Պե՞տք է Հայաստանին անվտանգության գոտի։ Հայ-ադրբեջանական սահմանին անհանգիստ է

Հայ-ադրբեջանական սահմանին կրկին անհանգիստ իրավիճակ է։ Այն սրվել է հունիսի 26-ին, երբ ադրբեջանցի զինծառայողները Հայաստանի տարածքում զենքը ձեռքին սպառնացել են Սյունիքի մարզի Տեղ գյուղի բնակիչներին։ Ինչպես ավելի ուշ հաղորդել է մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյանը, նրանք փորձել են գյուղացիներին արգելել հավաքել հնձած խոտը։

Արդյունքում՝ տեղացիներին հաջողվել է խոտը հավաքել միայն հաջորդ օրը, երբ դեպքի վայր է ժամանել Հայաստանի ԶՈւ առաջին բանակային կորպուսի ղեկավար կազմը, կամավորները, ինչպես նաև տեղական ինքնակառավարման մարմինների ղեկավարները։

Սյունիքը Հայաստանի հարավային շրջանն է։ Արցախյան երկրորդ պատերազմից հետո այս մարզում Ադրբեջանի հետ սահմանը երկարել է։ Այստեղ ժամանակ առ ժամանակ միջադեպեր են տեղի ունենում։ Սակայն իրավիճակը հատկապես սրվել է մայիսի 12-ից, երբ ադրբեջանական ԶՈւ-ն մի քանի ուղղություններով մի քանի կիլոմետր առաջ է եկել դեպի Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի խորքը։ Նրանք հրաժարվում են նահանջել՝ չնայած հայկական կողմի պահանջին։ Ադրբեջանը պնդում է, որ շտապ սահմանագծում իրականացվի։

Ըստ անվտանգության հարցերով փորձագետ Տիգրան Աբրահամյանի՝ այս պայմաններում Հայաստանի գլխավոր խնդիրը պաշտպանական համակարգի բացակայությունն է։

• Քամել առավելագույնը․ ինչո՞ւ են ադրբեջանցի զինվորականները ներխուժել Հայաստանի տարածք

• «Ադրբեջանական զորքերը պետք է հեռանան Հայաստանի ինքնիշխան տարածքից»․ Ֆրանսիայի նախագահ

Միջադեպի մանրամասները

Ֆեյսբուքի Տեղ համայնքի էջում հաղորդվում է, որ հունիսի 24-ին Տեղ համայնքի բնակիչները գնացել են Անդրուն քարեր դաշտամասից հնձած խոտը հավաքելու, որը գտնվում է Տեղ–Արավուս-Խնածախ բնակավայրերի տարածքների հատման կետում։ Սակայն ադրբեջանցի զինվորականները դիրքերից իջել են նրանց մոտ և պահանջել հեռանալ։

Տեղի գյուղապետ Ներսես Շադունցի խոսքով՝ տեղացիներին օգնել են խոտը հավաքել Առաջին բանակային կորպուսի զինծառայողներն ու կամավորները․

«Մենք կանգնել ենք մեր գծի վրա և չենք գնացել, քանի դեռ գյուղացիները դուրս չեն բերել հնձած խոտը»։

Օմբուդսմենի մեկնաբանությունը

Հայաստանի մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյանը ներկայացրել է միջադեպի մանրամասները։ Ինչպես պարզվել է, գյուղի բնակիչները գնացել են «սեփականության իրավունքով իրենց պատկանող հողատարածք»։ Միջադեպը տեղի է ունեցել, երբ մարդիկ գտնվել են ադրբեջանական դիրքից մոտ 300 մետր հեռավորության վրա։ Այդ պահին նրանց, օմբուդսմենի խոսքով, մոտեցել են «ագրեսիվ պահվածքով ադրբեջանական 5 զինված ծառայող»․

«Մոտ 150 մետր մոտենալով՝ նրանք դեպի գյուղացիներն են ուղղել զենքերը և սկսել են սպառնալ, գոռգոռալ ու թույլ չեն տվել հավաքել խոտը: Նրանցից երկուսն առավել ագրեսիվ պահվածքով են եղել ու գյուղացիներից պահանջել են, որ այդ տարածքներ այլևս ընդհանրապես չգան և չփորձեն օգտվել հողերից»:

Այս մանրամասներն Արման Թաթոյանին պատմել են սահմանամերձ գյուղերի բնակիչներն ու Տեղի գյուղապետը։ 

«ՀՀ քաղաքացիների նկատմամբ ադրբեջանական զինծառայողների այս հանցավոր արարքը տեղի է ունեցել ՀՀ ինքնիշխան տարածքում:

Ադրբեջանական զինծառայողների նման բացահայտ հանցավոր արարքներն ուղղված են ՀՀ քաղաքացիական բնակիչներին կյանքի և այլ կենսական իրավունքներից, անասնապահությամբ զբաղվելու և ընտանիքի եկամուտը վաստակելու հնարավորությունից զրկելուն: 

Այս դեպքը ևս մեկ անգամ հաստատում է, որ ադրբեջանական զինված ուժերի հանցավոր արարքներից ՀՀ բնակչության պաշտպանությունը բացարձակ հրատապությամբ պահանջում է անվտանգության գոտու առկայություն», — նշել է Հայաստանի օմբուդսմենի գրասենյակը։

Փորձագետի կարծիք

Անվտանգության հարցերի փորձագետ, «Հենակետ» վերլուծական կենտրոնի ղեկավար Տիգրան Աբրահամյանը կարծում է․

«Տեղ, Արավուս, Խնածախ գյուղերի հարակից հատվածում գյուղատնտեսական աշխատանքներ իրականացնող մեր հայրենակիցներին ուղղված ադրբեջանական սպառնալիքները ամենատարբեր համատեքստում քննարկվեցին։

Այստեղ կա մեկ կարևոր գործոն, որը, կարծում եմ, անկյունաքարային է։ 

Գլխավոր խնդիրը շարունակում է մնալ անհրաժեշտ պաշտպանական համակարգերի բացակայությունը։ Հարցը նույնիսկ միայն մեր զինծառայողների ֆիզիկական ներկայության մասին չէ, այլ ամբողջական առումով համակարգի ու դրա տարբեր բաղադրիչների կենսունակության, արդյունավետության մասին։

Ադրբեջանցիների պահվածքը, ագրեսիան, սպառնալիք ներկայացնող վարքագիծն անհրաժեշտ համակարգերի առկայության պայմաններում առաջնային կֆիքսվեր դրա միջոցով, այլ ոչ թե տարբեր քաղաքացիական անձանց ահազանգերի, հրապարակումների կամ հեռախոսազանգերի միջոցով։

Սա ցույց է տալիս, որ նոր իրողություններով պայմանավորված սահմանամերձ համայնքի կարգավիճակում հայտնված բնակավայրերը անվտանգության առումով շարունակում են մնալ խոցելի։ Իսկ կառավարությունն այս ուղղությամբ բավարար քայլեր չի ձեռնարկում»։