Բրյուսելյան հանդիպման արդյունքները. Բաքվի և Երևանի դիրքորոշումները, մեկնաբանություններ
Վերջին կես տարվա ընթացքում Եվրոպական խորհրդի ղեկավարի միջնորդությամբ Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների երկրորդ հանդիպումը Բրյուսելում դարձել է թիվ մեկ քննարկման թեման Հարավային Կովկասի երկու երկրներում։ Հանդիպման արդյունքների մասին խոսել են ինչպես իշխանությունները, այնպես էլ քաղաքական մեկնաբանները Բաքվում և Երևանում։
Եռակողմ հանդիպումից հետո, որը տևել է ավելի քան չորս ժամ և ավարտվել հարավկովկասյան ժամանակով կեսգիշերն անց, Եվրոպական խորհրդի ղեկավար Շառլ Միշելը հայտարարություն է տարածել։
Փաստաթղթում ասվում է, որ երկու երկրների ղեկավարները ամփոփել են հանդիպման արդյունքները, գնահատել են իրավիճակը Բրյուսելում 2021 թվականի դեկտեմբերին իրենց վերջին հանդիպումից և նախագահ Մակրոնի հետ 2022 թվականի փետրվարի տեսակոնֆերանսից հետո։
Եվրոպական խորհրդի ղեկավարն ընդգծել է երկու կողմերի մարդասիրական ժեստերի կարևորությունը վստահության և խաղաղ գոյակցության ձևավորման համար: Նա ընդգծել է բոլոր հումանիտար խնդիրների ամբողջական և արագ լուծման անհրաժեշտությունը, այդ թվում՝ Բաքվում պահվող հայ զինվորականների ազատ արձակումը և անհետ կորածների խնդրի համապարփակ լուծումը։ Շառլ Միշելը հայտարարել է, որ ԵՄ-ն պատրաստ է աջակցել այդ ջանքերին։
«ԵՄ-ն նաև կշարունակի աջակցել Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև վստահության ամրապնդման միջոցառումներին, ինչպես նաև ականազերծման ուղղությամբ հումանիտար ջանքերին, այդ թվում՝ փորձագիտական խորհրդատվության և ֆինանսական աջակցության ավելացման, ինչպես նաև հակամարտությունից տուժած բնակչությանը, նրանց վերականգնմանը աջակցելու միջոցով»,- ասված է հայտարարության մեջ։
Հայտարարության հիմնական կետերից մեկը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանագծման և սահմանազատման մասին հատվածն էր.
«Սահմանագծումն ու սահմանազատումը ունենալու են կարևոր նշանակություն։ 2021 թվականի նոյեմբերի 26-ի Սոչիի հայտարարության համաձայն՝ այդ նպատակով որոշվել է նաև մինչև ապրիլի վերջ ձևավորել սահմանային համատեղ հանձնաժողով։ Հանձնաժողովի մանդատը լինելու է հետևյալը.
- սահմանազատել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանը,
- ապահովել կայուն անվտանգության իրավիճակ սահմանի երկայնքով և մերձակայքում»։
Տեղեկություններ Բաքվից
«Հանդիպման ընթացքում քննարկվել են այն սկզբունքները, որոնցով Ադրբեջանը մշտապես հանդես է եկել՝ կապված հետկոնֆլիկտային փուլում տարածաշրջանի զարգացման հետ, այդ թվում՝ 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ի եռակողմ հայտարարության դրույթների լիարժեք պահպանում, կողմերի միջև խաղաղության ու վստահության ամրապնդման համար հումանիտար քայլերի, ինչպես նաև սահմանագծման և սահմանազատման ուղղությամբ կոնկրետ քայլերի իրականացում, տրանսպորտային հաղորդակցությունների բացում»,- ասված է Ադրբեջանի ԱԳՆ հայտարարության մեջ։
ԱԳՆ-ն նշել է, որ հանդիպման ընթացքում ընդգծվել է կողմերի միջև խաղաղության և վստահության խթանման տեսանկյունից մարդասիրական միջոցառումների, այդ թվում՝ անհետ կորածների որոնման, ականազերծման կարևորությունը։
«Երկու երկրների արտգործնախարարներին հանձնարարվել է սկսել խաղաղության համաձայնագրի նախապատրաստումը Ադրբեջանի կողմից մեկ տարի առաջ առաջ քաշած նախաձեռնության և որոշ ժամանակ առաջ մեր կողմից ներկայացված հիմնարար սկզբունքների հիման վրա։
Այսպիսով, Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների բրյուսելյան հանդիպումը Եվրոպական խորհրդի նախագահի մասնակցությամբ ևս մեկ կարևոր քայլ է, որը ձեռնարկվել է ի շահ Ադրբեջանի և ապահովելու տարածաշրջանի հետագա զարգացումը խաղաղ և հանգիստ պայմաններում»,- հայտնել է Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն։
Մեկնաբանություններ Բաքվից
«Կընդունի՞ Կրեմլը Բրյուսելի ակտիվ միջնորդությանը»
Քաղաքագետ, «Ատլաս» վերլուծական կենտրոնի ղեկավար Էլխան Շահինօղլուի խոսքով՝ Բրյուսելում չորս ժամից ավելի տևած հանդիպման մի քանի արդյունքներ կարելի է մատնանշել․
«Առաջինը կողմերը ընդգծեցին հումանիտար հիմնախնդիրների լուծման կարևորությունը: Սա ներառում է ԵՄ աջակցությունը ականազերծման գործում, օգնություն հակամարտությունից տուժած բնակչությանը, փորձագիտական և ֆինանսական աջակցություն վերականգնողական և շինարարական աշխատանքների համար: Հայկական կողմն ամենուր բարձրացնում է «հայ գերիների վերադարձի» հարցը։ Դրան հակառակ, ադրբեջանական կողմը բարձրացնում է Ղարաբաղյան առաջին պատերազմում անհետ կորած հազարավոր ադրբեջանցիների ճակատագրի հարցը։ Հայաստանը գերադասում է լուռ անցնել այս խնդրի վրայով։
Երկրորդ՝ նախատեսվում է մինչև ապրիլի վերջ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանագծման և սահմանազատման համատեղ հանձնաժողովի ստեղծումն ու առաջին նիստի անցկացումը։ Հանձնաժողովի մանդատը ներառելու է սահմանագծում, ինչպես նաև սահմանի երկայնքով կայուն և անվտանգ իրավիճակի ապահովում։
Երրորդ՝ երկու երկրների արտաքին գործերի նախարարություններին է վստահվել խաղաղության պայմանագրի նախապատրաստումը, որտեղ կլուծվեն բոլոր անհրաժեշտ հարցերը։
Չորրորդ՝ քննարկվել է Հարավային Կովկասում հաղորդակցությունների վերականգնման հարցը։
Հայտարարության մեջ ոչ մի տող չկա Մինսկի խմբի և Ղարաբաղի վերաբերյալ։ Սա Ադրբեջանի օգտին է։
Ադրբեջանը շահագրգռված չէ Մինսկի խմբի շրջանակներում բանակցություններով և պատերազմից հետո չի ցանկանում միջազգային կազմակերպություններին ներգրավել Ղարաբաղի հարցի քննարկմանը։ Սա ներքին հարց է։
Եվրամիության շրջանակներում բանակցություններն օգտակար են Ադրբեջանի համար։ Մեր երկիրը շատ սերտ կապեր ունի ԵՄ-ի և միության անդամ երկրների հետ։ Ուկրաինայի պատերազմի ֆոնին Եվրոպան ադրբեջանական նավթի և բնական գազի կարիքն ավելի շատ ունի։ Հաշվի առնելով միջնորդության Բրյուսելի շահագրգռվածությունը՝ պաշտոնական Բաքվին անհրաժեշտ է արագացնել Եվրամիության հետ համագործակցության համաձայնագրի ստորագրման գործընթացը։
Այսպիսով, Բրյուսելում նշանակված կետերը ձեռնտու են Ադրբեջանին։ Բայց դա ամենևին չի նշանակում, որ հայտարարության մեջ համաձայնեցված կետերն անմիջապես կիրականացվեն։
Սահմանագծման և սահմանազատման շուրջ բանակցություններ սկսելու անհրաժեշտությունը նշվել է հետպատերազմյան մի քանի փաստաթղթերում։ Չնայած դրան՝ Հայաստանը ժամանակ է ձգում և այդ առիթով որևէ ճնշման չի ենթարկվում։ Միջանցքի հարցում նույնպես առաջընթաց չկա։
2021 թվականի դեկտեմբերին նույն Բրյուսելում պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել վերականգնել երկաթուղային հաղորդակցությունը։ Բայց մինչ օրս Երևանն այս ուղղությամբ ոչ մի քայլ չի արել։ Իսկ Ադրբեջանը հուշագիր է ստորագրել Իրանի տարածքով երկաթուղու կառուցման մասին։
ԵՄ միջնորդական նախաձեռնություններում չի կարելի անտեսել Ռուսաստանի գործոնը։ Բրյուսելում առաջին հանդիպման ժամանակ Ուկրաինայի պատերազմը դեռ չէր սկսվել, և այն ժամանակ Կրեմլը դեռ կարող էր համբերատար լինել ԵՄ միջնորդության հարցում։ Սակայն Ուկրաինայում ռազմական միջամտության մեկնարկից և ԵՄ երկրների կողմից Ռուսաստանի դեմ կոշտ պատժամիջոցների կիրառումից հետո Կրեմլը կփորձի միջամտել Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև Եվրոպայի միջնորդական գործունեությանը։
Պատահական չէ, որ Երևանում Նիկոլ Փաշինյանի դեմ հանրահավաք է տեղի ունեցել, երբ նա Բրյուսելում էր, սահմանին խախտվել է հրադադարի ռեժիմը՝ Թովուզի շրջանի ուղղությամբ։ Մյուս կողմից, Սերգեյ Լավրովը ապրիլի 8-ին Մոսկվա է կանչել իր հայ գործընկեր Արարատ Միրզոյանին։ Հավանաբար կպահանջի մանրամասն հաշվետվություն Բրյուսելի հանդիպման վերաբերյալ»։
«Կայուն խաղաղության եզակի հնարավորություն է ի հայտ եկել»
«Բրյուսելի հանդիպումը շատ կարևոր էր, նման շփումները շատ անհրաժեշտ են խաղաղության հաստատման համար։ Երկու երկրների արտաքին քաղաքական գերատեսչությունները կստեղծեն հանձնաժողով, որը կաշխատի ադրբեջանական կողմի առաջարկած հինգ սկզբունքներով, բանակցությունները կդառնան ինտենսիվ։
Եզրափակիչ հայտարարության մեջ անդրադարձ կա Սոչիի պայմանավորվածություններին, և դա արվում է Մոսկվային հանգստացնելու համար։ Հասկանալի է, որ անհնար է Մոսկվային ամբողջությամբ մի կողմ թողնել այս բանակցություններից։
Բայց ձեռնարկումը լավն է, իսկապես քաղաքական: Հիմա ամեն ինչ կախված է տեղում գործնական քայլերից։ Երկու երկրներն էլ պետք է պաշտպանվեն սադրանքներից, որոնք հիմնականում գալիս են հյուսիսից, պետք է փորձեն գործել համակարգված։ Կայուն խաղաղության եզակի հնարավորություն է ի հայտ եկել, այս հնարավորությունը պետք չէ բաց թողնել»,- գրել է ադրբեջանցի քաղաքական գործիչ, «Հանրապետական այլընտրանք» ընդդիմադիր կուսակցության առաջնորդներից Նաթիկ Ջաֆարլին։
Տեղեկություններ Երևանից
Հայաստանի վարչապետն ապրիլի 7-ի առավոտյան՝ Բրյուսելից վերադառնալուց անմիջապես հետո, ներկայացրել է բանակցությունների որոշ մանրամասներ։
Նրա խոսքով, երկու հարցի շուրջ պայմանավորվածություններ են ձեռք բերվել. առաջինը հանձնարարական է երկու երկրների արտգործնախարարներին՝ սկսելու ապագա խաղաղության պայմանագրի նախապատրաստումը։ Եվ այստեղ նա ընդգծել է, որ հայկական կողմի համար սկզբունքային նշանակություն ունի խաղաղության համաձայնագրի շուրջ բանակցությունների օրակարգում Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի իրավունքների և անվտանգության երաշխիքների ընդգրկումը, ինչպես նաև վերջնական կարգավիճակի հստակեցումը։
Հայկական կողմից ևս մեկ հավելում, ըստ Փաշինյանի, այս գործընթացին ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների՝ ԱՄՆ-ից, Ֆրանսիայից և Ռուսաստանից մասնակցությունն է, որոնց միջնորդությամբ խաղաղ բանակցություններ են վարվել մինչև 2020 թվականի ղարաբաղյան պատերազմը։
Խոսելով երկրորդ համաձայնագրի՝ հայ-ադրբեջանական սահմանի սահմանագծման և սահմանազատման երկկողմ հանձնաժողովի ձևավորման մասին, վարչապետն հայտնել է, որ բանակցությունների ընթացքում փոխզիջում է գտնվել.
«Դուք գիտեք, որ կան Հայաստանի տարածքներ, որոնք գտնվում են Ադրբեջանի վերահսկողության տակ, կան Ադրբեջանի տարածքներ, որոնք գտնվում են Հայաստանի վերահսկողության տակ։ Այդ հարցերը պետք է լուծվեն բանակցությունների արդյունքում, բնականաբար, դե յուրե հիմնավորված արձանագրությունների ու իրավական նշանակություն ունեցող փաստերի հիման վրա։ […]
Մեր դիրքորոշումն այն է, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև կա սահման, այսինքն՝ այն սահմանը, որը կար խորհրդային տարիներին։ Այս արձանագրությամբ պետք է սկսել սահմանազատման աշխատանքները, և լուծումներ փնտրել՝ զուգահեռ միջոցներ ձեռնարկելով անվտանգության և կայունության ապահովման ուղղությամբ»։
Փաշինյանը հայտարարել է, որ պայմանավորվածություն կա առաջ շարժվել երկու ուղղությամբ.
Վարչապետը կրկին ընդգծել է, որ ինքը և իր թիմը կշարունակեն խթանել երկրի և տարածաշրջանի խաղաղ զարգացման դարաշրջանի օրակարգը.
«Մենք պետք է ամեն ինչ անենք այս օրակարգն իրականություն դարձնելու համար։ Կրկնում եմ, ցավոք, դա միայն մեզանից չէ կախված։ Բայց մենք պետք է հետևողական լինենք»։
Ինչ վերաբերում է Լեռնային Ղարաբաղում սրացմանը, որտեղ ադրբեջանական զինուժը գրավել է ռուսական խաղաղապահ զորախմբի կողմից վերահսկվող տարածքները, վարչապետի խոսքով, քննարկումները «իրավիճակի միասնական գնահատման չեն հանգեցրել».
