Ամբերդի դպրոցում դասերից հետո սովորեցնում են աշխատել
Աշխատանքի ուսուցում Ամբերդի դպրոցում
Երևանից 25 կմ հեռավորության վրա գտնվող Ամբերդ գյուղի դպրոցում կրթությունը հիմնված է աշխատանքի վրա։ Եվ դա հնարավորություն է ստեղծել հոգալ ոչ միայն դպրոցի հոգսերը, այլև աշակերտների սոցիալական կարիքները, թեթևացնել նրանց ծնողների սոցիալական բեռը։
Ամբերդի դպրոցի նորարարական մոտեցման մասին․ ով, ինչ և ինչպես է դասավանդում այստեղ երեխաներին, ինչ արդյունքներ է տալիս ուսումնական այս մեթոդը։
- Հայրության արձակուրդ. օրենքն ու իրականությունը հետխորհրդային երկրներում
- «Հայաստանում կրթության «վերակենդանացման» համար ներդրումներ են պետք»․ ուսուցիչներ և փորձագետներ
- Հայաստանում գերադասում են լռել երեխայի նկատմամբ սեռական բռնության մասին
Դասերից հետո` աշխատանք այգիներում
Դպրոցի տարածքում են երեխաների ձեռքերով աճեցրած խաղողի, դեղձի, ծիրանի ու սալորի այգիները։ Քիչ այն կողմ մրգերի ապագա չորանոցն է կառուցվում, կողքին փայտամշակման արհեստանոցը։ Բակի մի անկյունում էլ մեղուների փեթակներն են։
«Մեր առջև դրել ենք կարևորագույն հարց․ ի՞նչ ենք ուզում տալ երեխաներին, մեր տվածը երեխան կիրառելու է կյանքում, թե՞ ոչ։ Այսօր գյուղական համայնքներում խնդիրները բազմազան են կապված գյուղատնտեսության հետ։ Մենք մեր գյուղացիներին ապացուցեցինք, որ կարող ենք իրենցից լավ այգի մշակել ու նոր տեխնոլոգիաներով, և, ինչու չէ, նաև արդեն գնում ենք դեպի բերքի վերամշակում։ Շուտով պատրաստ կլինի մեր չրի արտադրամասը»,- ասում է Արմավիրի մարզի Ամբերդ գյուղի դպրոցի տնօրեն Զոհրաբ Մաղաքյանը։
Սեփական այգի ունենալու գաղափարը տնօրենի մոտ առաջացել է դեռևս 2012 թվականին, երբ ՄԱԿ-ի Պարենային համաշխարհային կազմակերպությունը դպրոցում իրականացնում էր «Անվճար սնունդ աշակերտներին» ծրագիրը։
«Այդ ժամանակ մտածեցի՝ իսկ ի՞նչ ենք անելու, եթե մի օր ծրագիրը դադարի։ Ինչ-որ առումով այդ վախն էլ գաղափարը տվեց։ Այդ հարցի պատասխանը ինձ բերեց նրան, որ դպրոցը պետք է գոնե մասամբ ինքնաֆինանսավորվի, պետք է հնարավորություն ստեղծել, որպեսզի երեխաների մինիմալ սննունդը գոնե մինչև չորրորդ դասարան ապահովվի»,- պատմում է արդեն տասնմեկ տարի դպրոցը ղեկավարող Զոհրաբ Մաղաքյանը։
Ասում է, որ այսօր «Ազգային սնունդ» ծրագրով կառավարությունը յուրաքանչյուր աշակերտի համար տրամադրում է 151 դրամ, հոգալով մինչև չորրորդ դասարանցիների սնունդը։
«Երբ առաջին անգամ եկա մասնակցելու դասընթացին ու լսեցի այս թիվը, մտածում էի, ի՞նչ է կարող է մտնել դրա մեջ։ Բայց հիմա եթե մտնեք մեր ճաշարան, կարող ենք զարմանալ, թե որքան բան է մտնում այդ գումարի մեջ, ու ամենակարևորը` տաք ճաշ։ Այս պահին պետությունը հոգում է 93 աշակերտի սնունդը, դպրոցը՝ 157 աշակերտի, որի մեջ մտնում են 5-րդ և 6-րդ դասարանները, ինչպես նաև նախակրթարանը։ Մոտ ապագայում սննունդ կապահովենք մինչև 8-րդ դասարան»,- պատմում է տնօրենը։
