«Դայակ ենք փնտրում»․ հայ կանայք արագ վերադառնում են աշխատանքի մայրական արձակուրդից
Դայակները Հայաստանում
Դայակների փնտրտուքը Հայաստանում դարձել է մայրիկների շրջանում առավել քննարկվող հարցերից մեկը։ Հիմնականում նրանց փորձում են գտնել ծանոթ-բարեկամ շրջանակների միջոցով՝ որպես ամենահուսալի և ընդունված տարբերակ։ Երբեմն էլ դիմում են ֆեյսբուքյան որոշ էջերի: Շատերը ճարահատյալ իրենց «սրտի դայակին» սկսում են որոնել՝ հենց իրենց անձնական սոցիալական մեդիա էջերում հայտարարություններ տարածելով:
Վերջին մի քանի տարիներին կանայք փորձում են հնարավորինս արագ վերադառնալ աշխատանքի մայրական խնամքի արձակուրդից՝ կարիերայից հետ չմնալու ու ֆինանսական խնդիրների պատճառով։ Թեև մասնավոր մանկապարտեզներն առաջարկում են ծառայություններ երեխայի խնամքի համար մեկ տարեկանից սկսած (երբեմն նաև վեց ամսականից), սակայն ոչ բոլոր մայրերն են գնում այս ճանապարհով: Մեծ մասը նախընտրում է ունենալ դայակ, որն իր երեխային կցուցաբերի անհատական մոտեցում:
Եվ երբ դայակի կարիք այլևս չունեցող ընտանիքն այդ մասին գրառում է անում ցանցում և խորհուրդ տալիս համագործակցել նրա հետ, նա արագ ստանձնում է նոր բալիկի խնամքը։ Իսկ երեխայի մայրը հանգիստ է լինում՝ ելնելով նախորդ ընտանիքի փորձառությունից:
- ՀՀ-ում բնակապահովման հարցում աջակցություն է ստացել շուրջ 10 հազար ընտանիք
- Հայաստանում սկսել են ավելի շատ երեխաներ ծնվել. իրավիճակի գնահատում
- Հայաստանում նախընտրում են տղա ունենալ․ պատերազմից հետո՝ հատկապես
Մի դայակի պատմություն
Մանեն տասը տարվա դայակի փորձ ունի: Աշխատել է երեք տարբեր ընտանիքներում, խնամել հիմնականում մինչև երեք տարեկան երեխաների:
«Մասնագիտությամբ բանասեր եմ և երեխաներն իմ թուլությունն են: Երբ 55-ին էի մոտենում, որոշեցի թողնել դպրոցը։ Քանի որ սեփական երեխաներ չունեի և չկար թոռներ ունենալ հույս, սկսեցի այգիներում երեխաների հետ մտերմանալ, ծնողներից համաձայնություն ստանալ և երեխաներին զբաղեցնել»,- պատմում է նա:
Մանեի խոսքով, այդպիսի մի խաղի ժամանակ երեխայի մայրը հարցրել է, թե կցանկանա՞ իր երեխային խնամել, որպեսզի ինքն աշխատանքի վերադառնա.
«Անակնկալի եկա և ասացի, որ դայակի փորձ չունեմ: Նա համառեց։ Ասաց՝ բավական է մի քանի օր իր ներկայությամբ լինեմ երեխայի հետ, ու ինքը կհասցնի կողմնորոշվել ինձ հետ աշխատելու հարցում»:
Բարեհաջող անցնելով փորձաշրջանը՝ Մանեն անցավ աշխատանքի, հետագայում նույն ընտանիքում խնամեց նաև մյուս երեխային: Կարծում է՝ մեծ պատասխանատվություն է ուրիշի փոքրիկին մեծացնելը։ Բայց եթե քո մեջ կա հատուկ վերաբերմունք երեխաների հանդեպ, կկարողանաս գործից գլուխ հանել:
Շատ է սիրում իր աշխատանքը, բայց բծախնդրորեն է մոտենում բոլոր նրբություններին: Իր գործատուներին հենց սկզբից բացատրում է, որ զբաղվելու է միայն փոքրիկներով՝ կերակրում, զբոսանք, տարբեր խաղերի կազմակերպում.
