ԼՂ-ից տեղահանված հայերը կկարողանան Հայաստանում կենսաթոշակ ստանալ
Արցախցիների կենսաթոշակի իրավունքը
Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված հայերը հնարավորություն կունենան իրենց հասանելիք կենսաթոշակը ստանալ Հայաստանում։ Ժամանակավոր պաշտպանության տակ վերցված, այն է՝ փախստական ճանաչված անձինք դրա համար պետք է ներկայացնեն առցանց դիմում։ Եթե Արցախի կենսաթոշակների բազայում նրանց մասին տվյալներ առկա են, կենսաթոշակի իրավունքը չի վերանայվի։ Ստաժը կպահպանվի նույնությամբ։ Որոշումն ընդունվել է կառավարության այսօրվա նիստում։
Հայաստանում՝ իր ներկայիս բնակության վայրում հաշվառում ունենալը կենսաթոշակի նշանակման համար պարտադիր պայման է։
Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի փոխնախարար Դավիթ Խաչատրյանի խոսքով՝ այս ընթացակարգով կենսաթոշակների նշանակման վերջնաժամկետը 2028 թ. դեկտեմբերի 31–ն է։ Դրանից հետո քաղաքացիների այս խմբին ևս կենսաթոշակ կնշանակվի ՀՀ օրենսդրության համաձայն, այդ թվում՝ անհրաժեշտության դեպքում կվերանայվեն ինչպես կենսաթոշակի իրավունքը, այնպես էլ ստաժը։
Որոշման բոլոր մանրամասները
ԼՂ-ում կենսաթոշակ ստացածների ստաժը կպահպանվի, գումարի չափը՝ ոչ
«ժամանակավոր պաշտպանության տակ վերցված փախստական ճանաչված անձը, որի կենսաթոշակի գործն առկա է ԼՂ կենսաթոշակների բազայում, կարող է կենսաթոշակ ստանալու համար առցանց դիմում ներկայացնել ՀՀ պատկան մարմիններ մինչև 2024 թ. հունիսի 1–ը»,- տեղեկացրել է ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի փոխնախարարը։
Առցանց դիմումի նպատակներից մեկն էլ, ըստ նրա, այն է, որ քաղաքացիներն ընտրեն այն բանկը, որից ուզում են ստանալ կենսաթոշակը։
Դավիթ Խաչատրյանի խոսքով՝ դիմումին որևէ այլ փաստաթուղթ կցելու անհրաժեշտություն չի լինելու։ Տեղեկացրել է՝ փախստականի կենսաթոշակի իրավունքը չի վերանայվելու, ԼՂ–ում բազայում ներառված ստաժը նույնությամբ պահպանվելու է։ Խոսքն ինչպես աշխատանքային, այնպես էլ զինվորական կենսաթոշակի մասին է։
Որոշման համաձայն՝ կենսաթոշակի չափը հաշվարկվելու է ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով, իսկ կենսաթոշակը նշանակվելու է կենսաթոշակի իրավունք ձեռք բերելու օրվանից, սակայն ոչ շուտ, քան 2023 թ. հոկտեմբերի 1–ը։
Ի՞նչ անել, եթե անձը նոր պետք է անցնի կենսաթոշակի
Այն անձինք, որոնց 63 տարին լրացել է, սակայն կենսաթոշակը դեռ ձևակերպված չէ, նույնպես կարող են դիմել կենսաթոշակի նշանակման համար։ Նշանակումը կարվի նույն կերպ՝ ոչ շուտ, քան հոկտեմբերի 1-ից։
«Օրինակ՝ եթե անձի 63 տարին լրացել է 2023 թ․-ի սեպտեմբերի 15-ին և նա դիմել է 2023 թ․-ի դեկտեմբերի 11-ից հաշված՝ օրենքով սահմանված եռամսյա ժամկետում (մինչև 2024 թ․-ի մարտի 8-ը), ապա նրան կենսաթոշակ կնշանակվի 2023 թվականի հոկտեմբերի 1-ից»,- ասված է նախագծի հիմնավորման մեջ։
Նշվում է նաև, որ որոշման ընդունման արդյունքում՝ 2023 թվականի պետական բյուջեի ծախսերը 01.10-31.12.2023 ժամանակահատվածում վճարվելիք կենսաթոշակների չափով կավելանան շուրջ 2.3 մլրդ դրամ:
Որոշ դեպքերում անհրաժեշտ կլինի անձամբ ներկայանալ
Դավիթ Խաչատրյանի փոխանցմամբ՝ ներկայանալն անհրաժեշտ կլինի։ Օրինակ՝ հաշմանդամություն ունեցող անձանց պարագայում, եթե նրանց հաշմանդամության ժամկետը լրացել է և Լեռնային Ղարաբաղում չեն հասցրել անցնել բժշկասոցիալական փորձաքննություն կամ անցել են, սակայն կենսաթոշակ ստանալու իրավունքը չի վերականգնվել կամ չի նշանակվել:
Անկախ տեղեկատվական բազաներում բժշկասոցիալական փորձաքննության մասին տվյալների առկայությունից հաշմանդամության կենսաթոշակ նշանակելու կամ կենսաթոշակ ստանալու իրավունքը վերականգնելու համար հիմք են ընդունվելու «Լեռնային Ղարաբաղի բժշկասոցիալական փորձաքննություն իրականացնող իրավասու պետական մարմնի տված տեղեկանքները»։
Միասնական սոցիալական ծառայության տարածքային կենտրոն այցելելու և փաստաթղթեր ներկայացնելու անհրաժեշտություն կարող է առաջանալ նաև մի շարք այլ դեպքերում։ Օրինակ՝ կերակրողին կորցնելու կենսաթոշակի նշանակման համար, եթե «կենսաթոշակ ստանալու իրավունքը Լեռնային Ղարաբաղում դադարեցվել է 2023 թ․-ի հուլիսի 1-ից և կարող էր վերականգնվել սեպտեմբերի 1-ից՝ առկա ուսուցումը շարունակելու մասին տեղեկանքի հիման վրա»։
Որոշումը միայն փախստականներին է վերաբերո՞ւմ
Նշվում է, որ օրենքի նախագծով Հայաստանի կառավարությանը տրվել է «փախստականի կարգավիճակ ունեցող անձի՝ կենսաթոշակ նշանակելու համար դիմելու, կենսաթոշակ նշանակելու (վերահաշվարկելու), կենսաթոշակի տեսակը փոխելու, կենսաթոշակ վճարելու և կենսաթոշակի գործ (փաստաթղթեր) վարելու կարգի առանձնահատկությունները» սահմանելու լիազորություն:
Սակայն հիմնավորման մեջ նաև ասվում է, որ կա առաջարկ՝ այս ընթացակարգը նաև ՀՀ քաղաքացիություն ստացած, բայց ԼՂ կենսաթոշակային բազայում ներառված անձանց վրա տարածելու․
«Նախագծով առաջարկվում է ժամանակավոր պաշտպանություն չստացած՝ ՀՀ քաղաքացու, երկքաղաքացու, օտարերկրյա քաղաքացու (ում կենսաթոշակի գործն առկա է ԼՂ-ի կենսաթոշակային բազայում), կենսաթոշակի իրավունքն իրացնել ժամանակավոր պաշտպանություն ստացած փախստականի համար սահմանված կարգով»։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Արցախցիների կենսաթոշակի իրավունքը