«Եվ ես նպատակահարմար չհամարեցի այս հարցի հետագա քննարկումը Բրյուսելի տարածքում, քանի որ խոսքը գնում է ադրբեջանական ստորաբաժանումների ներխուժման մասին Լեռնային Ղարաբաղում ռուսական խաղաղապահ առաքելության պատասխանատվության գոտի։ Այս հարցը պետք է ավելի շատ քննարկվի ռուս գործընկերների մասնակցությամբ, թե ինչ ենք մենք անում և ինչ ենք անելու։
Ըստ այդմ, մենք ակնկալում ենք, որ Լեռնային Ղարաբաղում ռուս խաղաղապահները քայլեր կձեռնարկեն՝ ապահովելու ադրբեջանական ստորաբաժանումների դուրսբերումն իրենց պատասխանատվության գոտուց։ Մենք անհրաժեշտ ենք համարում հետաքննություն անցկացնել՝ ռուս խաղաղապահների գործողությունների համարժեքության և այդ իրադարձությունների ժամանակ հնարավոր անգործության վերաբերյալ»։
Մեկնաբանություն Երևանից
«Հայաստանի իշխանությունները նահանջել են իրենց նախկինում հայտարարված դիրքերից»
Փաշինյանի և Ալիևի միջև եվրոպական բանակցությունների երկրորդ փուլի կազմակերպիչ և միջնորդ՝ Եվրոպական խորհրդի ղեկավար Շառլ Միշելը դրանք շատ հաջող և արդյունավետ է գնահատել։ Բաքուն նույնպես գոհ է հանդիպման արդյունքներից։ Ինչ վերաբերում է հայկական կողմի շահերին, ապա Հայաստանի իշխանություններն առնվազն երկու հարցում նահանջեցին իրենց նախկինում հայտարարած դիրքորոշումներից։ Այս կարծիքին է քաղաքագետ Տիգրան Գրիգորյանը։
«Առաջինը վերաբերում է սահմանագծման և սահմանազատման գործընթացին։ Հիշում ենք, որ Հայաստանի իշխանությունները ամիսներ շարունակ խոսում էին սահմանին իրավիճակը կայունացնելու և սահմանի անվտանգությունն ապահովելու համար միջոցներ ձեռնարկելու անհրաժեշտության մասին՝ համապատասխան հանձնաժողով ստեղծելու համար։ Այս մասին կետ կար նոյեմբերի 26-ին Սոչիում ընդունված եռակողմ հայտարարության մեջ։ Այնտեղ էլ ամրագրված էր հաջորդականությունը՝ նախ պետք է այս քայլերն արվեն, հետո արդեն ստեղծվի սահմանագծման ու սահմանազատման հանձնաժողով։ Միշելի հայտարարությունից տեղեկացանք, որ հանձնաժողովը ստեղծվում է առանց այս նախնական քայլերի։
Ճիշտ է, ասում են, որ հանձնաժողովը զբաղվելու է նաև սահմանի անվտանգության հարցերով, բայց կարծում եմ, որ այս կետը մտցվել է, որպեսզի Հայաստանի իշխանությունները հնարավորություն ունենան «փրկել դեմքը» (face saving)։
Այս հանդիպման ընթացքում նահանջի երկրորդ քայլը կապված է խաղաղության պայմանագրի օրակարգի հետ։ Վերջին շաբաթների ընթացքում Հայաստանը պարբերաբար հայտարարել է, որ խաղաղության բանակցությունները պետք է անցկացվեն ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում՝ Մինսկի խմբի միջնորդությամբ [Ղարաբաղյան հակամարտության խաղաղ կարգավորման ձեւաչափ՝ միջնորդությամբ Միացյալ Նահանգների համանախագահների։ Պետությունները, Ֆրանսիան և Ռուսաստանը 2020 թվականի պատերազմից առաջ — JAMnews]։
Միշելի հայտարարության մեջ Մինսկի խմբի մասին խոսք չկա, ավելին, կարծես թե խոսքը երկկողմ բանակցությունների մասին է, ինչը համապատասխանում է Ադրբեջանի դիրքորոշմանը։
Այս հայտարարության մեջ երրորդ մտահոգիչ կետն այն է, որ սա առաջին դեպքը չէ, երբ ԵՄ հայտարարության մեջ որեւէ հիշատակում չկա ԼՂ հակամարտության մասին։ Սա նույնպես համապատասխանում է Բաքվի մոտեցումներին ու դիրքորոշումներին։ Ուստի պատահական չէ, որ Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարությունը դրական է գնահատում այս հանդիպումը և արդյունքների վերաբերյալ հայտարարությունը»։
Մինչդեռ հայկական կողմի՝ բանակցություններից հետո տարածած հաղորդագրության մեջ ասվում է, որ վարչապետը ներկայացրել է բանակցությունների ընթացքում Լեռնային Ղարաբաղում տիրող իրավիճակը։
Խոսքը ադրբեջանական զինուժի կողմից խաղաղապահ զորախմբի պատասխանատվության տակ գտնվող տարածքների գրավման և իրենց սկզբնական դիրքերը վերադառնալուց հրաժարվելու մասին է։ Այս առնչությամբ քաղաքագետն ասում է, որ, իհարկե, խոսակցություն եղել է, և զարմանալի կլիներ, եթե այն չկայանար, բայց խնդիրն այն է, որ ԵՄ ներկայացուցչի հայտարարության մեջ այս հարցը ներառված չէ։ Իսկ սա Գրիգորյանը համարում է հայկական կողմի հերթական բացթողումը.