«Տան ամենօրյա աշխատանքից միշտ ազատել եմ ինձ, եթե որոշել են ինձ վերցնել աշխատանքի: Երեխայի քնի ժամերին լվանում եմ նրա հագուստը, արդուկում, նոր ճաշատեսակներ պատրաստում, նրա սենյակը կարգի բերում, խաղալիքները լվանում կամ պարզապես հանգստանում: Երեխաների հետ աշխատանքը շատ էներգիա է պահանջում, և կարիք է լինում մի կես ժամ շունչ քաշել»:
Շատ անգամ հրաժարվել է աշխատանքի առաջարկից, երբ ասել են, որ պետք է երեխայի խմանքի հետ համատեղի նաև տան հոգսը՝ թեկուզև հավելյալ վճարով: Ասում է՝ եթե վճարունակ ծնող է, կարող է մաքրուհի վարձել ժամավճարով․
«Ոչ թե չեմ կարող դա անել, այլ սկզբունքորեն դեմ եմ համատեղելու գաղափարին: Տարիքի հետ մարդ սկսում է ավելի արագ հոգնել։ Երեխայի խնամքի դեպքում այդ հոգնածությունը կարող է անգամ առողջական լուրջ խնդիրների բերել: Պետք է հոգ տանես նաև քո մասին, որ կարողանաս երեխայի հետ վազել, երգել, թռչկոտալ, տրամադրություն ունենալ հեքիաթներ կարդալ կամ հորինել»:
Բացատրում է՝ շատ էներգիա է ներդնում՝ նախ, որ ինքը բավարարված ու գոհ լինի, բալիկն էլ երջանիկ լինի իր հետ ժամանակ անցկացնելիս: Շատ է հանդիպել դայակների, որոնք իրենց աշխատանքից ամաչում են։ Իսկ ինքը այդ գործը համարում է պարգև:
Ծնողները ընտրելու մեծ հնարավորություն չունեն
Հայաստանում երեխաները գնում են մանկապարտեզ հիմնականում երեք տարեկանից: Շատ քիչ թվով պետական մանկապարտեզներ կան, որոնք պայմաններ և ընդունելություն ունեն մինչև երկու տարեկան երեխաների համար:
Կառավարությունը մի քանի տարի առաջ աշխատող մայրերին խրախուսելու համար դայակի ծառայությունից օգտվելու համար ֆինանսական աջակցության մեխանիզմ մշակեց:
Ծրագրից քիչ թվով մայրեր են օգտվում, որովհետև սահմանված է աշխատավարձի առավելագույն չափ, որից բարձր եկամուտներ ունեցող կանայք չեն կարող ծրագրի շահառու դառնալ:
Նրանց կարծիքով՝ խնդիրը համակարգային լուծում է պահանջում։ Օրինակ, ավելացնել նախակրթարանների թիվը, եղածներում էլ ստեղծել մինչև երկու տարեկանների ընդունելության հնարավորություն:
Ըստ կառավարության նոր որոշման՝ հաջորդ ուսումնական տարվանից մինչև 2 տարեկան երեխաները մանկապարտեզ հաճախելու հնարավորություն կունենան։ Երևանի, Գյումրիի, Հրազդանի և Վանաձորի 9 մանկապարտեզներում 1-2 տարեկան երեխաների համար կստեղծվեն առանձին՝ փոքրիկների խմբեր, ընդունելությունը կիրականացվի հերթագրումով։
Ընդհանուր առմամբ՝ պիլոտային ծրագրով 1-2 տարեկան երեխաների համար կստեղծվի 9 խումբ՝ յուրաքանչյուրում 20 տեղ։ Իսկ Երևանում կլինի նաև մեկ խումբ 6-12 ամսականների համար։ Նոր տեղերը կպլանավորվեն ըստ ծնողների արձագանքների ու ընդունելության ցուցանիշների։
Կան դայակներ առաջարկող ծառայություններ
