«Ադրբեջանը շատ ավելի տեսանելի ու լսելի է Բրյուսելում»․ հայ քաղաքագետ
ԵՄ կառույցները՝ հայ-ադրբեջանական կարգավորման մասին
«Ադրբեջանն ու Վրաստանը շատ ավելի տեսանելի ու լսելի են Բրյուսելում, քան Հայաստանը»,- Բելգիա կատարած այցն այսպես է ամփոփել Ժողովրդավարության և անվտանգության տարածաշրջանային կենտրոնի նախագահ, քաղաքագետ Տիգրան Գրիգորյանը։
Նրա դիտարկմամբ՝ Եվրամիության բազմաթիվ կարևոր օրակարգերում Հայաստանը բացակայում է։ Երկրին անդրադարձ է արվում հիմնականում հակամարտության, ինչ-որ չափով՝ նաև բարեփոխումների գործընթացին աջակցելու համատեքստերում։
Civilnet.am-ում հրապարակված սյունակում քաղաքագետն անդրադարձել է հայ-ադրբեջանական բանակցությունների վերաբերյալ ԵՄ տարբեր դերակատարների ու կառույցների մոտեցումներին, այն բոլոր խնդիրներին, որոնք նկատել է Եվրամիության գործելաոճում, Հայաստան-ԵՄ հարաբերություններում։
Հունիսի 4-ից 8-ը հայաստանյան փորձագետների փոքր խումբ Բրյուսել էր այցելել Ֆրիդրիխ Էբերտի հիմնադրամի աջակցությամբ։ Այցի ընթացքում նրանք հանդիպումներ են ունեցել Եվրամիության տարբեր կառույցներում, այդ թվում՝ Եվրոպական խորհրդարանի անդամների հետ։ Կազմակերպվել է նաև Բրյուսելի փորձագիտական շրջանակների հետ փակ քննարկում։
«ԵՄ-ն պատրաստ չէ որևէ պատասխանատվություն ստանձնել»
Քաղաքագետ Տիգրան Գրիգորյանը նման արձանագրում է արել՝ ԵՄ կառույցներն ու պաշտոնյաները բավականին լավ հասկանում են Հայաստան-Ադրբեջան համատեքստում առկա իրողությունները, նաև գիտակցում են գոյություն ունեցող խնդիրների լրջությունն ու բարդությունը․
«Միգուցե նաև այդ պատճառով անընդհատ ընդգծվում էր, որ Եվրամիությունը զբաղվում է ոչ թե բանակցությունների միջնորդությամբ, այլ ֆասիլիտացիայով։ Առավել ակտիվ ներգրավվածությունը բանակցություններում ենթադրելու է նաև ավելի մեծ պատասխանատվություն այդ գործընթացի արդյունքում ի հայտ եկած հնարավոր բացասական հետևանքների համար»։
«Շատ հարցերում Երևանը համարվում է ապակառուցողական կողմ»
Նկատել է քաղաքագետն ու հավելել, որ Երևանը գնացել է բազմաթիվ «ցավոտ զիջումների», բայց փոխարենը ոչինչ չի ստացել․
«Ու այդ ամենը Ադրբեջանի կողմից իրականացվող սողացող ռազմական ագրեսիայի քաղաքականության պայմաններում»։
Ըստ նրա՝ ակնայտ է, որ ՀՀ իշխանությունների՝ առնվազն վերջին մեկ տարվա քաղաքականությունը, որի նպատակը Հայաստանի շուրջ միջազգային կոնսոլիդացիայի ապահովումն էր, ամբողջովին ձախողվել է։ Գրիգորյանի փոխանցմամբ՝ ԵՄ տարբեր կառույցներ հաճախ բանակցային գործընթացում առկա խնդիրների ու ձախողումների պատասխանատվությունը դնում են հայկական կողմի վրա․
«Խոսքը թե Շառլ Միշելի միջնորդությամբ գործող ձևաչափի հետ վերջին շրջանում ի հայտ եկած խնդիրների, թե ապաշրջափակման գործընթացում նախկինում ձեռք բերված պայմանավորվածությունների չկատարման մասին է»։
«Բաքվի դեմ պատժամիջոցների կիրառման հարց չի քննարկվում»
Ըստ քաղաքագետի՝ նման հարց չկա նույնիսկ «տեսական քննարկումների մակարդակում»։ Գրիգորյանն ասում է՝ Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների հարցում ԵՄ տարբեր կառույցների մոտեցումը հիմնականում չափազանց պրագմատիկ է՝ չնայած այն հանգամանքին, որ փակ դռների հետևում շատերը հոռետեսորեն են արտահայտվում Բաքվի քաղաքականության ու երկրում առկա բարքերի վերաբերյալ։
