«ՀՀ-ին մատուցվում են միայն թղթե կարկանդակներ՝ բանաձևեր»․ կարծիք Երևանից
Եվրախորհրդարանի բանաձև ՀՀ-ԵՄ կապերի մասին
504 կողմ, 4 դեմ, 32 ձեռնպահ ձայների հարաբերակցությամբ Եվրախորհրդարանը նախօրեին ընդունել է Եվրամիության և Հայաստանի միջև կապերի սերտացման վերաբերյալ բանաձև, որում պատգամավորները կոչ են անում դիտարկել Հայաստանին ԵՄ անդամության թեկնածուի կարգավիճակ տրամադրելու հնարավորությունը։ Փաստաթուղթը խորհրդատվական բնույթի է, պարտադիր կատարման ուժ չունի։
«Եթե Հայաստանը շահագրգռված լինի թեկնածուի կարգավիճակ ստանալով և շարունակի իր ժողովրդավարությունն ամրապնդող կայուն բարեփոխումների ուղին, դա կարող է հիմք հանդիսանալ ԵՄ-Հայաստան հարաբերություններում փոխակերպման փուլի համար»,- ասված է բանաձևում։
Քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանի խոսքով՝ ԵՄ-ն ցանկություն չունի Հայաստանի կողքին դիրքավորվել ընդդեմ Ադրբեջանի, իսկ Երևանին մատուցվում են «թղթային կարկանդակներ» նման բանաձևերի տեսքով։ Ասում է՝ դրանք շոյում են մեր ականջը, բորբոքում Մոսկվայինը, սակայն պարզ չէ՝ որքանով է շահում երկրի անվտանգային միջավայրը։
«Միևնույն ժամանակ պարզ և հստակ հայտարարում են՝ իրենց համար առաջնահերթությունը ՀՀ-Ադրբեջան խաղաղության հասնելն է, հետո նոր ռեգիոնալ մասշտաբով մերձեցման, ինտեգրացիայի հարցերը առաջ տանելը»,- ընդգծում է Բադալյանը։
«Ողջունում ենք Երևանի վճռական ցանկությունը»
Եվրոպական խորհրդարանի պատգամավորները բանաձևով ողջունել և ընդունել են ԵՄ-ի հետ հարաբերություններն ամրապնդելուն միտված Հայաստանի վճռական ցանկությունը։
«Կոչ ենք անում Եվրամիության գործադիր մարմիններ Եվրոպական Հանձնաժողովին և Եվրոպական խորհրդին՝ դրական արձագանքել այս ցանկությանը և շարունակել իրականացնել ԵՄ-Հայաստան Գործընկերության նոր համաձայնեցված օրակարգը»,- նկատել են նրանք և ընդգծել հավակնոտ համատեղ առաջնահերթությունների ակտիվ հետապնդման անհրաժեշտությունը։
Բացի այդ, ԵՄ գործադիր մարմիններին կոչ է արվել ԵՄ-ի հետ համագործակցության մեծացման հարցում ակտիվորեն աջակցել Հայաստանին ինչպես տնտեսական գործընկերության, այնպես էլ քաղաքական երկխոսության, ոլորտային ինտեգրման և անվտանգության ոլորտում համագործակցութան հարցում։
Բանաձևում նշվում է նաև, որ ժամանակն է Հայաստանի հետ սկսել վիզաների ազատականացման երկխոսությունը։
Շեշտվում է, որ ԵՄ-Հայաստան հարաբերությունները հիմնված են ընդհանուր արժեքների՝ ժողովրդավարության, օրենքի գերակայության, մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների վրա։
«Ռուսաստանը կարող է պատժել Հայաստանին»
Պատգամավորները հաշվի են առել նաև ՀԱՊԿ-ի հետ Հայաստանի հարաբերությունների վերանայումը և անվտանգային ոլորտում Ռուսաստանից կախվածությունը նվազեցնելուն ուղղված ջանքերը: Նշել են, որ աջակցում են Երևանի՝ «Զվարթնոց» օդանավակայանից ռուս սահմանապահների դուրսբերմանն ուղղված քայլերին:
Եվրախորհրդարանը ԵՄ ղեկավարությանը կոչ է արել Խաղաղության եվրոպական հիմնադրամի միջոցով աջակցել Հայաստանին իր անվտանգային տարածքը ՀԱՊԿ-ից դուրս ընդարձակելու և հիբրիդային սպառնալիքներին դիմակայելու համար․
«Լիովին տեղյակ ենք սպառնալիքների մակարդակի և բազմազանության մասին, որոնք Ռուսաստանը կարող է փորձել կիրառել Հայաստանի դեմ՝ պատժելու նրան իր անկախ քաղաքական և ռազմավարական ընտրությունների համար»։
