ԵՄ-ն 3 անգամ քիչ է ծախսել Ուկրաինային օգնելու, քան ռուսական նավթի և գազի վրա
ԵՄ-ի օգնությունն Ուկրաինային ավելի էժան է, քան նավթը
Բրեյգելի ինստիտուտի (Բրյուսելի եվրոպական և գլոբալ տնտեսագիտական լաբորատորիա, եվրոպական հետազոտական կազմակերպություն, որն ուսումնասիրում է միջազգային տնտեսական խնդիրները) գնահատականներով՝ 2022 թվականի փետրվար-օգոստոս ժամանակահատվածում ԵՄ երկրները Ռուսաստանից գնել են 102,56 միլիարդ դոլար (103,6 միլիարդ եվրո) արժողությամբ նավթ, գազ և ածուխ: Իսկ 2022 թվականի հոկտեմբերի 3-ի դրությամբ՝ ԵՄ երկրներն ու կառույցները պաշտոնապես Ուկրաինային ռազմական, տնտեսական և հումանիտար օգնություն են հասցրել ընդհանուր առմամբ 29,2 միլիարդ եվրոյի չափով։ Ուկրաինային տրամադրվող օգնության ընդհանուր տվյալները հրապարակել է տնտեսական հետազոտությունների ազդեցիկ կենտրոնը՝ Կիլի Համաշխարհային տնտեսության ինստիտուտը (IfW):
Սա նշանակում է, որ պատերազմի սկզբից ԵՄ-ն երեք անգամ ավելի շատ է ծախսել ռուսական նավթի ու գազի վրա, քան Ուկրաինային օգնելու։
Սակայն պատերազմից 11 ամիս անց՝ 2022 թվականի դեկտեմբերին, այս իրավիճակը պետք է կտրուկ փոխվի. դեկտեմբերից Եվրամիությունը պաշտոնապես կհրաժարվի ռուսական նավթի ներմուծման 90 տոկոսից։
Հարկ է ընդգծել, որ վերոնշյալը միայն Ուկրաինային տրամադրված եվրոպական օգնությունն է։
Ինչ վերաբերում է Արևմուտքի հավաքական աջակցությանը, այսինքն՝ եթե ամերիկյան օգնությանը գումարենք եվրոպական օգնությունը, ապա կստացվի 93 միլիարդ եվրո։ Այս գումարը գրեթե հավասար է Ռուսաստանի էներգետիկ ռեսուրսների վրա Եվրոպայի ծախսած գումարին։ Ամբողջ օգնության 60 տոկոսը, որ ստացել է Ուկրաինան Արևմուտքից, ծածկում է ԱՄՆ-ը։ Ի տարբերություն Եվրոպայի, ԱՄՆ-ը փող չի ծախսում ռուսական էներգառեսուրսների վրա, քանի որ գործնականում կախում չունի դրանցից։
Միևնույն ժամանակ, ԵՄ-ի խոստումների մեծ մասն ուշացումով է հասնում Ուկրաինա։ Այս կարծիքին է Կիլի հետազոտական կենտրոնի տնօրեն Քրիստոֆ Թրեբեշը։ Նա նաև ուշադրություն է հրավիրում այն փաստի վրա, որ ամառվանից հետո եվրոպական երկրներն ավելի ու ավելի քիչ նոր պարտավորություններ են ստանձնում Ուկրաինայի նկատմամբ, և դա, ինչպես ինքն է ասում, կարծես թե համակարգային բնույթ է կրում։ Օրինակ՝ օգոստոսի 4-ից հոկտեմբերի 3-ը ԱՄՆ-ն ստանձնել է 12 միլիարդ եվրոյի նոր պարտավորություններ, մինչդեռ ԵՄ երկրներն ու կառույցներն ավելացրել են իրենց պարտավորությունները ընդամենը 1,4 միլիարդ եվրոյով։
«ԱՄՆ կառավարությունը շատ ավելի հուսալի գործընկեր է Ուկրաինայի համար, քան ԵՄ երկրները. նրանք մինչ օրս չեն տրամադրել ապրիլին խոստացված ֆինանսական օգնության փաթեթը», — ասել է Թրեբեշը:
Եվրոպան կարո՞ղ է գնել ավելի քիչ ռուսական էներգետիկ ռեսուրսներ և ավելի շատ օգնել Ուկրաինային։
Պետք է նկատի ունենալ, որ Եվրոպան, ի տարբերություն Ամերիկայի, չուներ Ռուսաստանից բացի այլ աղբյուր, որից կարճ ժամանակում հնարավորություն կունենար գնել անհրաժեշտ ծավալներով նավթ ու գազ։
Արդյունաբերությունը, գազալցակայանները և, ի վերջո, ողջ հասարակության բարեկեցությունը մեծապես կախված են նավթի մատակարարումից: Եվ քանի որ Եվրամիությունը հայտարարեց ռուսական հումքից հրաժարվելու մասին, Եվրագոտում գնաճ տեղի ունեցավ, էներգակիրների արժեքն էլ բարձրացավ։