«Մինչև տարեվերջ խաղաղության պայմանագրի կնքումը բավականին դժվար է լինելու»
Տիգրան Գրիգորյանի փոխանցմամբ՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև կնքվելիք փաստաթղթի մասին նման կարծիք են հայտնել բանակցություններում որոշակի ներգրավվածություն ունեցող ու համապատասխան տեղեկատվությանը տիրապետող պաշտոնյաներից առնվազն երկուսը։
Վերլուծաբանը ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ այդ գնահատականները տարբերվում են բարձր մակարդակով պարբերաբար հնչող լավատեսական հայտարարություններից․
«Բրյուսելում կա ընկալում, որ ամենաառանցքային հարցերի շուրջ սուղ ժամկետներում պայմանավորվածությունների հասնելը չափազանց բարդ խնդիր է լինելու»։
Բաքու-Ստեփանակերտ հնարավոր երկխոսության մասին
Քաղաքագետի խոսքով՝ ԵՄ տարբեր կառույցներ ու պաշտոնյաներ կարևորում են Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության իրավունքների պաշտպանության հարցը, սակայն դժվարանում են խոսել կոնկրետ մեխանիզմների կիրառման մասին․
«Մասնավորապես, Բաքվի ու Ստեփանակերտի միջև հնարավոր նոր բանակցային ձևաչափի վերաբերյալ առարկայական պատկերացումներ Բրյուսելում գոյություն չունեն»։
Գրիգորյանի փոխանցմամբ՝ գործընթացում ներգրավված պաշտոնյաների մոտ կա ընկալում, որ առանց միջազգային ակտիվ ներգրավվածության ԼՂ-ի բնակչության անվտանգության պաշտպանության մասին խոսելն անիմաստ է։ Միևնույն ժամանակ այդ անձինք փորձագետների հետ զրույցների ընթացքում մատնանշել են երկու հանգամանք՝
- «Բաքուն դժվար թե համաձայնի միջազգային լուրջ ներգրավվածության Լեռնային Ղարաբաղի հետ կապված հարցերում»,
- «ԵՄ-ն Ադրբեջանի վրա ազդեցության լուրջ լծակներ չունի»։
Ինչպե՞ս կարձագանքի ԵՄ-ն, եթե Ադրբեջանը ԼՂ-ում լայնածավալ էսկալացիա նախաձեռնի
Այս հարցին ԵՄ պաշտոնյաները հստակ պատասխան չեն կարողացել տալ։
Նրանցից մեկը «միայն ենթադրեց, որ իրադարձությունների զարգացման այդպիսի սցենարի դեպքում, ամենայն հավանականությամբ, ԵՄ միջնորդական առաքելությունը կավարտվի», պատմել է Գրիգորյանը։
Ադրբեջանը ռուսակա՞ն գազն է արտահանում Եվրոպա
Ադրբեջանի միջոցով դեպի Եվրոպա ռուսական գազի հնարավոր արտահանման վերաբերյալ ԵՄ պաշտոնյաները լուրջ մտահոգություններ չեն հայտնել։ Թեև նրանց արտահայտած կարծիքները տարբերվել են մեկը մյուսից։ Դրանք են՝
- «Այդ պնդումը չի համապտասխանում իրականությանը»։
- «Նույնիսկ եթե որոշ քանակի ռուսական գազ արտահանվում է ԵՄ ադրբեջանական ենթակառուցվածքներով, միևնույն է, դրա չափաբաժինը չնչին է։ Այդ առումով առավել մտահոգիչ է Թուրքիայի միջոցով դեպի ԵՄ ռուսական գազի արտահանման հավանականությունը»։
- «Ռուսական գազի նկատմամբ պատժամիջոցներ չեն սահմանվել, նույնիսկ ԵՄ-ն շարունակում է ռուսական գազ գնել»։
Գրիգորյանն ասում է՝ Ադրբեջանի հետ էներգետիկ համագործակցությունը խորացնելու որոշումը նրանք բացատրել են «էներգիան ապաքաղաքականացնելու անհրաժեշտությամբ»։
«ԵՄ պաշտոնյաներից մեկը, մասնավորապես, մեծ ոգևորությամբ խոսում էր այն մասին, թե ինչպիսի հաջողություններ է Ադրբեջանը գրանցում վերականգնվող էներգիայի զարգացման և դեպի կանաչ տնտեսություն անցում կատարելու գործընթացներում և անուղղակիորեն ակնարկում էր, որ Հայաստանը պետք է հետևի այդ օրինակին»,- նշել է նա։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
ԵՄ կառույցները՝ հայ-ադրբեջանական կարգավորման մասին