Բանաձևի համաձայն՝ Եվրամիությունը պետք է պատրաստ լինի արագ օգնություն ցուցաբերել Հայաստանին՝ մեղմելու նման քայլերի բացասական հետևանքները։
«Պետք է դուրս գան ՀՀ ինքնիշխան տարածքից»․ կոչ Բաքվին
Եվրախորհրդարանի բանաձևը դատապարտում է ադրբեջանական ուժերի ներխուժումը Հայաստանի միջազգայնորեն ճանաչված տարածք և դրա որոշ հատվածների շարունակվող օկուպացիան․
«Ադրբեջանի բանակը շարունակում է օկուպացված պահել Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի մոտավորապես 170 քառակուսի կիլոմետրը»։
Ընդգծվում է՝ Ադրբեջանի զորքերը պետք է դուրս գան Հայաստանի ինքնիշխան տարածքից։ Բացի այդ, պատգամավորները մտահոգություն են հայտնում Ադրբեջանի նախագահի և այլ պաշտոնյաների կողմից Հայաստանի տարածքային ամբողջականությանն ու ինքնիշխանությանը սպառնացող հայտարարությունների, մասնավորապես՝ «Զանգեզուրի միջանցքի» պահանջի վերաբերյալ։
«Ադրբեջանը Նախիջևանին կապող ճանապարհի հարցը պետք է լուծվի՝ հարգելով Հայաստանի ինքնիշխանությունն ու տարածքային ամբողջականությունը»,- ասված է բանաձևում։
Փաստաթղթում նշվում է նաև, որ ԵՄ-ն աջակցում է Հայաստանի ինքնիշխանությանն ու սահմանների անձեռնմխելիությանը։ Եվրամիությունը, ըստ խորհրդարանականների, պետք է պատրաստ լինի պատժամիջոցների ռեժիմ սահմանել այն անձանց և կազմակերպությունների նկատմամբ, որոնք սպառնում են ՀՀ ինքնիշխանությանը, անկախությանը և տարածքային ամբողջականությանը։
Եվրախորհրդարանը Ադրբեջանին կոչ է արել նաև՝
- Լեռնային Ղարաբաղի հայերի հետ անկեղծորեն ներգրավվել համապարփակ և թափանցիկ երկխոսության մեջ՝ ապահովելու նրանց իրավունքների հարգումը և երաշխավորելու նրանց անվտանգությունը, արժանապատիվ և անվտանգ վերադարձն իրենց տներ՝ միջազգային ներկայության ներքո,
- ազատ արձակել Լեռնային Ղարաբաղի և Հայաստանի բոլոր բնակիչներին, ովքեր շարունակում են ադրբեջանական կալանքի տակ մնալ,
- անհապաղ և արդյունավետ կերպով իրականացնել Արդարադատության միջազգային դատարանի բոլոր որոշումները։
«Երկրի ապագայի տեսլականը քննարկելու առիթ է»․ Փաշինյան
Կառավարության այսօրվա նիստում Եվրախորհրդարանի ընդունած բանաձևը ողջունել է Հայաստանի վարչապետը։ Նրա կարծիքով՝ այն պետք է դառնա հանրային քննարկման առարկա․
«Սա ևս մեկ առիթ է քննարկելու ՀՀ ապագայի տեսլականը։ Հույս ունեմ, որ ՀՀ քաղաքական ուժերը, հասարակական կազմակերպությունները, հանրության տարբեր շերտեր, քաղաքացիներ վերաբերմունք կարտահայտեն Եվրախորհրդարանից հնչող այս ուղերձի վերաբերյալ»։
Փաշինյանի գնահատմամբ՝ այս բանաձևով խորհրդարանն արձանագրել է ժողովրդավարության, օրենքի գերակայության, կոռուպցիայի դեմ պայքարի ոլորտում Հայաստանի ձեռբերումները։
Շեշտել է՝ դա չափազանց կարևոր է երկրի միջազգային ընկալման համար։ Վերահաստատել է նաև ՀՀ կառավարության կամքը՝ շարունակել աշխատանքները Հայաստան-ԵՄ հարաբերերությունների հետագա խորացման և զարգացման ուղղությամբ։
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանի խոսքով՝ Եվրախորհրդարանի կողմից բանաձևի ընդունումն ունի մի քանի մոտիվ։ Դրանցից մեկն, ըստ նրա, այն է, որ սրանք խորհրդարանի վերջին ամիսներն են։ Հունիսին «բարդ և անկանխատեսելի» ընտրություններ են սպասվում։ Ասում է՝ պարզ չէ, թե ինչպիսի Եվրոպայի հետ ենք գործ ունենալու առաջիկա տարիներին։
