ինչպես նաև երկրում հավատարմագրված դիվանագիտական առաքելություններն ու Եվրախորհրդարանի պատգամավորներն ակտիվորեն սատարել են Թբիլիսիում Pride շաբաթվա անցկացումը։
Եվրախորհրդարանի 28 պատգամավորների հունիսի 28-ի հայտարարությունում նրանք Վրաստանի ներքին գործերի նախարար Վախթանգ Գոմելաուրիին կոչ են արել «պաշտպանել Թբիլիսի Pride-ի ակտիվիստներին և ապահովել կարծիքների արտահայտման և խաղաղ հավաքների համընդհանուր իրավունքը»։
Նույնպիսի շեշտադրումներ են հնչել Վրաստանում ԱՄՆ դեսպան Քելի Դեգնանի հայտարարությունում։
«Մենք կարծում ենք, որ մարդու իրավունքները չպետք է որոշվեն նրա սեռական կողմնորոշմամբ կամ գենդերային նույնականությամբ»։
«Մեծ Բրիտանիան սատարում է մարդու իրավունքները։ Բոլոր նրանք, ովքեր պաշտպանում են իրենց իրավունքները, պետք է պաշտպանված լինեն»,- ասել է Վրաստանում Մեծ Բրիտանիայի դեսպան Մարք Քլեյթոնը, որը ներկա էր Թբիլիսի Pride-ի միջոցառմանն ու ելույթով էր հանդես եկել։
Հուլիսի 1-ի առավոտյան հրապարակվել է Վրաստանի նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլիի հայտարարությունը․ «Բռնության, սպառնալիքների, ճնշման բոլոր տեսակներն ու թշնամանքի լեզուն անընդունելի են։ Դա ժողովրդի սահմանադրական իրավունքների խախտում է և անընդունելի է ինձ համար՝ որպես սահմանադրության երաշխավորի և պաշտպանի։ Կարծում եմ, որ յուրաքանչյուրն իրավունք ունի օգտվելու խոսքի ազատությունից։ Հանդուրժողականությունը մեր ինքնության մի մասն է։ Մեր երկիրը դրա վրա է կառուցվել և ապագայում դրանով է զարգանալու»,- ասել է Վրաստանի նախագահը։
Փրայդի բացման օրը հայտարարությամբ է հանդես եկել նաև Վրաստանի ժողովրդական պաշտպան Նինո Լոմջարիան։ Նա պատկան մարմիններին կոչ է արել պաշտպանել միջոցառման մասնակիցների անվտանգությունն ու ազատությունը Վրաստանում։
Վրաստանում Իսրայելի դեսպան Ռան Գիդորը, որը ներկա էր հուլիսի 1-ի ֆիլմի ցուցադրությանը, Ֆեյսբուքում հրապարակել է միջոցառման կազմակերպիչների հետ լուսանկարը և գրել․ «Հպարտանում եմ, որ այսօր երեկոյան ներկա եմ եղել «Արժանապատվության երթ» ֆիլմի պրեմիերային։
Արդյո՞ք անվտանգ է լինելու հուլիսի 5-ի Pride երթը
Հուլիսի 5-ին պլանավորված է շաբաթվա եզրափակիչ միջոցառումը՝ «Արժանապատվության երթը»։
«Մենք վստահ ենք, որ խնդրի լուծումը ողջ հասարակության համերաշխությունն է։ Մենք՝ ԼԳԲՏ համայնքի անդամներս, մեր ընտանիքների անդամներն ու մեր կողմնակիցները բարձրաձայն և հպարտորեն հայտարարում ենք, որ կողմ ենք համերաշխությանը»,- հայտարարել են Pride շաբաթվա կազմակերպիչներն ու շնորհակալություն հայտնել ոստիկանությանը Pride շաբաթվա առաջին օրվա լավ կազմակերպման համար։
Իր աջակցության մասին է հայտարարել «Ազատ դեմոկրատներ» կուսակցությունը։ «Անընդունելի է հասարակությունում մարդկանց անհավասարությունը։ Եթե ուզում ենք պետություն լինել, պետք է անենք հնարավոր ամեն ինչ, որպեսզի յուրաքանչյուրը հավասար չափով իրեն պաշտպանված և իրացված զգա այս երկրում», — ասված է կուսակցության հայտարարությունում։
Միաժամանակ, հոմոֆոբ խմբերը շարունակում են զգուշացնել, որ թույլ չեն տալու և խաթարելու են «Արժանապատվության երթը»։
ՆԳՆ-ն դեռևս հայտարարություններ չի արել հուլիսի 5-ի երթի առնչությամբ։ Նախարարության հուլիսի 1-ի հայտարարությունում խոսքը միայն Pride շաբաթվա առաջին օրվա մասին է։
_____________________________________________________________________________
Pride նախաձեռնությունը ԼԳԲՏ մշակույթի կարևոր մաս է, և այն տարբեր կերպ են նշում տարբեր երկրներում։
Առաջին անգամ Pride շաբաթը Վրաստանում պլանավորվել էր 2019 թ-ին և այն ժամանակ պետք է երթով ավարտվեր։ Սակայն ՆԳՆ-ն չէր կարողացել կազմակերպիչներին անվտանգության երաշխիքներ տալ, իսկ հոմոֆոբ խմբերի և եկեղեցու կողմից արմատական հայտարարություններ էին հնչել։
Կազմակերպիչներն ու ակտիվիստներն այն ժամանակ ոչ մեծ ակցիա էին անցկացրել ՆԳՆ շենքի մոտ, իսկ նրանց պահպանել էին ընդամենը մի քանի ոստիկան։
Այն ժամանակ ներքին գործերի նախարարը Գիորգի Գախարիան էր, որը հետագայում վարչապետ դարձավ, իսկ այժմ դիրքավորվում է որպես ընդդիմադիր քաղաքական գործիչ։ Այն ժամանակ՝ 2019 թ-ին, նա հայտարարել էր, որ չի կարող անվտանգության երաշխիքներ տալ ակտիվիստներին։ 2021 թ-ի հուլիսի 1-ին նա նշել է, որ «կարծիք արտահայտելու իրավունքը երաշխավորված է Սահմանադրությամբ, և դրա պաշտպանությունը պետության և քաղաքացիների պարտականությունն է»։
