«Աշխարհը Բաքվին թույլ տվեց կոծկել իր հանցանքները»․ Գրետա Թունբերգը Երևանում է
Գրետա Թունբերգի ելույթը Երևանում
«Ցավալի է, որ աշխարհը շարունակում է լուռ մնալ և թույլ է տալիս Ադրբեջանին նման համաժողովի [COP 29] անցկացմամբ կոծկել իր հանցագործությունները [խոսում է Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած էթնիկ զտման մասին]։ Ադրբեջանն, անշուշտ, ցանկանում է ընդլայնել նավթի ու գազի արդյունահանումը։ Շատ երկրներ, որոնք ներկրում են դրանք, հետևողականորեն աչքաթող են անում նրա վարքագիծը»,- Երևանում հայտարարել է շվեդ բնապահպան Գրետա Թունբերգը։
Շեշտել է՝ ինքն «արտոնյալ» է, քանի որ ստիպված չէ ամեն առավոտ արթնանալ ու պայքարել իր ու իր ժողովրդի գոյություն ունենալու իրավունքի համար՝ այնպես, ինչպես ԼՂ-ի հայերը։ Ասում է՝ հենց դա է իրեն դարձնում բարոյապես պատասխանատու խնդիրների մասին բարձրաձայնելու համար։
21-ամյա ակտիվիստը «Ադրբեջանի ագրեսիայի ազդեցությունը մարդու իրավունքների և շրջակա միջավայրի պաշտպանության վրա» թեմայով համաժողովի ժամանակ բացատրել է՝ ինչու է իր համար հավասարապես կարևոր մարդու իրավունքների և ազատությունների, կլիմայի փոփոխության մասին խոսելը։ Շեշտել է՝ չես կարող որոշել ու խոսել մարդու իրավունքների խախտման մի տեսակի մասին՝ անտեսելով մյուսը։
Անդրադառնալով COP 29-ը Ադրբեջանում անցկացնելուն նկատել է՝ պետք է դադարեցնել ձևացնել, թե նման երկրներում համաժողով իրականացնելուց հետո կարելի է առաջընթացի հասնել կլիմայի փոխոխության դեմ պայքարում։
«Չենք կարող շարունակել պայքարել ապագայի համար, երբ մարդիկ կորցրել են իրենց ներկան, զրկվել մարդու հիմնարար իրավունքներից»,- նկատել է նա և մանրամասներ ներկայացրել ադրբեջանցի քաղակտիվիստների հետ ունեցած զրույցներից։
Ելույթի կարևոր շեշտադրումները՝ ստորև
Բողոքի ակցիաներ․ Թբիլիսիից Երևան
Թունբերգը հրապարակավ հրաժարվել է մեկնել Բաքու՝ բոյկոտելով COP 29 համաժողովը։ Նախքան Երևան այցելելը նա բողոքի ակցիաներ է իրականացրել հարևան Վրաստանում՝ բարձրաձայնելով կլիմայի փոփոխությանն առնչվող հարցեր, խոսելով Ադրբեջանում մարդու իրավունքների խախտումների, Լեռնային Ղարաբաղում հայերի էթնիկ զտումների մասին։
Պաշտոնական Բաքուն արձագանքել է՝ նշելով, որ մարդու իրավունքներն Ադրբեջանում լիովին պաշտպանված են, իսկ «ադրբեջանա-հայկական անցյալ հակամարտության վերաբերյալ որևէ պնդում անելն առանց այդ հարցերի մասին տեղյակ լինելու անընդունելի է»։
Նախօրեին Հայաստանի Ամերիկյան համալսարանում անցկացվող համաժողովում Թունբերգը իր ելույթում շեշտել է՝ Լեռնային Ղարաբաղում իրականացված էթնիկ զտման համար միանշանակ Բաքուն է պատասխանատու։ Նրա համոզմամբ՝ եթե պայքարում ենք արդարության համար, ապա դա հավասարապես պետք է տարածվի բոլորի վրա։ Ասում է՝ պետք է լինի արդարադատություն բոլորի համար։
«COP 29-ի անցկացումն Ադրբեջանում երեսպաշտության ծայրահեղ դրսևորում է»
Բնապահպան, ակտիվիստի խոսքով՝ Բաքուն ցանկանում է հանդես գալ որպես շրջակա միջավայրի պաշտպան, բայց միաժամանակ ուզում է ընդլայնել գազի ու նավթի արդյունահանումը։
Նկատել է՝ իր և շատ ուրիշ ակտիվիստների օրակարգերը բոլորովին անհամատեղելի են ադրբեջանական կողմի օրակարգի հետ։ Բացի այդ, դրանք «հակասում են այն իրականությանը, որն առկա է Ադրբեջանում»։
«Ադրբեջանը ծայրահեղ ռեպրեսիվ պետություն է, նավթային երկիր, որը ծրագրում է ավելացնել հանածո վառելիքի արտադրությունը, երկիր, որը էթնիկ զտում է իրականացրել: Պարզապես սրտխառնոց է առաջանում, երբ ականատես ենք լինում նման երկերեսանիության ու կեղծավորության։ Այն, որ COP 29 համաժողովը տեղի է ունենում Ադրբեջանում, ուղղակի երեսպաշտության ծայրահեղ դրսևորում է»,- ընդգծել է Թունբերգը։
«Բաքուն հանցագործություններ է կատարում, բայց միջազգային հարթակներում անցաթուղթ է ստանում»
Գրետա Թունբերգը՝ խոսելով Լեռնային Ղարաբաղի հայերի իրավունքների ոտնահարման մասին, ասել է՝ Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիայի հետևանքով նրանք մեծ դժվարությունների միջով են անցել։ Թվարկել է՝ բռնի տեղահանման տանջանքներ, ռազմագերիներ, մարդկանց նկատմամբ ծայրահեղ ֆիզիկական և հոգեբանական բռնություններ։
«Այս ամենը որևէ կերպ չի կարող արդարացվել։ Պարզապես անընդունելի է, որ աշխարհը թույլ է տալիս, որ այս ամենը տեղի ունենա։ Իսկ Ադրբեջանն էլ փորձի կանաչ թեմաներով մոլորեցնել [greenwashing] մարդկանց»,- ընդգծել է նա։
Ակտիվիստի դիտարկմամբ՝ սարսափելի հանցագործություններից հետո Ադրբեջանը ոչ միայն պատասխանատվության չի ենթարկվել, այլև COP 29 համաժողովի շնորհիվ ստացել է «անցաթուղթ ու հարթակ»՝ լեգիտիմացնելու մարդու իրավունքների ծայրահեղ ոտնահարումները ու մոլորեցնելու բոլորին։ Աշխարհն, ըստ նրա, լուռ Ադրբեջանին ընձեռում է նման կերպ վարվելու հնարավորություն․
«Մենք պետք է դադարենք ձևացնել ու չտեսնել, որ կլիմային նվիրված համաժողովն անցկացվում է այնպիսի երկրում, որտեղ ռեպրեսիվ մոտեցումներ կան, որտեղ ճնշվում է սեփական ժողովուրդը»։
Թունբերգի փոխանցմամբ՝ Ադրբեջանի իրավապաշտպաններն ու էկոակտիվիստներն ասում են, որ իրենք ապրում են բանտում, իրենցից խլել են հիմնարար իրավունքներն ու ազատությունները։
«Քաղաքացիական հասարակությունը ենթարկվում է շարունակական ճնշումների, փոփոխություն պահանջող ձայները պարզապես լռեցվում են»,- հավելել է նա։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Գրետա Թունբերգի ելույթը Երևանում
