Ճնշո՞ւմ, թե՞ պատիժ. Բաքվի պաշտոնյաների նկատմամբ պատժամիջոցների առաջարկ
ԱՄՆ պատժամիջոցներ Ադրբեջանի պաշտոնյաների նկատմամբ
Ամերիկացի կոնգրեսականների խումբը՝ Դինա Տիտուսի գլխավորությամբ, ծրագրում է այս շաբաթ Կոնգրեսի քննարկմանը ներկայացնել Ադրբեջանի դեմ պատժամիջոցներ կիրառելու մասին օրինագիծ։ Այս մասին Վաշինգտոնում Turan լրատվական գործակալության թղթակիցը տեղեկացել է Կոնգրեսի աղբյուրներից։
- «Նման սահմանազատումն Ադրբեջանի հետ արկածախնդրություն է»․ հայ քաղաքագետ
- «Հայաստանը նոր չէ արևմտյան կուրս որդեգրել»․ Փաշինյան
- Հայ միլիարդատեր և բարերար Ռուբեն Վարդանյանը հացադուլ է սկսել Բաքվի բանտում
Օրինագիծը պատժամիջոցներ է նախատեսում ավելի քան 40 ադրբեջանցի պաշտոնյաների՝ զինվորականների, դատավորների, քննիչների և բարձրաստիճան պաշտոնյաների նկատմամբ, որոնք «ակտիվ դեր են խաղացել երկրում օրենքի գերակայության և մարդու իրավունքների ոտնահարման գործում»: Նրանց թվում են պաշտպանության նախարարության, գլխավոր դատախազության, Բաքվի ծանր հանցագործությունների դատարանի, ներքին գործերի նախարարության, պետական անվտանգության ծառայության, քրեակատարողական ծառայության, պետական սահմանապահ ծառայության և նախագահի աշխատակազմի ներկայացուցիչներ։
Օրինագիծը Բայդենի վարչակազմին կոչ է անում 180 օրվա ընթացքում որոշում կայացնել այս խմբի դեմ պատժամիջոցների վերաբերյալ՝ համաձայն ԱՄՆ օրենսդրության, այդ թվում՝ Մագնիտսկու գլոբալ օրենքի:
Նման օրինագծի ընդունումը բացատրվում է «կառավարության կողմից ընդդիմության հանդեպ դաժան բռնաճնշումներով և Ադրբեջանում մարդու իրավունքների խախտումների վերաբերյալ լուրջ մտահոգություններով»։
Մասնավորապես, հիշատակվում են ընդդիմության առաջնորդների, ակտիվիստների և իշխանություններին քննադատող անձանց, այդ թվում՝ Գուբադ Իբադօղլուի ձերբակալությունները։
Հեղինակները նաև նշում են, որ 2024 թվականի մարտի 6-ին իշխանությունները Ադրբեջանում անկախ լրատվամիջոցների դեմ շարունակվող բռնաճնշումների շրջանակներում Բաքվում ձերբակալել են վեց լրագրողների և նրանց առաջադրել մաքսանենգության անհիմն մեղադրանքներ:
Օրինագծում խոսվում է նաև հայ գերիների իրավունքների ոտնահարման մասին։ Սա «լուրջ կասկածի տակ է դնում մարդու իրավունքներին Ադրբեջանի կառավարության հավատարմությունը և արդար ու կայուն խաղաղության շուրջ բանակցելու նրա ունակությունը»,- ասված է փաստաթղթում։
Քաղաքական մեկնաբան Արաստուն Օրուջլուն կարծում է՝ պատժամիջոցներ են սպասվում մի շարք պատճառներով: Եվ, իհարկե, դրանց հիմնական պատճառը Ադրբեջանում մարդու իրավունքների ճգնաժամային վիճակն է։
«Սա փաստ է, որը ոչ ոք չի կարող հերքել։ Բայց սա նոր երևույթ չէ։ Այսինքն՝ դրանք չպետք է մտցվեին միայն այս տարի տեղի ունեցած իրադարձությունների պատճառով, և ես հույս ունեմ, որ դա տեղի չի ունենա։ Մենք գիտենք, որ առնվազն վերջին յոթ տարիների ընթացքում՝ սկսած Տերտերի ջարդից, երկրում զանգվածային հանցագործություններ են իրականացվել Ադրբեջանի քաղաքացիների նկատմամբ»,- հայտարարել է Օրուջլուն։
