Ադրբեջանում 19-ամյա ուսանողին կարող են զրկել ուսման իրավունքից քաղակտիվիզմի պատճառով
Բաքվի պետական համալսարանի ուսանող Ռուստամ Իսմայիլբեյլիին հետապնդում են երկրի իրավապահ մարմինները։ Վերջին անգամ 19-ամյա երիտասարդին մեկ ամսով կալանավորել են իբր սանիտարական-համաճարակային կանոնների խախտման համար։ Այդպիսով, կոպտորեն խախտվում են ուսման նրա իրավունքները։
- Ադրբեջանցի ակտիվիստ ուսանողը կալանավորվել է 15 օրով կթության նախարարություն դիմելու համար
- Ադրբեջանցի ակտիվիստին հետևել է ոստիկանությունը, երբ նա ընկերների հետ զբոսնելիս է եղել․ «Նրանք գիտեին, թե դա բողոքի ակցիա է»
- Ավելի քան 40 մարդ է կալանավորվել և ծեծվել Բաքվում Սալեհ Ռուստամովին նվիրված ակցիայի ժամանակ։ Տեսանյութ
Այսօր ձեզ կպատմեմ անգամ ներկայիս Ադրբեջանի համար բավականին ոչ ստանդարտ իրավիճակի մասին, որի կենտրոնում է հայտնվել իմ որդի Ռուստամ Իսմայիլբեյլին (2002 թ․ծ․)։
Ռուստամ Իսմայիլբեյլիի ուղին։ Սկիզբը
Առաջին անգամ Ռուստամին իրավապահ մարմինները ձերբակալել են, երբ նրա 17 տարին չէր լրացել, քաղաքի կենտրոնում բողոքի ակցիայի ժամանակ։ Քանի որ նա անչափահաս էր, այն ժամանակ ԲՊՀ-ի արևելագիտության ֆակուլտետի առաջին կուրսի ուսանող, նրան ազատ են արձակել։ Մի քանի ժամանոց այդ ձերբակալությունները մեկ ու կես տարի են տևել։ Այդ ընթացքում ստիպված էի երկու անգամ 100 կմ կտրել՝ տղայիս Բաքվի ծայրամասերի ամայի վայրերից տուն բերելու համար։ Մարդկանց քաղաքի գծից դուրս տանելն Ադրբեջանի իրավապահ մարմիններն անվանում են «հեռացում իրադարձությունների վայրից»։
Հենց լրացել է Ռուստամ Իսմայիլբեյլիի 18 տարին, նա կալանավորվել է 15 օրով։ Դա տեղի է ունեցել 2020 թ-ի հունիսին։ Ռուստամը, որն անվճար է սովորում (պետպատվերով), դիմել էր երկրի կրթության նախարարին՝ կոչ անելով բոլոր ուսանողների համար ապահովել անվճար բարձրագույն կրթության հասանելիությունը։ Նրան ձերբակալել են հենց կրթության նախարարության շենքում, այնուհետև դատարանում մեղադրել կարանտինի կանոնների խախտման (թեև նա դիմակով էր և ոչ մի կանոն չէր խախտել) և ․․․ իշխանության ներկայացուցիչներին դիմադրելու համար։
Այդ կալանքը համալսարանում քննական շրջանի հետ էր համընկել, և Իսմայիլբեյլին ստիպված էր մի քանի քննություն բաց թողնել։ Նա ֆիզիկապես չէր կարող ներկա գտնվել դրանց, քանի որ բանտում էր։
Լրացնել բաց թողնվածը
Այդ պատճառով էլ Ռուստամը ստիպված էր ջանք գործադրել և հերթական քննություներին զուգահեռ հանձնել նաև բաց թողածները։ Դրան զուգահեռ՝ արդեն 19-ամյա երիտասարդը սկսել էր խորացված անգլերեն սովորել՝ արտասահմանում իր կրթությունը մագիստրատուրայում շարունակելու համար։
Բայց Ադրբեջանի իրավապահ մարմինների պլանները մի փոքր այլ էին։
2021 թ-ի դեկտեմբերի 1-ին բողոքի ակցիա էր նախատեսվում Բաքվի կենտրոնում՝ Շատրվանների հրապարակում։ Դրանից մի քանի օր առաջ սոցցանցերում իվենթ էր ստեղծվել, որտեղ կարելի էր տեսնել, թե ով է ակցիայի կազմակերպիչն, ու ով է դրան մասնակցելու։
Միանգամից մի քանի պատճառներով Ռուստամը որոշել էր չմասնակցել այդ ակցիային։ Նախ՝ նրա դասերը սկսվում են կեսօրից հետո և համընկնում էին ակցիայի ժամի հետ։ Երկրորդ հերթին՝ նրա համար կրիտիկական ժամանակ էր․ կալանքը կարող էր խաթարել կրթությունը շարունակելու բոլոր պլանները։