Աշնանային բերքահավաքն արդեն ավարտվել է, բայց միևնույն է դասերից հետո աշակերտները շտապում են խնամելու դպրոցը շրջապատող այգիները։
«Դպրոցի զարգացման իմ ծրագիրը իրականացնում եմ 2015 թվականից։ Առաջին կորիզը ցանեցինք, ժամանակ էր պետք այս ամենին հասնելու համար։ Դպրոցի շրջակայքի ոչ պիտանի ծառերը հատեցինք, երկու հազար մետր դեղձի այգի տնկեցինք, պոմպեր բերեցինք, այսօր արդեն կաթիլային եղանակով ոռոգում ենք դեղձի այգին։ 3000մ խաղողի այգի ունենք, այս տարի 3 տոննա խաղող ենք հավաքել։ 1000մ ծիրան ու մի այդքան էլ սալորի այգի ունենք։
Հիմա գնում ենք բերքի վերամշակման։ Մեր պատրաստած չրերն էլ օգտագործվում են ճաշարանում, նաև կոմպոտի տեսքով։ Բերքահավաքին աշխատում են ուսուցիչները և աշակերտները միասին։ Կարող եմ ասել. սա կրթություն է հիմնված աշխատանքի վրա, և մեր դպրոցը դրա արդյունավետությունն ապացուցել է»,- ասում է Զոհրաբ Մաղաքյանը։
Հաջողված բիզնես մոդելը թեթևացնում է ծնողների սոցիալական բեռը
Հղում անելով Հայաստանի սահմանադրությանը, ըստ որի միջնակարգ կրթությունը պետական ուսումնական հաստատություններում անվճար է, նաև յուրաքանչյուր երեխա ունի կրթության իրավունք, Ամբերդի դպրոցի տնօրենն ասում է.
«Իմ երազանքն է, եթե գրված է անվճար կրթություն, ապա մեր երեխաները իրապես ստանան այդ անվճար կրթությունը՝ բառիս բուն իմաստով։ Նայեք, թե որքան գումար է ծախսում ծնողը մեկ դպրոցահասկան երեխայի համար`գրքի գումար, տետրի, հագուստի։ Իսկ եթե ծնողը գումար չունի, ի՞նչ է անում։ Հաճախ ուղակի երեխաներին չեն ուղարկում դպրոց, իսկ սա նշանակում է, որ երեխան չիրացրեց այդ իրավունքը»։
Դպրոցում ներդրված բիզնես մոդելի արդյունքում սոցիալապես անապահով ընտանիքների երեխաներին գրքերն անվճար են տրամադրվում։ Չնայած պետությունը հոգածության իր բաժինն ունի, դպրոցը ևս մասնակցում է այս գործընթացին։ Գրքերի համար չեն վճարում նաև գերազանց սովորողների ծնողները։
Հայոց լեզվի ու գրականության ուսուցիչ Անի Մելիքյանը համարում է, որ իրենց դպրոցը նորարարկան քայլեր է անում․
«Այնպիսի մի ժամանակահատված ենք ապրում, երբ թվում է, թե համացանցը տալիս է երեխաներին ամեն ինչ, բայց մեր դպրոցը տալիս է այն, ինչը հաստատ չեն գտնի համացանցում։ Մեր երեխաները դասերից հետո այգիներում աշխատում են՝ իրենց ձեռքերով, սովորածը կիրառում աշխատանքում։ Եվ մենք կարծում ենք, պարտադիր չէ, որ բոլորը բարձրագույն կրթություն ստանան, թեև շատ կարևորում ենք այն։ Փորձում ենք որքան հնարավոր է պատրաստել մեր աշակերտներին այն կյանքին, որը կլինի դպրոցից հետո»։
