ԵՄ դիտորդները՝ այսուհետ անձեռնմխելի․ ՀՀ խորհրդարանը համաձայնագիր վավերացրեց
ԵՄ առաքելության կարգավիճակի մասին
Հայաստանի խորհրդարանը 57 կողմ, 27 ձեռնպահ ձայների հարաբերակցությամբ վավերացրեց ՀՀ-ում տեղակայված Եվրամիության քաղաքացիական առաքելության կարգավիճակի մասին համաձայնագիրը։ Մինչ Ազգային ժողով հասնելը փաստաթուղթն արժանացել էր կառավարության հավանությանը, Սահմանադրական դատարանի կողմից Սահմանադրությանը չհակասող ճանաչվել։
Ընդդիմադիր «Հայաստան» և «Պատիվ ունեմ» խմբակցությունները ձեռնպահ քվեարկեցին։ Նրանք փաստաթղթի հետ կապված վերապահումներ ունեն, կարծում են՝ իրավական հիմքերը թույլ են։
Համաձայնագրով դիտորդներին տրվում է դիվանագետներին հավասար կարգավիճակ, նրանք ճանաչվում են անձեռնմխելի, այսինքն՝ չեն կարող ձերբակալվել կամ կալանավորվել։ Համաձայնագիրը գործում է միայն ՀՀ տարածքում։
2023 թ․-ի հունվարի վերջին Եվրամիությունը հավանություն տվեց Հայաստանում՝ հայ-ադրբեջանական սահմանին քաղաքացիական առաքելության ստեղծմանը՝ նշելով, որ այն «կնպաստի սահմանային գոտիներում կայունացմանը, վստահության ամրապնդմանը և Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորմանը»: Առաքելության մանդատը տրվել է երկու տարով։
Ի՞նչ է սահմանում համաձայնագիրը
Փոխարտգործնախարար Մնացական Սաֆարյանն Ազգային ժողովում փաստաթուղթը ներկայացնելիս նշել է, որ առաքելության տեղակայումը Հայաստանում միտված է տարածաշրջանում հարատև խաղաղության հաստատմանն ու կայունության ապահովմանը․
«Հայաստանը մեծապես կարևորում է ինչպես սույն, այնպես էլ Եվրոպական միության հետ անվտանգային ոլորտում համագործակցության խորացմանն ուղղված բոլոր նախաձեռնությունները»։
Նրա խոսքով՝ առաքելության գործունեությունը կարևոր է ոչ միայն ՀՀ արևելյան սահմանների կայունության ապահովման, այլև ԵՄ-Հայաստան քաղաքական հարաբերությունների մերձեցման արագընթաց գործընթացների տեսանկյունից։
Սաֆարյանը տեղեկացրել է՝ փաստաթղթով հստակեցվում են նաև Հայաստանում ԵՄ առաքելության բնականոն գործունեության ապահովմանն ուղղված պատկան մարմինների գործառույթները, Հայաստանի տարածքում սահմանի հատման, տեղաշարժի ընթացակարգերի, առաքելությանը տրվող արտոնությունները, ինչպես նաև քրեական իրավազորությունը, անվտանգությունը, տեղեկությունների հասանելիությանն առնչվող այլ հարցեր։
Համաձայնագիրը՝
- դյուրացնում է ԵՄ առաքելության անձնակազմի, նրանց տրանսպորտային միջոցների, անձնական իրերի մուտքը Հայաստան,
- վավեր է ճանաչում նրանց վարորդական կամ օդաչուի վկայականները,
- անձնակազմի անդամներին անձեռնմխելի է ճանաչում այսինքն՝ նրանք չեն կարող ձերբակալվել կամ կալանավորվել։
«Մանդատի մասին խոսք չկա»․ ընդդիմության վերապահումները
Ընդդիմադիր «Հայաստան» խմցակցության ղեկավար Սեյրան Օհանյանի գնահատմամբ՝ փաստաթղթի իրավական հիմքերը թույլ են։
«Հանձնաժողովում քննարկվելու ժամանակ և այստեղ քննարկելու ժամանակ չտրվեց հարցին պատասխան, թե ինչո՞ւ կարևոր փաստաթուղթը մանդատի վերաբերյալ չի վավերացվում, այլ վավերացվում է տեխնիկական այս փաստաթուղթը։ Ինչո՞ւ տեխնիկական այս փաստաթուղթը վավերացվում է ուշացումով, որովհետև նույնիսկ արտաքին գործերի փոխնախարարն ասաց, որ այդ փաստաթուղթը ձևավորված, այսինքն՝ պատրաստի փաստաթուղթ է բոլոր առաքելությունների համար, այն կարող էր ավելի շուտ իրականացվել», — ասել է Օհանյանը։
Ընդդիմադիրներին նաև հուզում էր հետևյալ հարցը՝ արդյոք այդ փաստաթուղթը լիազորում է Երևանին որոշելու՝ որ երկրները կարող են լինել առաքելության կազմում։
«Եվրամիությունն իրավունք ունի ոչ ԵՄ անդամ երկրներին մասնակից դարձնել այս առաքելությանը, չկա որևէ սահմանափակում, որ այս առաքելությանը մաս կարող է կազմել, օրինակ՝ Թուրքիան։ Այն Թուրքիան, որի կարգավիճակի բարձրացման մասին օրերս խոսեց Հարավային Կովկասում ԵՄ ներկայացուցիչը»,- նկատել է «Հայաստան» խմբակցության մեկ այլ պատգամավոր Գեղամ Մանուկյանը:
«Դիտորդներին դիվանագիտական ծառայողներին հավասար կարգավիճակ է տրվում»
Իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցությունն այսպես է արձագանքել ընդդիմադիր պատգամավորների բարձրացրած այն հարցին, թե ինչու փաստաթղթում անդրադարձ չկա քաղաքացիական դիտորդների մանդատին։
«Բազմաթիվ դեսպանատների, դիվանագիտական այլ ներկայացուցչություների անձնակազմերն այս պահին ՀՀ-ում ունեն կարգավիճակներ։ Նմանատիպ կարգավիճակ ենք տալիս նաև Եվրոպական միության դիտորդական առաքելությանը»,— նկատել է պատգամավոր Արսեն Թորոսյանը:
Իշխող ուժը վստահեցրել է՝ առանց Երևանի թույլտվության ԵՄ առաքելության կազմում չեն կարող ներգրավվել երրորդ երկրի դիտորդներ։
«Եթե դուք սրան ի պատասխան ասեք՝ բայց այս համաձայնագրում դա կարգավորված չի, ճիշտ կասեք, որովհետև այս համաձայնագիրը չէ, որ դա պիտի կարգավորի: Դա կարգավորվում է արդեն Հայաստանի ու Եվրամիության միջև պայմանավորվածությամբ: Սա ընդամենը համաձայնագիր է այդ դիտորդների ու իրենց գույքի կարգավիճակի մասին»,- պարզաբանել է պատգամավոր Ռուբեն Ռուբինյանը:
Նա նաև կարծիք է հայտնել, որ ընդդիմության գլխավոր նպատակն է դիսկրեդիտացնել ԵՄ դիտորդական առաքելությունը, և այդ նույն նպատակն ունի նաև Ադրբեջանը։
Ռուսաստանն արձագանքում է և պաշտպանում Ադրբեջանի շահերը
ԱԺ-ում համաձայնագրի վավերացումից անմիջապես հետո Ռուսաստանի նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովն արձագանքել է՝ ասելով, որ Ադրբեջանը բացասաբար է վերաբերվում Հայաստանում ԵՄ դիտորդական առաքելության աշխատանքին և «Երևանի այդ միակողմանի որոշմանը»։
ՌԴ պաշտոնյաների՝ Բաքվի շահերը պաշտպանող հայտարարությունները Հայաստանում այլևս զարմանք չեն հարուցում, դրանք վերջերս հաճախակի են հնչում։
Այսօր էլ Պեսկովը մեկնաբանել է հայ-ադրբեջանական սահմանին ԵՄ դիտորդների թվի ավելացման որոշումն ու ասել.
«Հավանաբար, արժե կասկածի տակ դնել նման առաքելության արդյունավետությունը։ Հարցն այն է, թե որն է մոնիթորինգի առարկան։ Արդյո՞ք այդ առաքելությունը կճանաչվի ադրբեջանական կողմից։ Ես կասկածում եմ, որ այնտեղ նման մանդատը ըմբռնումով կընդունեն»,- ասել է Պեսկովը։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
ԵՄ առաքելության կարգավիճակի մասին