Սրանից ելնելով՝ Ռուստամը Ֆեյսբուքի իր էջում ակտիվիստ ընկերներին զգուշացրել էր, որ չի մասնակցելու բողոքի ակցիային։ Ավելին՝ համալսարանում դասի լինելով՝ նա ինձ գրել էր, որ դասի ժամանակ (երբ արդեն բողոքի ակցիան թափ էր հավաքել, և մարդկանց սկսել էին ձերբակալել) իրենց կաբինետ է եկել ֆակուլտետի փոխդեկանը (ոչ պաշտոնապես վերահսկում է ուսանող ակտիվիստին) և համոզվել, որ նա դասին ներկա է։
Անսպասելի ձերբակալություն
Ակցիայի ավարտից հետո դրա տասնյակ մասնակիցները ձերբակալվել են, ես ու որդիս հասցրել ենք ուղիղ միացմամբ տեսածը քննարկել սոցցանցերում։ Ադրբեջանում դառը կյանքի փորձ ունենալով՝ որդուս խնդրեցի մոտակա 2-3 ժամվա ընթացքում քաղաքի կենտրոնում չհայտնվել։ Բայց երևի նա ինձնից շատ է վստահում իրավապահների ազնվությանը և դասից հետո կենտրոն էր եկել։
Կենտրոնում հայտնվելուն պես՝ Ռուստամին ձերբակալել էին ոստիկաններն ու տարել բաժին։ Դա շատ անսպասելի էր, քանի որ ակցիան այդ ժամանակ արդեն վաղուց ավարտվել էր, Ռուստամն էլ ձերբակալվել է ոչ Շատրվանների հրապարակում։
Այն, ինչ տեղի է ունեցել հետո, հեշտությամբ կարելի է «աբսուրդի թատրոն» անվանել։ 19-ամյա ուսանողին ուղիղ 21 ժամ պահել են ոստիկանական բաժանմունքում՝ առանց որևէ հիմքի։ Հաջորդ օրը նրան դատարան են տարել։
Չնայած բողոքի ակցիային Ռուստամ Իսմայիլբեյլիի բացակայության սպառիչ փաստերին՝ վկաներից մեկը, որը ոստիկան է, նրան անվանել է «ակցիայի կազմակերպիչ»։ Թեև կազմակերպիչները հայտնի էին, և նրանց ազատ էին արձակել Ռուստամի գործով նիստի նախօրեին։
Փաստերին ոչ մի նշանակություն չտալով՝ Բաքվի Սաբայիլի շրջանային դատարանի դատավորը Ռուստամ Իսմայիլբեյլիին դատապարտել է մեկամսյա վարչական կալանքի։ Նա մեղադրվել է սանիտարական-համաճարակային կանոնների խախտման համար։ Թեև նույնիսկ ցանկության դեպքում հիմա Բաքվի փողոցներում այդ կանոններն անհնար է խախտել։ Չկա ոչ դիմակ կրելու պահանջ, ոչ էլ այլ հարկադրված գործողություններ։ Ինչ վերաբերում է Ռուստամին, ապա նա հասցրել է պատվաստվել կորոնավիրուսի դեմ պատվաստանյութի անգամ երրորդ դեղաչափով։
Արդարության հույս
Բառացիորեն այս րոպեներին և ժամերին, դեկտեմբերի 1-ից, երբ ձերբակալվել է Ռուստամ Իսմայիլբեյլին, մինչ օրս խախտվում է ուսման նրա իրավունքը։ Այսպես, դասերից մեկ ամիս բացակայելը կհանգեցնի նրան, որ հունվարին նա չի կարողանա մասնակցել քննություններին։ Իսկ դա նշանակում է, որ 19-ամյա երիտասարդը կզրկվի համալսարանում ուսումն ավարտելու և ժամանակին դիպլոմը ստանալու իրավունքից։ Եվ դա կարող է հետաձգվել ևս երկու տարով, քանի որ դիպլոմ չունենալու դեպքում Ռուստամին բանակ կտանեն։
Մեկուսարանում գտնվելով՝ Ռուստամն իր փաստաբան Զիբեյդա Զաքարիաևայի միջոցով դիմում է գրել ԲՊՏ-ի ռեկտորին՝ ազատ արձակվելուց հետո ուսումը շարունակելու համար պայմաններ ստեղծելու խնդրանքով։
Սոցցանցերում ստորագրահավաք է կազմակերպվել՝ Ռուստամ Իսմայիլբեյլիի ուսման իրավունքի ապահովման պահանջով։ Երկու օրում հավաքվել է ավելի քան 1 300 մարդու ստորագրություն։
Դեռևս ԲՊՀ-ի ղեկավարությունն ու Ադրբեջանի կրթության նախարարը չեն պատասխանել այդ դիմումներին։
