«Եթե Հայաստանի վրա ճնշում գործադրեն, Իրանը կմիջամտի». կարծիք
Փաշինյան-Ռայիսի հեռախոսազրույցի մեկնաբանություն
«Եթե Հայաստանի վրա ճնշում գործադրեն, Իրանը կմիջամտի: Չի բացառի ընդհուպ մինչև ռազմական միջամտություն»,- այս կարծիքին է իրանագետ Էմմա Բեգիջանյանը: Վստահ է՝ Հայաստանի վարչապետի հետ հեռախոսազրույցում Իրանի նախագահը հենց սա էր փորձում ասել:
Վերջին շրջանում հայ-իրանական հարաբերություններն ակտիվացել են: Թեհրանը Հայաստանի Սյունիքի մարզի Կապան քաղաքում գլխավոր հյուպատոս է նշանակել: Հեռախոսազրույց են ունեցել Հայաստանի և Իրանի ղեկավարները:
Անդրադառնալով Հարավային Կովկասում տիրող լարվածությանը՝ Իրանի նախագահ Էբրահիմ Ռայիսին ևս մեկ անգամ շեշտել է. «Իրանը զգայուն է տարածաշրջանում իր սահմանների հարցում և կհակազդի դրանք փոփոխելու ցանկացած փորձի»: Իրանագետները կարծում են՝ Ռայիսիի խոսքերն ուղղված էին Թուրքիային և Ադրբեջանին:
Հուլիսի 19-ին Թեհրանում կազմակերպվել էր Սիրիայի ճգնաժամի քննարկմանը նվիրված Աստանայի գործընթացի երաշխավորների գագաթնաժողովը: Այցի ընթացքում Թուրքիայի և Ռուսաստանի նախագահներին ընդունել էր նաև Իրանի բարձրագույն ղեկավարը՝ Իսլամական հեղափոխության գերագույն առաջնորդ Այաթոլլահ Ալի Խամենեին: Այդ հանդիպումների ընթացքում նա շեշտել էր՝ Իրանը չի հանդուրժի այն քաղաքականությունն ու ծրագրերը, որոնք կարող են հանգեցնել Իրանի և Հայաստանի սահմանի փակմանը:
Հայաստան-Իրան վերջին շփումների մասին, ինչպես նաև փորձագիտական կարծիք
Փաշինյան-Ռայիսի հեռախոսազրույցը
Օգոստոսի 11-ին Հայաստանի և Իրանի ղեկավարները հեռախոսազրույց են ունեցել: Պաշտոնական տեղեկատվության համաձայն՝ կողմերը
- քննարկել են տարածաշրջանային զարգացումներին և անվտանգային մարտահրավերներին վերաբերող հարցեր,
- մտքեր են փոխանակել երկկողմ կապերի շուրջ, ընդգծել դրանց սերտացման կարևորությունը:
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Էբրահիմ Ռայիսիին է ներկայացրել մանրամասներ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանային վերջին միջադեպերի վերաբերյալ։
«Իրանը զգայուն է Կովկասյան տարածաշրջանում իր սահմանների հարցում և կհակազդի դրանք փոփոխելու ցանկացած փորձի»,- Իսլամական հեղափոխության գերագույն առաջնորդ Այաթոլլա Խամենեիի խոսքերն է հիշատակել Իրանի նախագահը:
Ռայիսին հայ-իրանական հարաբերությունները որակել է պատմական և խորը՝ ընդգծելով կայուն տնտեսական համագործակցության մակարդակի բարձրացման անհրաժեշտությունը։
Վարչապետի աշխատակազմի հաղորդմամբ՝ Նիկոլ Փաշինյանը վստահեցրել է, որ «Հայաստանը պատրաստակամ է հնարավորինս խթանելու երկու երկրների միջև ապրանքների տարանցումը և զարգացնելու համագործակցությունը ենթակառուցվածքների ոլորտում, այդ թվում՝ ճանապարհային, էներգետիկ և այլ ուղղություններով»։
Հյուպատոսի նշանակում Կապանում
Նախօրեին հայտնի դարձավ, որ Աբեդին Վարամինը Իրանի գլխավոր հյուպատոս է նշանակվել Հայաստանի Սյունիքի մարզի Կապան քաղաքում: ՀՀ-ում Իրանի դեսպանությունը դեռևս չի ներկայացրել այլ մանրամասներ:
Կապան քաղաքում գլխավոր հյուպատոսություն բացելու առաջարկով նախորդ տարի հանդես էր եկել Իրանի արտաքին գերատեսչությունը: Կառավարությունն առաջարկը հավանության էր արժանացրել 2021 թ. դեկտեմբերի վերջին:
Հյուպատոսությունը դեռ պաշտոնապես չի բացվել: Բացումը նախատեսվում է այս տարվա ընթացքում:
Փորձագիտական կարծիք
Իրանագետ Էմմա Բեգիջանյանի խոսքով՝ նախագահ Ռայիսիի հայտարարությունը «միջանցքի» գաղափարի անընդունելիության մասին է, ուղերձի հասցեատերերն են Անկարան և Բաքուն:
«Արմենպրես»-ի հետ զրույցում Բեգիջանյանը շեշտել է, որ սահմանների փոփոխությունը, այսինքն՝ «միջանցք» կոչվածը Իրանի համար «կարմիր գիծ» է.
«Իրանը չի բացառի ընդհուպ մինչև ռազմական միջամտություն: Լաչինի միջանցքը տեղափոխվում է, դա, իհարկե, անցանկալի է Իրանի համար, բայց չի միջամտել: Բայց եթե Հայաստանի վրա ճնշում գործադրեն, այդ դեպքում կմիջամտի»,- շեշտել է իրանագետը:
Պաշտոնական Երևանը բազմիցս հայտարարել է, որ տարածաշրջանային հաղորդակցությունների ապաշրջափակման գործընթացում Հայաստանի համար անընդունելի է «միջանցքային տրամաբանությունը»: Հայաստանի, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի նախագահների մակարդակով ընդունված երեք եռակողմ հայտարարություններում ՀՀ տարածքով Ադրբեջանին «միջանցք» տրամադրելու մասին որևէ դրույթ չկա:
Ադրբեջանն ու Թուրքիան, սակայն, շարունակում են պնդել՝ Նախիջևանի հետ կապի հաստատման համար իրենց միջանցք է անհրաժեշտ: Հայաստանի վարչապետի խոսքով՝ այդ կապը Երևանն այսօր էլ պատրաստ է ապահովել, բայց երկրի օրենսդրության շրջանակներում:
Բեգիջանյանի խոսքով՝ Իրանը ճանապարհ ունի Թուրքիայի և Ադրբեջանի տարածքներով, սակայն դրանք վստահելի չի համարում, ուստի Հայաստանն Իսլամական Հանրապետության համար անփոխարինելի գործընկեր է: Կարծում է՝ Երևանն ու Թեհրանը պետք է սերտորեն համագործակցեն բոլոր առանցքային ոլորտներում. շահերը համընկնում են:
«Մեր շահերը, հատկապես ռազմավարական, ազգային անվտանգության շահերը համընկնում են: Իրանն այդ ոլորտում ինչ քայլ էլ, որ անի, մեր շահերից է բխում: Չպիտի նայենք, թե ուրիշներն ինչ կասեն»,- ամփոփել է վերլուծաբանը:
Փաշինյան-Ռայիսի հեռախոսազրույցի մեկնաբանություն
