"Ես չեմ կարողանա հրաժարվել Վրաստանի քաղաքացիությունից"
Եթե նախկինում Գալում բնակվող վրացիներն, ունենալով աբխազական անձնագիր, կարող էին պահպանել վրացական քաղաքացիությունը, ապա այժմ նրանք ընտրության առջև են կանգնած:
2016թ.-ից Աբխազիան պլանավորում է բնակչությանը նոր անձնագրեր տրամադրել: Այդ մասին Սուխումն արդեն պաշտոնական հայտարարություն է արել:
Գալում արդեն մի տարի է՝ բոլորը զգուշությամբ ու անհանգստությամբ սպասում են նոր անձնագրերի վերաբերյալ նորությունների: Հստակ տեղեկատվություն այս թեմայով չկա, և այն տարածվում է Սուխումից հասնող ասեկոսեների մակարդակում: Նման անորոշությունը ավելի շատ է նպաստում լարվածության աճին:
76-ամյա Նորա Գ.-ն ապրում է Գալում ամուսնու հետ: Նրանց երեխաներն ու թոռները Թբիլիսիում են: Տարեց ամուսինները չեն կարողացել թողնել տունն ու տնտեսությունը, որի համար այդքան բան են արել: Նրանց բակում մրգային ծառեր են աճում, մանդարինի թփեր, մի քիչ եգիպտացորեն…
“Անցած տարի ես կաթված եմ տարել: Շտապօգնությունը շատ ուշ հասավ, իսկ երբ ինձ հիվանդանոց տարան, պարզվեց որ այնտեղ անհրաժեշտ սարքավորումներ ու դեղամիջոցներ չկան: Ինգուր գետի սահմանային անցակետը երեկոյան 7-ին փակվում է, այդ պատճառով էլ մինչև հաջորդ առավոտ ինձ չեն կարողացել տեղափոխել Զուգդիդի… Հազիվ եմ փրկվել, — հիշում է տիկին Նորան:
Նա ասում է, որ Գալում կյանքը դժվար է: Այստեղ ծանր քրեածին իրավիճակ է, կաշառակերությունը բարգավաճում է, շրջանում նորմալ հիվանդանոց չկա:
«Եթե մեր վրացական անձնագրերը վերցնեն, մենք հաճախ չենք կարողանա սահմանն անցնել… Ի՞նչ անել այդ դեպքում հիվանդության պարագայում: Այստեղ մեզ չեն օգնի: Ես չեմ կարող հրաժարվել Վրաստանի քաղաքացիությունից, քանի որ հակառակ դեպքում կյանքի նորմալ պայմաններից պետք է հրաժարվեմ: Եվ ինչի՞ս է պետք այդ կյանքը, եթե երեխաներիս հետ չեմ կարող տեսնվել: Ես ստիպված կլինեմ հեռանալ այստեղից, և 22 տարի առաջ վերապրած ցավը կրկին կվերադառնա…», — ասում է Նորան:
Գալի թոշակը շատ ցածր է՝ 500 ռուբլի (8 դոլար). Գալի բնակիչները բողոքում են անվտանգության և կյանքի տարրական պայմանների բացակայությունից: Պատմում են, որ տարրական խնդիրներ լուծելու համար ոստիկանությունում ու քաղաքապետարանում գումար են պահանջում:
Գալի 70-ամյա բնակիչ Գիվի Ս.-ն ամենից շատ վախենում է, որ նոր անձնագրերը Գալում իրավիճակն էլ ավելի կլարեն և, հնարավոր է, տեղացիների համար լրացուցիչ ռիսկեր կստեղծեն:
«Ես չեմ կարող ապրել առանց այս հողի ու օդի, սակայն կյանքն առանց երեխաներիս ինձ նույնպես հարկավոր չէ: Աբխազիան ինձ համար ամեն ինչ է, ինչպես նաև իմ ընտանիքը: Չեմ էլ ուզում մտածել, որ երկուսից մեկը պետք է ընտրեմ», — ասում է նա:
Լալին ընտանիքով ապրում է Գալի շրջանի գյուղերից մեկում: Մի քանի ամիս առաջ աբխազական կառավարությունը նրան զրկեց անձնագրից, փոխարենը ժամանակավոր փաստաթուղթ է տվել: Այդ փաստաթղթի հիման վրա սահմանի հատումը շատ մեծ դժվարություններ է առաջացնում:
«Ինձ նույնիսկ չբացատրեցին, թե ինչ պատճառով ու նպատակով են անձնագիրս վերցնում: Միայն ասացին, որ պետք է նոր անձնագրեր բաժանեն: Թոշակս ստանում եմ անձս հաստատող փաստաթղթով, որն ինձ տվել են անձնագրիս փոխարեն: Եթե մենք հրաժարվենք աբխազական քաղաքացիությունից, կզրկվենք սեփական տնից ու տնտեսությունից, որը կարողացել ենք պահպանել 22 տարի: Միակ հույսներս այն է, որ իրավիճակը չի բարդանա, պարզապես սահմանին վերահսկողությունը կուժեղանա, և մենք բոլորս կկարողանանք այն հաճախ հատել», — ասում է Լալին:
Արդեն երրորդ տարին է, ինչ Մանչոն աշխատում է մոսկովյան ռեստորաններից մեկում: Նա Ռուսաստան է եկել Գալից աբխազական արտասահմանյան անձնագրով: Նրա ընտանիքը նույնպես բնակվում է Մոսկվայում: Եթե նա ընտրության առջև կանգնած լինի, նախընտրությունը աբխազական քաղաքացիությանը կտա: «Թբիլիսիում չկարողացա աշխատանք գտնել… Պետք է չէ՞ ընտանիքիս կերակրեմ: Այդ պատճառով էլ ստիպված եմ մնալ Մոսկվայում, այլ տարբերակ ուղղակի չունեմ», — ասում է նա:
Գալում շատ լավ հասկանում են, որ Աբխազիայի բնակչությանը նոր անձնագրեր տրամադրելու նպատակը հենց այստեղ բնակվող վրացիներն են: Դա չեն հերքում նաև Սուխումում:
«Աբխազներին դուր չի գալիս, որ իրենց տարածքում Վրաստանի քաղաքացիներ են բնակվում: Չէ՞ որ մենք բոլորս վրացական անձնագրեր ունենք: Նրանց դուր չի գալիս նաև, որ մենք հաճախ ենք սահմանը հատում ու մեկնում Թբիլիսի», — ասում են Գալի բնակիչները:
Եթե նոր անձնագրային գործընթացը իրոք Գալի բնանկիչներին ընտրության առջև կանգնեցնի, դա զգալիորեն կբարդացնի նրանց կյանքը:
Գալի որոշ բնակիչներ ասում են, որ այդ պարագայում տեղի վրացի բանկչությունը ստպված կլինի թողնել իր տներն ու տնտեսությունները:
Իսկ ինչպե՞ս են Վրաստանի իշխանությունները ծրագրում պաշտպանել Աբխազիայի Գալի շրջանում բնակվող էթնիկ վրացիների իրավունքները: Թբիլիսին որևէ ծրագիր ունի՞:
Թբիլիսիում դեռևս սահմանափակվում են բավականին զգուշավոր մեկնաբանություններով:
Վրաստանի հաշտեցման հարցերով ու քաղաքական իրավահավասարության պետական նախարարի առաջին տեղակալ Քեթևան Ցիխելաշվիլին JAMnews-ին հայտարարեց, որ վրացական կողմը դեմ չի, որպեսզի Գալում բնակվող վրացիներն աբխազական փաստաթուղթ ստանան. «Իրավական առումով աբխազական քաղաքացի որպես այդպիսին գոյություն չունի, չնայած մենք բոլորս լավ հասկանում ենք, որ Գալի բնակիչների համար կարևոր է այդ փաստաթուղթը, որն աբխազական կառավարությունն անձնագիր է անվանում»:
Ցիխելաշվիլիի խոսքով, վրացական կողմի շահերից է բխում, որ վրացական բնակչությունը չլքի Գալը: «Մեր շահերից չի բխում, որ Գալի վրացական բնակչությունը լքի տներն ու տնտեսությունները: Ընդհակառակը, նրանք պետք է մնանց այնտեղ ու պայքարեն: Եթե այդ փաստաթուղթը ստանալը իրավական սկզբունքներից ելնելով նրանց օգտակար կլինի, մենք խնդիրներ չենք ստեղծի», — ասում է Քեթևան Ցիխելաշվիլին:
Նախարարի աշխատակազմը պլանավորում է այս հարցը բարձրացնել Ժնևյան բանակցություններին:
«Այս քննարկումների արդյունքում մենք համառորեն ձգտում ենք օգնություն ցուցաբերել այն մարդկանց, ովքեր ստիպված են ապրել օկուպացիայի պայմաններում: Նրանց տարրական իրավունքները պետք է պաշտպանված լինեն», — ասում է Ցիխելաշվիլինի:
