Երևանում բացվել է ստալինյան բռնաճնշումների զոհերին նվիրված ցուցահանդես
Երևանում բացվել է «Հակախորհրդայինները» խորագրով ցուցահանդեսը, որը նվիրված է Խորհրդային Միությունում տեղի ունեցած Մեծ տեռորի 80-րդ տարելիցին:
Ինչպես բոլոր խորհրդային հանրապետություններում, այդպես էլ Հայաստանում, բռնությունները խլել են հազարավոր կյանքեր: 80-ականների վերջին խորհրդային մամուլը գրում էր, որ ստալինյան քաղաքական բռնաճնշումների արդյունքում զոհվել է ավելի շատ թվով մարդ, քան երկրորդ աշխարհամարտի ընթացքում, այսինքն ավելի քան 20 միլիոն մարդ:
Խոսքը՝ 1937-ից մինչև Ստալինի մահն ընկած ժամանակաշրջանում տեղի ունեցած թե՛ բռնաճնշումների, թե՛ բռնի տեղահանումների, թե՛ հազարավոր գնդակահարությունների մասին է, որոնց արդյունքում, ըստ կազմակերպիչների, մոտ 60 հազար Հայաստանի քաղաքացի է զոհվել, աքսորվել, մահացել ճամբարների անտանելի պայմաններում:
Ազգագրագետ Հրանուշ Խառատյանի խոսքով, ցուցանմուշները կազմվել են բռնությունների զոհ դարձած անձանց քնչական գործերից, 4 տարվա լարված աշխատանքի արդյունքում կազմվել է մեծ ծավալով շտեմարան. «Ամեն մի զոհը՝ մարդկային կորուստ է: Ստալինյան բռնատիրության զոհերի կենսագրություններից յուրաքանչյուրը շատ թանկ է մեզ համար»: Ազգագրագետը նշել է, որ ցուցադրության նպատակը ժամանակակից մարդուն կատարված եղելությունների հետ ծանոթացնելն է:
«Շատ բաների մասին մենք տեղյակ չենք: Օրինակ, սրահներից մեկում ներկայացված են փաստեր դեպորտացիաների մասին, որոնք Հայաստանում սկսվել են 37 թվին, դրանք ունեցել են խմբային բնույթ, անհատական: Ներկայացրել ենք Ղրիմի հայերի աքսորը, համշենցի հայերի աքսորը: Բավական շատ փաստաթղթեր կան 49 թվականի աքսորի վերաբերյալ, այդ թվում Ադրբեջանի, Վրաստանի, ներքին գործերի նախարարների զեկույցները, նաև Կրասնոդարի համապատասխան ղեկավարի, թե իրենք քանի մարդ են աքսորել»,- ասել է Հրանուշ Խառատյանը:
Հայաստանի ազգային արխիվի տնօրեն Ամատունի Վիրաբյանն ասել է, որ բռնության են ենթարկվել խորհրդային բոլոր պետությունների ժողովուրդները, և անմարդկային բռնության չափերը եղել են մեծ ծավալների:
«Մեր պատմությունը, որքան էլ այն մեզ համար ցավալի լինի, չպետք է մոռացության մատնվի: Դերակատարներին, դահիճներին, զոհերին պետք է իմանանք: Ստալինը Վրաստանում 37թ.-ին տեռոր է արել, Հայաստանում տեռոր է արել, քրդերի, լեհերի նկատմամբ հատուկ որոշումներ են կայացվել: Բռնությունը տարիք և ազգություն չի ճանաչել: Բռնել են, գնդակահարել են, որպես ազգի դավաճանի ընտանիքի անդամ աքսորել են նաև կանանց, երեխաներին»,- նշել է Ամատունի Վիրաբյանը:
Ազգային արխիվը սկսելու է հրատարակել այս ուսումնասիրությունների արդյունքները հինգ հատորով, որտեղ տեղ են գտնելու ոչ միան զոհերի, այլև դահիճների անունները:
«Բոլորի անունները: Պատմությունը կիսատ չպետք է լինի, պատմությունը պետք է լինի ամբողջական: 37 թվականի նոյեմբեր, դեկտեմբեր ամիսներին օր է եղել, որ գնդակահարվել է 120 մարդ»,- ասել է Ամատունի Վիրաբյանը:
