Երևանի տրանսպորտի բարեփոխումները․ ինչո՞ւ են դժգոհում ուղևորներն ու վարորդները
Երևանի տրանսպորտի բարեփոխումները
Տարիներով քննարկվող տրանսպորտային բարեփոխումները սկսեցին ակտիվ իրագործվել 2024թ-ին: Երևանը սպասարկող տրանսպորտային միջոցների թարմացումը, որը ավելի վաղ էր սկսվել, անցած տարի նոր թափ ստացավ: Փողոցներից վերացան հնամաշ «մարշրուտկաները», ողջ շարժակազմը նորացավ։ Երևանում այժմ երթևեկում են նոր և հարմարավետ ավտոբուսներ և տրոլեյբուսներ։
Անցախ տարվա վերջից քաղաքային իշխանությունները սկսեցին նաև միասնական տոմսային համակարգի փորձարկումն ու ներդրումը։ Քաղաքային իշխանությունը նախապես զգուշացրել էր, որ դրա հետ մեկտեղ թանկանալու է ուղևորավարձը մեկ տեղափոխման համար։
Սակայն քաղաքապետ Տիգրան Ավինյանը պարզաբանել է, որ ամսական և տարեկան փաթեթներից օգտվող, օրվա ընթացքում շատ անգամ վայրից վայր տեղափոխվողների համար ուղևորավարձը փաստացի նույնիսկ նվազում է։
Թանկացումը նախատեված էր 2025թ-ի հունվարից, սակայն տարեվերջին հետաձգեց մինչև փետրվար:
Ամեն դեպքում, տրանսպորտային ռեֆորմները դժգոհություն է առաջացրել քաղաքացիների շրջանում։ Հատկապես նրանց, ովքեր դեմ են անկանխիկ երթևեկությանը։ Որոշակի ընդվզում կա նաև վարորդների կողմից, որոնք անցած տարվանից պահանջում են աշխատավարձի բարձրացում և աշխատանքային պայմանների բարելավում:
Մանրամասներ նորամուծությունների մասին, ինչպես նաև ուղևորների և վարորդների վերաբերմունքը ռեֆորմին ու սպասելիքները քաղաքային իշխանությունից։
- Երևանի տրանսպորտը` դժվար լուծվող խնդիր: Առաջարկներ փորձագետից
- «ՀՀ-ն չի մտածում ԵԱՏՄ-ն փոխարինել այլ բանով, ուզում է լինել անկախ»․ էկոնոմիկայի նախարար
- «Երևանը կլինի հետիոտների և էլեկտրամոբիլների քաղաք». քաղաքապետարան
Ինչ է պետք իմանալ տրանսպորտից օգտվողներին․ սակագներ, զեղչեր, անվճար երթևեկություն
Փետրվարի 1-ից 8 800 դրամ կարժենա 30 օրվա տոմսային փաթեթը, 23 600 դրամ՝ 90 օրվանը, իսկ մեկ տարվանը՝ 88 000 դրամ: Բոլորի դեպքում երթևեկությունների թիվը կլինի անսահմանափակ։ Օրական տոմսը 90 րոպե վավերությամբ կարժենա 300 դրամ կամ 280 դրամ՝ TelCell դրամապանակով գնելու դեպքում։
Ուսանողների համար կգործի 15, դպրոցականների ու նպաստառուների համար՝ 20, իսկ թոշակառուների համար՝ 30 տոկոս զեղչ: Անվճար կերթևեկեն 0-7 տարեկան երեխաները, 8-18 տարեկան ծնողազուրկ դպրոցականները, ծնողազուրկ ուսանողները, հաշմանդամության առաջին, երկրորդ խմբերում ընգրկված մարդիկ, մանկատանն ու ծերանոցներում ապրողները, ազգային հերոսները և 4-ից ավելի երեխաներ ունեցողները:
Այժմ արդեն հնարավոր է ձեռք բերել նաև տրանսպորտային քարտեր, որոնց միջոցով հնարավոր կլինի լիցքավորել տոմսային փաթեթները, այդ թվում արտոնյալ խմբերի համար։ Արդեն հնարավոր է վճարել տրանսպորտի համար նաև սեփական բանկային քարտով։ Կցելով այն տրանսպորտային համակարգին՝ հնարավոր է օգտվել ցանկացած փաթեթից։ Դա կարելի ինքնուրույն անել քաղաքապետարանի transport.yerevan.am կայքում կամ քաղաքապետարանի ինֆորմացիոն ծառայությունների աշխատակիցների օգնությամբ:
Ռեֆորմի ընթացքը
Առայժմ՝ մինչև փետրվար, ավտոբուսով կամ մետրոյով մեկ երթևեկության համար անհրաժեշտ է վճարել 100 դրամ, իսկ տրոլեյբուսի համար՝ 50։ Սա այն ուղեվարձն է, որին երևանցիների վաղուց ընտելացել են և որը տասնամյակներ շարունակ չի փոխվել։
Ինչ վերաբերում է վճարման կարգին, այս փոփոխությունները քաղաքապետրարանն իրականացրեց աստիճանաբար։
Սկզբում վճարումն ընդունվում էր միայն 100 դրամանոցներով։ Այսպիսով՝ այլևս հնարավոր չէր նախկինի վարորդին կանխիք գումար վճարել։
Հետո ներդրվեցին նաև QR տոմսերը։ Այդ ժամանակ հայտարարվեց նաև բանկային քարտերով վճարման տարբերակը։ Բայց այն իրականում աշխատեց միայն այս շաբաթվանից։
Պետք է արձանագրել, որ մարդկանց ստվար զանգվածը դեռևս պատրաստ չէ անկանխիկ երևեկությանը: Բայց մետաղադրամ ընդունող սարքերը հունվարի 1-ից կապարակնքված են։ 100 դրամանոցով վճարման տարբերակն ավարտվել է։ Վերջնական անցում է կատարվել էլեկտրոնային համակարգին։
Քաղաքապետարանը անկանխիկ վճարումների անցումը հայտարարել է «պայքար ստվերի դեմ»։ Երևանի քաղաքապետի տեղակալ Սուրեն Գրիգորյանը հայտնել է, որ եթե մինչև նոյեմբերի 1-ը, երբ վարորդներին դեռևս թույլատրվում էր առձեռն վերցնել տրանսպորտի վճարը, աշխատանքային օրերին միջինում 30-31 մլն դրամ էր հավաքագրվում, փոփոխությունից հետո այդ թիվը մոտեցել է 35 մլն-ին։
«Գումարի աճը պայմանավորված չէ նրանով, որ ավելի շատ մարդիկ են սկսել տրանսպորտից օգտվել»,- նշել է նա և հավելել, որ վարորդները նույնպես ստվերային շրջանառության մաս են կազմել։
Վարորդների ընդվզումը
Քաղաքացիների լուռ բողոքին հակառակ, որոնք հիմնականում դժգոհում են սոցցաներում գրառումներ կատարելով, վարորդները կսեցին գործադդուլից: Նրանք դեկտեմբերի 3-ին դուրս չեկան երթուղի՝ խաթարելով բնականոն երթևեկությունը: Պահանջում էին վերանայել իրենց աշխատավարձերն ու աշխատանքային պայմանները։
Քաղաքապետարանը հաղորդագրություն տարածեց, որ, ըստ օրենքի, վարորդները պարտավոր էին նախապես՝ 14 օր առաջ, ծանուցել գործադուլի մասին, ինչը չի արվել։ 32 վարորդ հեռացվեց աշխատանքից։ Սակայն մի քանի օր անց նրանց հնարավորություն տրվեց վերադառնալ աշխատանքի:
Քաղաքապետարանը նաև զգուշացրեց վարորդներին, որ ըստ ՀՀ աշխատանքային օրենսդրության՝ պարտավոր են գործադուլի ընթացքում ապահովել նվազագույն պայմաններ, որոնք անհրաժեշտ են հասարակության անհետաձգելի կարիքները բավարարելու համար։
«Այնպիսի սթրեսային օրեր են լինում, որ չենք կարողանում գիշերը քնել»
Ատոմ Տերտերյանը 99 երթուղին սպասարկող վարորդներից մեկն է։ Միացել էր գործադուլին, քանի որ կարծում է՝ բարեփոխումները պետք է վերաբերեն նաև վարորդների աշխատավարձերին և նրանց աշխատանքային պայմաններին:
«Մեր աշխատանքը սկսվում է առավոտյան 8:00-ից, ավարտվում կեսգիշերին մոտ։ Երևանում այսպիսի մեծության տրամսպորտային միջոց վարելը դժվար է և շատ ռիսկային։ Աշխատավարձը համահունչ չէ մեր աշխատանքին: Այնպիսի սթրեսային օրեր են լինում, որ չենք կարողանում գիշերը քնել, հանգստացնել ուղեղը»,- պատմում է Ատոմը:
Չի թաքցնում՝ իրենց աշխատավարձերը վերջին տարիներին բարձրացել են։ Բայց հիշեցնում է, որ դրան զուգահեռ աճել են և բոլոր ապրանքների գները.
«Մարդկանց հետ շփումն անտանելի ծանր է։ Տարբեր տրամադրության, հոգսերի, դաստիարակության ուղևորներ կան։ Շատերը մտնում են տրանպորտ հենց միայն վեճ հրահրելու համար։ Պետք է զգոն լինես, բոլորի հետ շփվելու ձև ունենաս: Եթե հեշտ է, ինչո՞ւ չեն համալրվում այս պահին առկա թափուր վարորդների հաստիքները»:
Անցած տարի Ատոմը Եվրոպայում է եղել և հատուկ ուշադրություն է դարձրել վարորդների աշխատանքային պայմաններին.
«Եթե նման պայմաններ ունենանք, աշխատավարձից բողոքելու տեղ չենք ունենա: Ամեն հաջորդ ուղևորությունից առաջ կես ժամ հանգստանում են։ Ունեն հանգստի համար նախատեսված հատված, որտեղ կան բազմոցներ, զովացուցիչ ըմպելիքներ, սնվելու կամ սնունդ պահելու և տաքացնելու հնարավորություն: Իսկ ամենակարևորն ունեն զուգարան և հանդերձարան։
Մեզ մոտ սրանից ոչ մեկը չկա։ Տված գումարն էլ մոտ հինգ հարյուր դոլար։ Դրանից հանում ես տաքսիով գործի գնալ-գալն ու սնվելը, տակը երկու-երեք հարյուր դոլար գումար է մնում»։
Ի տարրբերություն այլ վարորդների, իր պահանջն ավելի շատ նորմալ պայմաններ ունենալն է․
«Մեծ տարիքում դժվար է դիմանալ դժվարությունների, որոնց հնարավոր է դիմանալ երիտասարդ տարիքում։ Ուզում ես հանգիստ տուն զանգել, տեսնել ոնց են ընտանիքի անդամները։ Ես դա ընթացքից չեմ կարողանում անել, հետո էլ քիչ ժամանակ եմ ունենում մինչև հաջորդ ուղևորությունը»:
Քաղաքապետարանից հայտնել են վարորդների աշխատավարձերն՝ ըստ տրասնպորային միջոցների տեսակների։ MAN մակնիշի ավտոբուսների վարորդների աշխատավարձը կազմում է 401 500 դրամ, Zhong Tong-ի վարորդների համար՝ 309 500 դրամ, Gazel City-ի վարորդների համար՝ 219 500 դրամ: Սա այն գումարն է, որը նրանց փոխանցվում է հարկերի վճարումից հետո։ Քաղաքապետարանից տեղեկացնում են նաև, որ վարորդները դուրս են գալիս երթուղի ամսվա մեջ 15 oր։
Ուղևորը` բարեփոխումների և սպասումների մասին
Գալյա Սիմոնյանը 68 տարեկան է։ Աշխատում է տպարանում, ուր առավոտյան պետք է հասնի ժամը 9-ին: Երևանի Հարավ-արևմտյան թաղամասից Կոմիտաս հասնելու համար մեկ ժամ քսան րոպե է ծախսում:
Դեկտեմբեր ամսին մի տասը րոպե էլ շուտ էր դուրս տալիս տնից, որ Telsell-ից երթևեկության համար կտրոն գնի։ Ասում է՝ ապարատների մոտ առավոտյան ժամերին հերթեր են լինում․
«Գիտեք, ես այն քաղաքացիներից եմ, որ հասկանում եմ ամեն փոփոխության գին: Այնպես չէ, որ դժգոհում եմ։ Բայց պետք է բոլոր պայմաններն ապահովել, նոր միայն անցնել անկախիկ վճարման: Օրինակ, ինձ ավելի հարմար է բանկային քարտով վճարել։ Ասում են՝ դա արդեն հնարավոր է։ Բայց մի քանի օր առաջ այդ գործարքը դեռ չէր կատարվում»:
Տիկին Գալյան նկատում է, որ վարորդներն ավելի ուշադիր են վարում, քանի որ էլ կանխիկ չեն ստանում: Սակայն հակառակ կողմն էլ կա, չեն վերահսկում`արդյո՞ք մարդիկ վճարում են կտրոններով, թե ոչ․
«Ինքս մի քանի անգամ նկատել եմ, որ մարդիկ վճարում են կտրոնով, որն արդեն օգտագործվել է, ապարատից վճարման ձայնային ազդանշան չի ստացվում։ Զգուշացնում եմ վարորդին։ Նա էլ ասում է․ ինչ անեմ, հո չեմ շրջելու սրահում կտրոնները ստուգեմ: Ու դժգոհում են դեկավարությունից, փոփոխությունից, որովհետև այլևս կողմնակի գումար չեն կարողանում աշխատել»:
Փետրվարից տրանսպորտի գնի թանկացմանը ըմբռնումով է մոտենում։
«Չի կարող քաղաքային տրանսպորտը տարիներով չթանկանալ, պահը հասունացել է։ Սակագներին ծանոթացել եմ։ Սկզբի համար միանգամից շատ թանկացավ սակագինը: Կարծում եմ՝ պետք էր 150 դրամ դարձնել կարճ երթևեկությունը, 200 դրամ՝ երկարը: Օրինակ, իմ տնից մինչև Կոմիտաս 200 դրամը նորմալ է։ Սակայն նույն թաղամասում երթևեկությունը կամ պետք է մնար 100 դրամ կամ առավելագույնը 150 դրամ դառնար»:
Տիկին Գալյան քիչ է քննադատում որոշում կայացնողներին։ Պարզապես արժանապատիվ երթևեկություն է պահանջում․
«Կարևոր է վարորդների վերաբերմունքը քաղաքացիներին և երթևեկությանը, մեքենաների մաքրությունը, օդափոխման, հովացման պայմանները։ Շատ կարևոր է նաև գրաֆիկով աշխատանքը: Առավոտները և երեկոյան քիչ թե շատ որոշակի ժամանակացույցով են աշխատում։ Իսկ կեսօրին կարող է ժամից ավելի կանգառում սպասես քո համարին:
Անկախ ուղևորահոսքից պետք է ամեն քսան րոպեն մեկ տրանսպորտն աշխատի։ Ւսկ եթե նաև տրանսպորտի երթևեկին կանգառներում առցանց հետևելու հնարավորություն ստեղծվի, կհամարեմ, որ այս փոփոխութունը իրական բարեփոխում է քաղաքի համար»:
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Երևանի տրանսպորտի բարեփոխումները