Արդյունքում, եվրոպացիները Ռուսաստանին պատժելու փոխարեն ավելի ու ավելի շատ փող էին վճարում նրան հումքի դիմաց։
Որքա՞ն շահեց Ռուսաստանը
Հետազոտողների հաշվարկներով՝ բավականին շատ։
Դեռևս 2022 թվականի հունիսին Ռուսաստանի էներգակիրների արտահանման եկամուտների կեսից ավելին ուղղվել էր ԵՄ-ին։ Միաժամանակ Հնդկաստանն ու Չինաստանը պատրաստ են ավելի շատ ռուսական նավթ գնել։
Արդյունքում ռուսական էներգառեսուրսների գների արագ աճը Կրեմլին եկամուտներով ապահովեց։ Նավթը Պուտինին թույլ տվեց մեծացնել ռազմական ծախսերը։ 2023 թվականին Ռուսաստանի կառավարությունը նախատեսում է դաշնային բյուջեի ընդհանուր ծախսերի (29 տրիլիոն ռուբլի) մեկ երրորդ մասն (9,4 տրլն) ուղղել ազգային պաշտպանությանն ու ներքին անվտանգությանը:
Եվրոպան կարո՞ղ է ապագայում ավելի շատ գումար ծախսել Ուկրաինայի վրա
Դա կախված է ԵՄ-ի ամենահարուստ երկրներից, և նրանք կարծես թե պատրաստ չեն լրացուցիչ օգնություն հատկացնել։ Միայն մի քանի պետություններ են ավելի սուր գիտակցում ռուսական ագրեսիայի անմիջական սպառնալիքը և պատրաստ են իրենց ծախսերի զգալի մասը հատկացնել Ուկրաինային։ Մնացածը սահմանափակվում են շատ ավելի փոքր թվերով՝ հիմնականում ներքաղաքական պատճառներով։ Կարելի է ենթադրել, որ դեմոկրատներն այս դեպքում առաջնորդվում են, առաջին հերթին, իրենց ընտրողների կարիքներով ու շահերով։ Եթե Ուկրաինային տրամադրվելիք օգնության ավելացման համար պետք լինի զոհաբերել սոցիալական վճարներն ու քաղաքացիների համար նախատեսված ծրագրերը, ապա ընտրությունը կկատարվի հօգուտ ներքին շահերի։
Հաշվարկելով Ուկրաինային տրամադրվող աջակցության ծավալը որպես արտադրության ծավալի տոկոս՝ Կիլի հետազոտական կենտրոնը եզրակացրել է, որ միջին հաշվով ԵՄ երկրները պատրաստ են Ուկրաինայի վրա ծախսել իրենց ՀՆԱ-ի 0,19%-ը։
Այնուամենայնիվ, Եվրոպայի ներսում տարբերությունները շատ մեծ են։ Օրինակ՝ Լատվիան և Էստոնիան Ուկրաինայի նկատմամբ ստանձնել են պարտավորություններ, որոնք համարժեք են իրենց տարեկան համախառն ներքին արդյունքի մոտ 1 տոկոսին: Լեհաստանի ներդրումը կազմում է ՀՆԱ-ի 0,6 տոկոսը։ Բայց եվրոպական հսկաների օգնությունը շատ ավելի համեստ է՝ Մեծ Բրիտանիա՝ ՀՆԱ-ի 0,24 տոկոս, Գերմանիա՝ 0,17, Իտալիա՝ 0,15, Ֆրանսիա՝ 0,15։
Ընդ որում, չորսուկես միլիոն փախստականների մասին հոգ տանելու բեռը հիմնականում ընկել է Ուկրաինայի հարևան պետությունների վրա։ Կիլի ինստիտուտի տվյալներով՝ ուկրաինացի փախստականները Լեհաստանի վրա արժենում են ՀՆԱ-ի լրացուցիչ 0,71%-ը, իսկ Էստոնիայի վրա՝ հավելյալ 0,56%-ը: Ինչ վերաբերում է Գերմանիային և Մեծ Բրիտանիային, ապա նրանց տնտեսության միայն 0,08 և 0,01 տոկոսն է ծախսվում փախստականների վրա։
Հարցը, թե որքան կարելի է ավելացնել օգնությունը, վիճելի է։ Կարելի է ենթադրել, որ ժողովրդավարական երկրներն առաջնորդվում են հիմնականում իրենց ընտրողների կարիքներով և շահերով: Եվ եթե երկրները պետք է զոհաբերեն սեփական շահերը, որպեսզի մեծացնեն Ուկրաինային տրվող օգնությունը, նվազեցնեն, օրինակ, սոցիալական հարկերն ու ծրագրերը, ապա ընտրություն կկատարեն հօգուտ ներքին շահերի։
ԵՄ-ի օգնությունն Ուկրաինային ավելի էժան է, քան նավթը
Հրապարակումը պատրաստվել է Meduza-ի և BBC-ի նյութերի հիման վրա։
