ԵԱՀԿ-ն դիտորդներ կուղարկի՞ Հայաստան, թե՞ կսահմանափակվի տեխնիկական խմբով
ԵԱՀԿ տեխնիկական խմբի այց Հայաստան
Հոկտեմբերի 21-ին Հայաստան են ժամանելու ԵԱՀԿ կարիքների գնահատման խմբի անդամները: Կառույցի փոխանցմամբ՝ գալիս են պաշտոնական Երևանի հրավերով և մեկշաբաթյա ժամկետով:
Սա հայ-ադրբեջանական սահմանին իրավիճակը գնահատելու նպատակով Հայաստան գործուղվող երկրորդ տեխնիկական խումբը կլինի: Եվրամիության խումբն արդեն մի քանի օր է, ինչ նախապատրաստական աշխատանքներ է իրականացնում՝ հստակեցնելու համար 40 քաղաքացիական դիտորդների տեղակայման վայրերը:
Հոկտեմբերի 6-ին Պրահայում՝ Հայաստանի, Ադրբեջանի, Ֆրանսիայի և Եվրոպական խորհրդի ղեկավարների հանդիպման ժամանակ համաձայնություն էր ձեռք բերվել հայ-ադրբեջանական սահմանին Եվրամիության դիտորդական առաքելության տեղակայման վերաբերյալ: Օրերս Եվրամիության արտաքին հարաբերությունների խորհուրդը հաստատեց որոշումը:
Արևմուտքի ակտիվության ֆոնին՝ ՌԴ արտգործնախարար Լավրովն էլ հայտարարել էր, որ ՀԱՊԿ-ը պատրաստ է դիտորդական խումբ ուղարկել, անհրաժեշտ է միայն, որ նախագահող երկիրը՝ Հայաստանը խորհրդի նիստ հրավիրի:
Դեռևս չի հաղորդվում՝ ԵԱՀԿ կարիքների գնահատման խմբի այցին հաջորդելո՞ւ է դիտորդական առաքելության գործուղում, թե՞ ոչ: Օրերս այդ հարցին անդրադարձել էր Հայաստանի արտգործնախարարն ու ասել, որ «շատ մոտ ապագայում» հստակություն կլինի:
ԵԱՀԿ տեխնիկական խմբի այցի մանրամասները, ինչպես նաև փորձագիտական կարծիք
ԵԱՀԿ-ն կարիքների գնահատման խմբի գործուղման մասին հայտարարեց այցից ընդամենը մեկ օր առաջ: Ադրբեջանի հետ սահմանին ԵԱՀԿ դիտորդների տեղակայման մասին քննարկումները Հայաստանում ավելի վաղ էին մեկնարկել:
«Քննարկվում է նաև մեր սահմանագծին՝ ՀՀ տարածքի կողմից Հայաստան-Ադրբեջան սահմանին ԵԱՀԿ դիտորդներ գործուղելու թեման: Շատ մոտ ապագայում մենք այս մասով ևս հստակություն կունենանք»,— հոկտեմբերի 18-ին նորվեգացի գործընկերոջ հետ համատեղ ասուլիսի ընթացքում հայտարարել էր արտգործնախարար Արարատ Միրզոյանը:
Եվրոպայում անվտանգության և համագործակցության կազմակերպության փոխանցմամբ՝ այցի նպատակը որոշ սահմանամերձ շրջաններում իրավիճակի գնահատումն է` «ԵԱՀԿ մանդատի ու փորձի հիման վրա»:
Հաղորդվում է, որ խմբի կազմում ընդգրկված են ինչպես ԵԱՀԿ քարտուղարության ներկայացուցիչներ, այնպես էլ միջազգային փորձագետներ:
«Տեխնիկական խումբը կայցելի հայ-ադրբեջանական սահմանի երկայնքով գտնվող շրջաններ ու տեղում խորհրդատվություն կանցկացնի համապատասխան ազգային ու տեղական շահագրգիռ կողմերի և միջազգային գործընկերների հետ», — ասված է ԵԱՀԿ տարածած հաղորդագրությունում։
Դեռևս հոկտեմբերի 1-ին Լեհաստանի արտաքին գերատեսչությունը հաղորդագրություն էր տարածել նախարար, ԵԱՀԿ ղեկավար Զբիգնև Ռաուի և նրա ֆրանսիացի պաշտոնակցի հեռախոսազրույցի վերաբերյալ: Ասվում էր, որ նախարարները «քննարկել են Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին վերջին զարգացումները և տարածաշրջան ԵԱՀԿ առաքելություն ուղարկելու հնարավորությունը»:
«Ֆրանսիան կշարունակի գործել այս ճգնաժամի խաղաղ և բանակցային կարգավորման համար, մասնավորապես՝ այս պահին մեր ջանքերի առանցքում է ԵԱՀԿ փաստահավաք առաքելության ստեղծումը»,- օրեր անց Ազգային ժողովում հայտարարել էր Ֆրանսիայի արտգործնախարար Կատրին Կոլոննան:
Իսկ Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն արդեն հանդես է եկել հայտարարությամբ, որտեղ ասվում է․
«ԵԱՀԿ կարիքների գնահատման առաքելություն Հայաստանում» կոչվող ցանկացած խումբ չունի ԵԱՀԿ մանդատ, չի կարող որևէ կերպ ասոցացվել ԵԱՀԿ-ի հետ, և նրա ոչ մի արդյունք կամ զեկույց չի կարող ընդունվել որպես ԵԱՀԿ փաստաթուղթ»։
Բաքուն իր մոտեցումը բացատրում է այն հանգամանքով, թե «ԵԱՀԿ կարիքների գնահատման առաքելություն Հայաստան ուղարկելու հարցը ԵԱՀԿ որևէ հավաքական որոշում կայացնող մարմնի կողմից երբևէ չի քննարկվել, և արդյունքում՝ այդ հարցի վերաբերյալ որոշում չի կայացվել»։
Ավելին, Ադրբեջանի իշխանությունները կարծում են, որ ԵԱՀԿ նախագահության և քարտուղարության կողմից «նման անխոհեմ միակողմանի գործողությունը հակասում է ցանկացած պատասխանատու և վստահելի միջնորդության և վստահության ամրապնդման հիմնական սկզբունքներին»:
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանցը դժվարանում է ասել՝ ԵԱՀԿ տեխնիկական խմբի այցից հետո Հայաստան կգործուղվի՞ դիտորդական առաքելություն, թե՞ ոչ: Ասում է՝ մեկշաբաթյա այցից հետո «քաղաքական հնարավոր որոշումը կուրվագծվի»:
Նրա խոսքով՝ եթե նման որոշում կայացվի, Եվրամիության և ԵԱՀԿ առաքելությունները կարող են փոխլրացնել միմյանց:
«Եթե ԵԱՀԿ-ն դիտորդներ ուղարկի, դա կարիքների հավաքագրման խումբ է լինելու: Ակցենտն ավելի շատ դրվելու է սահմանամերձ շրջաններում առկա որոշակի խնդիրների վրա, իհարկե, դարձյալ անվտանգությունից բխող»,— JAMnews-ի հետ զրույցում ասել է Սուրենյանցը:
Քաղաքագետի գնահատմամբ՝ Բաքուն իր սահմաններից ներս չի թողնի նաև ԵԱՀԿ դիտորդներին, կմերժի, ինչպես դա արեց Եվրամիության պարագայում:
Դիտորդական առաքելությունները, ըստ նրա, դրական են, բայց դրանցից չափազանցված ակնկալիքներ ունենալ պետք չէ.
«Ի վերջո, դրանք ընդամենը, այսպես կոչված, արբիտրային ֆունկցիա ունեն, մեծ հաշվով չեն կարող կանխել էսկալացիան, եթե քաղաքական կամ դիվանագիտական լուծումներ չգտնվեն»:
Հիշեցնում է՝ դիտորդների գործառույթը մեկն է՝ զեկույց կազմելը: Արդյոք կկայացվե՞ն որոշումներ՝ կախված է միայն նրանց գործուղած կառույցներից:
Սուրենյանցի խոսքով՝ դիտորդական խմբերը քաղաքական ճնշման գործիք են, բայց դրանցով Ադրբեջանին չեն կարող զսպել:
«Եթե որևէ մեկն ուզում է զսպել Ադրբեջանին, կա երկու տարբերակ՝ ռազմական միջամտություն և տնտեսական պատժամիջոցների կիրառում: Առաջինը գրեթե բացառում եմ, և նույնիսկ երկրորդի հարցում Արևմուտքն առանձնապես չի շտապում, որովհետև Ադրբեջանի հետ կապված կոնկրետ շահեր կան»,- ընդգծել է նա:
Ասում է՝ ակնհայտ է, որ հասցեական գնահատականներն ու հայտարարությունները նույնպես Բաքվին չեն կանգնեցնելու, քանի որ նույնիսկ Եվրամիության տեխնիկական խմբի այցելությունների ֆոնին «Ադրբեջանը թերևս ամեն օր խախտում է հրադադարն ու տեղեկատվական ֆոն ապահովում հնարավոր նոր էսկալացիայի համար»:
ԵԱՀԿ տեխնիկական խմբի այց Հայաստան