Դպրոցական համազգեստ՝ բերքի եկամուտով
Այգու բերքից ստացված եկամուտով դպրոցի կարի փոքրիկ արհեստանոցում կարում են 1-ին և 12-րդ դասարանների դպրոցական համազգեստներն անվճար։ Մտադիր են հետագայում այդ շրջանակը մեծացնել, և համազգեստ կարել ամբողջ դպրոցի համար։
«Մենք կարող էինք միայն անապահով ընտանիքների երեխաների համար հագուստ կարել, բայց արդեն շերտավորում էր լինելու, մատով էին ցույց տալու։ Բազմաթիվ դեպքեր ենք ունեցել, երբ ծնողները մոտեցել են ու ասել, որ հնարավորություն չունեն երեխային դպրոց բերելու հագուստի պահով։ Ու որոշեցինք կարել բոլորի համար։ Այս դեպքում դպրոցականները գտնվում են սոցիալական մեկ հարթության վրա, մենք փորձում ենք ազնիվ լինել մեր երեխաների հետ»,- բացատրում է դպրոցի տնօրենը։
Դպրոցական համազգեստի մոդելները աշակերտներն իրենք են ընտրում՝ տարբեր գույներով ու ձևերով, կարում են ուսուցիչների հետ մասին։
Դպրոցի ուսուցիչներից Անահիտ Հաբեթյանն էլ է ներգրավված աշակերտների համազգեստները կարելու գործընթացին։ Ասում է՝ դպոցական մեկ համազգեստը մոտավոր տասը հազար դրամ արժե, դա մեծ գումար է, եթե ծնողը երկու կամ երեք երեխա է դպրոց ճանապարհում․
«Ծնողների հոգսը թեթևանում է։ Կարում ենք միասին, դա էլ սովորեցնում է թիմային աշխատանք կատարել։ Կրթությանը զուգահեռ մեր երեխաները սովորում են աշխատել։ Հաստատ ոչ բոլորն են բուհ գնալու։ Դպրոցական տարիքից են հասկանում աշխատանքի արժեքը։ Իրենց աշխատանքի պտուղն են այստեղ քաղում։ Շատ կարևոր է ունենալ աշխատասեր սերունդ»։
Զոհրաբ Մաղաքյանն ասում է, որ դպրոցի վերջին զանգի միջոցառման բոլոր ծախսերն էլ է հոգում դպրոցը, ազատելով այդ հոգսից ծնողներին։
Զարգացման հետագա ծրագրերը․ ջերմատուն և մեղվաբուծություն
Տնօրենը պատմում է, որ կարևոր նպատակ ունեն դպրոցի տարածքում ջերմատուն հիմնել, որտեղ կաճեցնեն էկոլոգիապես մաքուր բանջարեղեն։ Ու այն ամբողջությամբ կօգտագործվի երեխաների համար սնունդ պատրաստելիս։
«Զբաղվում ենք նաև մեղվաբուծությամբ, մայիսին դպրոցը հինգ մեղվի փեթակ նվեր ստացավ, մենք դրանց թիվը հասցրել ենք տասնմեկի։ Այս տարի ստացել ենք 30 կգ մեղր։ Մյուս տարի նախատեսում եմ աշակերտների համար վրանային ճամբար կազմակերպել լեռներում մեղվի փեթակների հետ միասին։ Հիմա փորձում եմ վրանների հարցը լուծել»,- ասում է Մաղաքյանը։
Նրա խոսքով, զարգացման իրենց բանաձևը հետաքրքրություն է առաջացրել այլ դպրոցներում, Ամբերդ են գալիս ուսումնասիրելու այստեղ կատարվող աշխատանքները։ Իրենք էլ սիրով պատմում են իրենց ներդրած ծրագրերի ու հաջողությունների մասին։
Աշխատանքի ուսուցում Ամբերդի դպրոցում