«Ղարաբաղյան հակամարտության անտեսումը լիովին համահունչ է Բաքվի մոտեցմանը։ Մենք գիտենք, որ Ադրբեջանի իշխանությունները նույնիսկ հորդորում են տարբեր միջազգային դերակատարներին խուսափել իրենց հրապարակային ելույթներում «Լեռնային Ղարաբաղ» եզրույթն օգտագործելուց»։
Ինչ վերաբերում է խաղաղության պայմանագրի նախապատրաստական աշխատանքներին, ապա Տիգրան Գրիգորյանը վաղաժամ է համարում դրա բովանդակության քննարկումը, քանի որ առայժմ շատ քիչ տեղեկություններ կան.
«Այս մասին հնարավոր կլինի խոսել, երբ խաղաղ բանակցությունները անցնեն ավելի առարկայական քննարկումների փուլ, լինեն համապատասխան հայտարարություններ։
Չեմ կարծում, որ հայկական պատվիրակությունը հրաժարվել է այն հավելումներից, որոնք նրանք փոխանցել է Բաքվին։ [Ադրբեջանի ներկայացրած խաղաղության համաձայնագրի հինգ հիմնարար կետերին, Հայաստանի իշխանությունները պատասխանեցին, որ դրանցում անընդունելի ոչինչ չկա, բայց դրանք չեն արտացոլում ամբողջ օրակարգը, և արեցին իրենց առաջարկները, տեղի փորձագետները կարծում են, որ խոսքը գնում է Բաքվի ցուցակից հանված Ղարաբաղի հարցի մասին — JAMnews]։
Միշելի հայտարարության տեքստում մենք տեսնում ենք, որ խոսքը խաղաղության պայմանագրի մասին է, որը կներառի բոլոր հնարավոր հարցերը։ Այսինքն՝ կարելի է ենթադրել, որ խոսքը Ղարաբաղյան հակամարտությանն ու Լեռնային Ղարաբաղին վերաբերող հարցերի մասին է։ Կողմերի մոտեցումներն այս հարցում մնում են հակադիր, և դա կլինի այս գործընթացում առաջընթացի հիմնական խոչընդոտը»։
Խոսելով ԵՄ միջնորդությամբ բանակցությունների երկու փուլերում ունեցած ձեռքբերումների մասին՝ քաղաքագետն, առաջին հերթին, մատնանշում է երկաթուղային հաղորդակցությունը վերականգնելու պայմանավորվածությունը։ Սա բխում էր հայկական կողմի շահերից, քանի որ Շառլ Միշելի հայտարարության մեջ «միջանցքների» մասին խոսք չկար։ Սա Բաքվի մոտեցումն էր տարածաշրջանում հաղորդակցությունների ապաշրջափակման հարցում, իսկ հայկական կողմը կտրականապես դեմ էր ճանապարհների նկատմամբ ինքնիշխանության կորստին։
«Սակայն վերջին հայտարարության մեջ մտահոգիչ է նաև այն, որ Ադրբեջանի կողմից վերջին ռազմական էսկալացիան պատշաճ գնահատական չի ստացել։
Ձևակերպումը բավականին չեզոք էր. օրինակ՝ ասվում էր, որ կողմերը պետք է հավատարիմ մնան նոյեմբերի 9-ի պայմանավորվածություններին [2020 թ․-ի 44-օրյա պատերազմի դադարեցման փաստաթուղթը]։ Բայց պարզ է, որ Բաքուն և Երևանն այս ձևակերպումը տարբեր կերպ են մեկնաբանում։