«Քո դայակը» ոլորտում աշխատող կազմակերպություններից է: Տնօրեն Քրիստինե Առաքելյանն ասում է, որ պահաջարկը մեծ է, սակայն բարդ է համապատասխան մասնագետներ գտնելը: Իրենք ունեն առկա և առցանց հատուկ դասընթացներ, որոնց օգնությամբ պատրաստում են արհետսավարժ մասնագետների:
«Որակով կադրեր պատարաստելը ժամանակ է խլում: Մենք կրթում ենք մեր կենտրոն դիմած և դայակի աշխատանքով հետաքրքրված կանանց, որպեսզի տիրապետեն գործի նրբություններին, իմանան իրենց իրավունքները: Այս իմաստով Հայաստանում շուկան թերի է և անելիքներ շատ կան»,- ասում է կազմակերպության տնօրենը:
Նրա խոսքով՝ և՛ դայակները, և՛ նրանց ընդունող ընտանիքները լիարժեք պատկերացում չունեն այս աշխատանքի մասին: Հաճախ դայակի պարտականությունների մեջ ներառում են նաև տան մաքրուհու կամ խոհարարի աշխատանքը:
«Դայակները չեն կարողանում պաշտպանել իրենց շահերը: Դրանից տուժում են և՛ իրենք, և՛ այն երեխաները, որոնց խնամում են: Մեր նպատակն է օգնել կողմերին, աշխատանքի անցնող մասնագետների համար կազմել աշխատանքային գրագետ պայմանագրեր։ Դայակներին աշխատանքի տեղավորելուց հետո նրանց և ընտանիքների հետ մշտական կապի մեջ ենք լինում։ Միշտ պատրաստ ենք լուծումներ գտնել, եթե խնդիրներ են առաջանում»,- բացատրում է Քրիստինե Առաքելյանը:
Կազմակերպության միջոցով ընտանիքները գտնում են իրենց երեխաներին խնամելու փորձ ունեցող, հուսալի դայակների, դայակներն էլ՝ երաշխավորված պայմաններով աշխատանք։ Բոլոր դիմողները վերապատրաստում են անցնում: Այս պահին ունեն ութ հայտ՝ ընտանիքները սպասում են դայակի։ Կազմակերպությունն ավարտում է մասնագետների է վերապատրաստումը, որպեսզի նրանք անցնեն աշխատատանքի:
Քրիստինե Առաքելյանն ասում է, որ դայակների պահանջարկը գնալով աճում է։ Մայրերն էլ բավականին լավ են ձևակերպում իրենց պահանջները։ Իրենց մնում է արձագանքել շուկային, գործել արագ և գրագետ:
Այս կազմակերպության միջոցով աշխատանքի անցած դայակներն ունեն հստակ աշխատաժամեր, վարձատրության չափ, արձակուրդի օրեր։
«Սա չի նշանակում, որ մենք չեն ընդառաջում ծնողների պահանջներին։ Պարզապես գտնում ենք երկու կողմերի համար ընդունելի տարբերակներ, որոնք աշխատանքային պայմանագրի շրջանակներում են»,- ավելացնում է տնօրենը:
Սպասելիքներ
ԿԳՄՍ նախարար Ժաննա Անդրեասյանը վերջերս հայտնել է, որ օրակարգում ունեն 500 մանկապարտեզ կառուցելու, վերակառուցելու և հիմնանորոգելու ծրագիր։
Նրա փոխանցմամբ՝ այս ծրագրով նախադպրոցական հաստատություններում կընդգրկվեն ավելի քան 17 000 նախադպրոցական տարիքի երեխաներ։ Թե այդ թվում քանի խումբ կգործի մինչև երկու տարեկան երեխաների համար, դեռևս պարզ չէ:
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Դայակները Հայաստանում