Միաժամանակ, ըստ նրա, պետք է ուշադրություն դարձնել այն անձանց ցուցակին, որոնց նկատմամբ օրինագիծը պատժամիջոցներ է նախատեսում։ Նրանց թվում է, օրինակ, Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմի հերոս, հատուկ նշանակության ջոկատի հրամանատար, գեներալ-լեյտենանտ Հիքմեթ Իզզեթ օղլու Միրզաևը, որը մեծ հարգանք է վայելում ժողովրդի կողմից, ցամաքային զորքերի հրամանատար, գեներալ-լեյտենանտ Էնվեր Էֆենդիևը, 218-րդ բրիգադի հրամանատար, գնդապետ Էլշան Սանաևը:
«Այդ մարդիկ ազատագրել են հայրենիքն օկուպացիայից, և նրանց նկատմամբ պատժամիջոցների կիրառումը թշնամական գործողություն է ադրբեջանական ժողովրդի դեմ»,- ասել է փորձագետը՝ հավելելով, որ եթե խոսքը էթնիկ զտումների մասին է, ապա իրականացված գործողությունների ընթացքում խաղաղ բնակչության շրջանում կորուստները ինչպես Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմի ժամանակ, այնպես էլ մեկօրյա ռազմական գործողության ընթացքում ամենափոքրն էին վերջին 80 տարում՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից ի վեր։
Օրուջլուն նշել է, որ ոչ մի պետություն չի հանդուրժի զինված անջատողականությունը, և Ադրբեջանի կառավարությունը պարտավոր էր վերջ դնել դրան, քանի որ դա իր սահմանադրական պարտքն է։
Ինչ վերաբերում է դատախազության աշխատակիցներին, ապա նրանք, ըստ մեկնաբանի, «սև ցուցակում» են հայտնվել ոչ թե ընդդիմության և այլախոհների հետապնդումների, այլ այն պատճառով, որ նրանց բացարձակ մեծամասնությունը քննում է գերի ընկած հայ զինծառայողների գործերը:
Նա ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ Դինա Տիտուսի մայրը ծագումով հույն է և Կոնգրեսի հունական խմբակցության անդամ, սերտորեն համագործակցում է Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախմբի (ANCA) հետ, որն ամենամեծ և ամենաազդեցիկ հայ-ամերիկյան կազմակերպությունն է Միացյալ Նահանգներում։ Նրա խոսքով՝ Տիտոսի ցուցակը ներկայացրել է հենց այդ հանձնախումբը, որն էլ օրինագծի նախաձեռնողներից մեկն է։
Օրուջլուի խոսքով՝ մարդու իրավունքների հարցը, ինչպես նաև մարդու իրավունքների խախտման համար պատժամիջոցների հարցը, ցավոք, առավելապես օգտագործվում են որպես քաղաքական ճնշման միջոց։ Դրանց մասին հիշում են այն ժամանակ, երբ պետությունների հարաբերություններում որևէ խնդիր է առաջանում։
«Ադրբեջանական ժողովրդի, նրա իրավունքների ու ազատությունների դեմ երկրի իշխանությունների վարած քաղաքականությունը Ղարաբաղում հայերի էթնիկ զտումների խնդրի հետ կապելը հասարակության մեջ բացասական կարծիք է ստեղծում այդ ակտի դեմ։ Դա արջի ծառայություն է ադրբեջանական հասարակությանը»,- նշել է փորձագետը։