Բաքուն կարող է ասել, որ դա նշանակում է հայկական զինված ուժերի դուրսբերում Լեռնային Ղարաբաղից, ինչի մասին խոսում են վերջին շաբաթների ընթացքում։ Իսկ հայկական կողմը կարող է նշել, որ խոսքը հրադադարի ռեժիմի խախտումների մասին է։
Մի խոսքով, հայկական կողմը պետք է ապահովի, որ նման հայտարարություններով գոնե սթափ գնահատական տրվի տեղի ունեցող գործընթացներին։
Ի վերջո, Եվրամիությունն իրեն դիրքավորում է որպես արժեքների վրա հիմնված կառույց։ Եվ եթե ԵՄ-ն խուսափում է խոսել Ադրբեջանի կողմից իրականացվող էթնիկ զտումների քաղաքականության մասին, ապա նման մոտեցումը կարելի է բավականին ցինիկ անվանել»,- կարծում է քաղաքագետը։
Բրյուսելյան բանակցությունների ավարտից հետո Հայաստանի ոչ պաշտոնական աղբյուրները սկսեցին խոսել այն մասին, որ Բաքուն ամբողջությամբ փակել է հայ գերիներին հայրենիք վերադարձնելու հարցը։ Եվ իբր նրանք կկարողանան վերադառնալ միայն Բաքվի դատարանի կողմից նշանակված պատիժը կրելուց հետո։ Քաղաքագետը, սակայն, նման սցենարը հավանական չի համարում.
«Բաքուն որպես լծակ է օգտագործում գերիների հարցը և շարունակելու է օգտագործել այս թեման Հայաստանից նոր զիջումներ ստանալու համար։
Բաքուն վերջին ամիսներին հենց նման քաղաքականություն է վարում։ Հիշում ենք, որ նախկինում նաև հայտարարություններ կային այլ գերիների մասին, թե նրանք «հանցագործներ» են և պետք է կրեն իրենց պատիժը, սակայն որոշակի պայմանավորվածությունների արդյունքում այդ անձինք ազատ արձակվեցին և վերադարձվեցին Հայաստան»։
JAMnews-ի վերջին հարցը վերաբերում էր Ռուսաստանի դերին տարածաշրջանում, արդյո՞ք միտում կա նրան դուրս մղել հայ-ադրբեջանական բանակցություններից և ամբողջությամբ անցնել եվրոպական հարթակ։
«Չեմ կարծում, որ ՌԴ-ն կարող է դուրս թողնվել գործընթացից։ Հասկանալի է, որ հիմա ԵՄ-ն օգտագործում է այն փաստը, որ Ռուսաստանը պատերազմ է մղում Ուկրաինայում, և լրացնում է այդ վակուումը։
Այդ իսկ պատճառով ընդլայնվել է հարցերի շրջանակը, որոնք լուծվում են Եվրամիության միջնորդությամբ։ Սակայն ռուս-ուկրաինական պատերազմի ավարտից հետո ինչ-որ փուլում Ռուսաստանը հավանաբար կակտիվանա մեր տարածաշրջանում և կրկին կփորձի ստանձնել միջնորդական կարևոր դեր։
Այս առումով հետաքրքիր կլինի տեսնել, թե ինչպես են գործելու այս զուգահեռ ձևաչափերը, և որն է լինելու ավելի արդյունավետ»,- պատասխանեց Տիգրան Գրիգորյանը։