«Իհարկե, Հայաստան-ԵՄ հարաբերությունների խորացման աշխատանքը պետք է կատարվի, բայց երկարաժամկետ ռազմավարական դիտարկումների համար միջավայրն ու նախադրյալները այդքան էլ բավարար չեն»,- JAMnews-ի հետ զրույցում ասել է Բադալյանը։
Նրա խոսքով՝ մոտիվներից մեկն էլ ՌԴ-Արևմուտք աշխարհաքաղաքական մրցակությունն է, «գլխավոր հաշվարկը Մոսկվայի ուղղությամբ է»․
«Եվ ՀՀ-Ադրբեջան խաղաղության գործըթնացի համատեքստում ՀՀ-ին խոստացվող կարկանդակներն են՝ գնալ Ադրբեջանի հետ համաձայնության և դրա շնորհիվ փոխել նաև Կովկասում աշխարհաքաղաքական իրավիճակ, ստատուս քվո, բալանս»։
Բադալյանի խոսքով՝ ՀՀ-ին մատուցվող «կարկանդակներից» մեկն էլ Երևանի հետ վիզաների ազատականցման երկխոսության մեկնարկի մասին խոսակցություններն են, այդ թվում՝ Եվրախորհրդարանի բանաձևում։
Հիշեցնում է՝ վերջին 2-3 տարվա ընթացքում Եվրախորհրդարանը մի քանի ականջ շոյող բանաձևեր է ընդունել, սակայն դրանք էական փոփոխությունների չեն հանգեցրել։ Դրանք չեն փոխել «իրադարձությունների զարգացման այն տրամաբանությունը, որ փորձում է թելադրել Ադրբեջանը»։ Ընդհակառակը՝ հայկական կողմը չի ստանում անվտանգային հարցերում Բաքվին զսպելու հավաստիացումներ, ուստի դիմում է «մեղմասացության նորանոր ռեկորդների»։
Քաղաքական մեկնաբանի խոսքով՝ Եվրոպան կանգնած է աշխարհակարգային վերափոխումների համատեքստում ընթացող ներեվրոպական տրանսֆորմացիաների առաջ և ինքն էլ չգիտի՝ ինչպիսին կլինեն դրանք։
«Միայն այդ հարցերում որոշակիությունը թույլ կտա հասկանալ, թե ինչպես կզարգանան ռազմավարական հարաբերությունները այլ գոտիներում գտնվող երկրների, այդ թվում՝ Հայաստանի հետ»,- նկատել է նա։
Օրինակ է բերել հարևան Վրաստանի՝ ԵՄ անդամության թեկնածուի կարգավիճակ ստանալը, Ուկրաինայի և Մոլդովայի հետ կապված զարգացումներն ու հիշեցրել Ֆրանսիայի նախագահի հայտարարությունը՝ «անդամության մասին խոսք կարող է լինել 2030 թ․-ից ոչ շուտ»։
Անդրադառնալով Հայաստանի եվրոպական ձգտումներին՝ նկատել է՝ Երևանը պարզապես փորձում է Եվրոպայի հետ հարաբերությունների խորացման քաղաքականությունն օգտագործել՝ որպես ՀՀ անվտանգային միջավայրում ռիսկերի կառավարելիությունը մեկ աստիճանով բարձրացնելու հնարավորություն կամ միջոց։
«Եվ իր քայլերով փորձում է ԵՄ մոտ ձևավորել պատասխանատվություն Հայաստանի անվտանգության միջավայրում տեղի ունեցողի հանդեպ։ Բայց ԵՄ այդքան էլ ընդառաջ չի գնում առարկայորեն այդ պատասխանատվությունը ստանձնելուն»,- ասել է փորձագետը։
Բադալյանից հետաքրքրվել ենք՝ «Զանգեզուրի միջանցքի» հարցը ՀՀ-ԵՄ օրակարգի հետ որտե՞ղ է հատվում և ինչո՞ւ է տեղ գտել բանաձևում։
Ի պատասխան ասել է՝ այդ հարցում Արևմուտքը չունի մեկ միասնական դիրքորոշում։ Կան տարբեր մոտեցումներ։ Առանձնացրել է դրանցից երկուսը՝
- բրիտանական՝ Կենտրոնական Ասիա-Ադրբեջան-ՀՀ-Թուրքիա՝ միջին միջանցք,
- ֆրանսիական՝ Ադրբեջանից և Թուրքիայից անկախ ճանապարհ, այն է՝ Իրան-ՀՀ-Վրաստան։
Ասում է՝ կան նաև այլ երկրների՝ ՌԴ, Իրանի և ԱՄՆ շահեր, որոնք պետք է հաշվի առնել։ Հաղորդակցությունների բացումն, ըստ նրա, ընդգրկումով և խորությամբ աշխարհաքաղաքական խնդիր է։ Ընդգծում է՝ միայն տարածքային ամբողջականության և ինքնիշխանության հարգման մասին արձանագրումը «չի պատասխանում որևէ էական հարցի»։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Եվրախորհրդարանի բանաձև ՀՀ-ԵՄ կապերի մասին
