Բաքուն առաջարկում է Երևանին գործակցել և հանձնել «հանցագործներին». ո՞ւմ մասին է խոսքը
Բաքուն Երևանին առաջարկում է հանձնել «հանցագործներին»
Ադրբեջանում հայ գերիների դատավարությունների ֆոնին Բաքուն օրեր առաջ Հայաստանին «համագործակցության առաջարկ» է արել: Մասնավորապես՝ Ադրբեջանի նախագահի խորհրդական Հիքմեթ Հաջիևը նշել է, թե ՀՀ-ն պետք է հանձնի նրանց, ովքեր «մեղադրվում են ռազմական հանցագործությունների մեջ»:
Հայաստանի արտաքին քաղաքական գերատեսչությունը դեռ չի արձագանքել այդ հայտարարությանը: Իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Հասմիկ Հակոբյանը լրագրողներին վստահեցրել է՝ նման քննարկում չկա, Բաքուն բանակցություններում նման պահանջ չի ներկայացրել:
Փորձագիտական շրջանակները, սակայն, ակտիվորեն քննարկում են թեման: Մի մասը կարծում է, որ այդ առաջարկը կարող է հետագայում դառնալ խաղաղության պայմանագրի մաս: Մյուսների դիտարկմամբ՝ Ադրբեջանի նպատակն այլ է, փորձում է «կորզել խաղաղ վերաբերմունք» Բաքվում ընթացող դատավարությունների նկատմամբ:
Քաղաքագետները նաև փորձում են հասկանալ՝ ինչ է Բաքուն հասկանում՝ «պատերազմի հանցագործներ» ասելով: Չեն բացառում, որ ադրբեջանական կողմը այդ եզրույթի տակ փորձի դիտարկել շուրջ կես միլիոն հայերի, այդ թվում՝ ԼՂ-ի և Հայաստանի նախկին պաշտոնյաներին, զինծառայողներին, ժամանակին Լեռնային Ղարաբաղում ապրած անձանց:
- «Եթե ՀՀ-ն հրաժարվի իր կարմիր գծերից, միայն թղթի վրա կմնա պետություն»․ կարծիք
- «Բաքվի նպատակը լոգիստիկ հարցերը քաղաքական ճնշման գործիքի վերածելն է»․ կարծիք
- Ինչո՞ւ է Բաքուն մերժում Երևանի առաջարկները․ Փաշինյանի հոդվածը ապաշրջափակման մասին
Ի՞նչ է հայտարարել Ալիևի խորհրդականը
Մեկնաբանելով Բաքվում ընթացող հայ գերիների դատավարությունները՝ Ադրբեջանի նախագահի խորհրդական Հիքմեթ Հաջիևը հայտարարել էր, թե այս գործընթացը լուրջ անհանգստություն է առաջացրել Հայաստանի քաղաքական ղեկավարության մոտ: Պնդել էր՝ ՀՀ-ում դատավարության դեմ «քարոզչական արշավ է սկսվել» և դա որակել որպես «միջամտություն Ադրբեջանի ներքին գործերին»:
Իլհամ Ալիևի խորհրդականը հույս էր հայտնել, որ Երևանը կճանաչի իր պատասխանատվությունը կատարված «ագրեսիայի, պատերազմական և այլ ծանր հանցագործությունների համար»:
«Դատավարության դեմ անհարկի քարոզչություն իրականացնելու փոխարեն Հայաստանի կառավարությունը պետք է համագործակցի՝ նպաստելու անցումային արդարադատության վերականգնմանը և տարածաշրջանում տևական խաղաղության հաստատմանը:
Խաղաղության և Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների նոր սկզբի անկեղծ ձգտումը, ի թիվս այլ բաների, ցույց կտար Հայաստանի պատրաստակամությունը՝ ընդունելու իր պատասխանատվությունը և հանձնելու նրանց, ովքեր մեղադրվում են ռազմական հանցագործությունների մեջ»,- գրել էր Հաջիևը X-ի իր էջում:
Այս կոչն առաջին անգամ չէ, որ հնչում է: 2024 թ.-ի տարեվերջին էլ Ադրբեջանի գլխավոր դատախազությունն էր համագործակցության նույնաբովանդակ առաջարկով դիմել Հայաստանի դատախազությանը։
Մեկնաբանություններ
Միջազգային իրավունքի մասնագետ Սիրանուշ Սահակյանն «Ազատությանն» ասել է.
«Բաքուն Հայաստանի նախկին ռազմաքաղաքական ղեկավարներին փորձում է ներքաշել Ադրբեջանում տեղի ունեցող դատավարությանը՝ նրանց մեղադրելով ամենատարբեր հանցագործությունների մեջ:
Ադրբեջանը ոչ իրավական, ոչ էլ բարոյական իրավունք չունի համագործակցության նման կոչով դիմելու Երևանին։
Նման պահանջը լեգիտիմ կլիներ մի քանի նախապայմանների առկայության դեպքում։ Նախ, եթե Ադրբեջանը ունակ լիներ կազմակերպել արդար դատաքննություն էթնիկ հայերի համար և ստեղծել արդյունավետ պաշտպանության միջոցներ։ Մինչդեռ նման նախադրյալը բացակայում է:
Ընդ որում, մենք այստեղ ունենք արձանագրում ՄԻԵԴ-ի կողմից։ Նաև հայ գերիների, քաղբանտարկյալների դատավարություններն էլ բացահայտեցին, որ Ադրբեջանն անունակ է գոնե մեկ դատավարական երաշխիքի:
Բաքուն ինքը չի դրսևորել պատրաստակամություն համագործակցել ու հետաքննել հայերի դեմ հանցագործություններն ու պատասխանատվության ենթարկել մեղավորներին:
Մենք ունենք արդեն իսկ միջազգային դատարաններում դեպքեր, որոնք հետաքննվել են անկախ մեխանիզմների կողմից։ Արձանագրվել են հայ տուժողների իրավունքների խախտումներ։ Եվ Եվրոպական դատարանը, օրինակ, պարտավորեցրել է Ադրբեջանին հետաքննություն իրականացնել, բացահայտել հայերին խոշտանգած, սպառնած, առևանգած, գլխատած սեփական հանցագործներին և նրանց կանգնեցնել արդարադատության առջև: Բայց Ադրբեջանն անգամ ձևական քննություն չի իրականացնում»:
Քաղաքագետ Գարիկ Քեռյանն իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է.
«Ես մտովի հաշվեցի, իհարկե, մոտավորապես, թե քանի մարդ ՀՀ և ԼՂՀ նախկին քաղաքացիներից կարող ընդգրկվել այդ ցուցակում: Եթե Ադրբեջանի ներկա իշխանությունների պատկերացումներն ու իրավաբանական մոտեցումներից ելնենք, կստացվի, որ «պատերազմի հանցագործներ» հասկացության մեջ կարող են հայտնվել մի կես միլիոն ՀՀ քաղաքացիներ:
Դրանց մեջ կմտնեն ՀՀ և ԼՂՀ բանակներում անցած 28-30 տարում ծառայած բոլոր զինվորականները, ԼՂՀ պետական մարմիններում աշխատածները, ԼՂՀ այցելած և նրա տարածքում ինչ-որ ժամանակ գտնվածները, որովհետև չեն ունեցել Ադրբեջանի սահմանը հատելու թույլտվություն։ Եվ այս ցանկը կարելի է շատ երկար շարունակել:
Այժմ խոսում են 17 հոդվածից միայն երկուսի չհամաձայնեցված լինելու մասին: Բացառված չեն նոր հոդվածների ավելացումներ, որոնք վերը նշված պահանջները կարող են ունենալ: Հանրությանը պարզ չէ, թե 15 համաձայնեցված հոդվածները ինչ վտանգներ են պարունակում:
Նման հայտարարությունները Բաքվից պետք է ազդակ դառնան, որ Ազգային անվտանգության հայեցակարգ կոչվող փաստաթղթի վերացական շարադրությունների փնտրտուքի փոխարեն պետք է բարձրակարգ մասնագետների ուղեղային խումբ ստեղծել և հատուկ ծառայությունների օգնությամբ մշակել առաջիկա մեկ-երկու տարվա անվտանգային գործողությունների սցենարները:
Իրավիճակները տաարածաշրջանում և աշխարհում շատ արագ են փոխվում: Կեղծ արևմտամետության, հակառուսական մեդիակրկեսային և ուռա «ինքնիշխանների» բեմականացումները խնդիրների լուծում չեն»:
Հասարակական գործիչ, պատմաբան Արամայիս Աղաբեկյանը Factor TV–ի հետ զրույցում նշել է.
«Իմ կարծիքով՝ հանցագործներ ասելով, Ադրբեջանը նկատի ունի ռազմական որոշակի պաշտոններ զբաղեցրած անձանց, ինչպես նաև նախկին նախագահներ Սերժ Սարգսյանին, Ռոբերտ Քոչարյանին: Չի կարելի բացառել, որ նաև Լևոն Տեր-Պետրոսյանին:
Ես այդ առաջարկը դիտարկում եմ ադրբեջանական կողմի՝ նոր խաղաքարտեր ստեղծելու քաղաքականության շրջանակում:
Հերթական օդից ստեղծած խաղաքարտը, որը նրանք կփորձեն խաղարկել հետագա բանակցություններում կամ թեկուզ դատավարական գործընթացներում:
Ոչ միայն ՀՀ-ում, այլև միջազգային հանրության որոշակի շրջանակներում կա հետաքրքրություն Բաքվում տեղի ուենցող դատավարության հանդեպ: Հստակ երևում է, որ այդ դատավարությունը որևէ կերպ միջազգային նորմերին համապատասխան չէ։ Որևէ դրսի ԶԼՄ չկա։ Անգամ ներսի՝ ադրբեջանական ԶԼՄ-ների մեջ հստակ տարբերություն է դրվում։ Կոնկրետ պետական լրատվամիջոցներ են լուսաբանում տեղի ունեցող դատավարությունը: Ուստի Ադրբեջանը նոր խաղաքարտ է բարձրացնում՝ տեսեք, մենք սա էլ կարող ենք պահանջել:
Ըստ իս՝ Ադրբեջանն ավելի շատ նպատակ ունի կորզել դատավարական գործընթացի նկատմամբ խաղաղ վերաբերմունք, քան թե խաղաղության պայմանագրի մեջ նոր պահանջ ներկայացնել, թե՝ պարտադիր կերպով պետք է այդ մարդկանց հանձնեք մեզ, որպեսզի մենք խաղաղություն կնքենք:
Փաշինյանը երբևէ չի հանձնի Լևոն Տեր-Պետրոսյանին, Ռոբերտ Քոչարյանին և Սերժ Սարգսյանին: Սա բոլորիս համար հասկանալի է:
Բայց այնպես չէ, որ մինչև այս եղած բոլոր պահանջները հնարավորի շրջանակում են եղել, այս մեկն է անհնարինության դաշտում: Բոլորն էլ եղել են անհնարինության դաշտում, օրինակ՝ ՀՀ չզինվելու մասին Բաքվի պահանջը»:
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Բաքուն Երևանին առաջարկում է հանձնել «հանցագործներին»
