Ադրբեջանում փող կբաժանեն թոշակառուներին

Ադրբեջանի նախագահը հրահանգել է 200 մանաթ [$117,6] միանվագ օգնություն տրամադրել աշխատանքային կենսաթոշակ ստացող բոլոր քաղաքացիներին։ Այդ գումարը չորս մասի կբաժանվի, և թոշակառուներն այն կստանան հավասար մասերով՝ երեք ամիսը մեկ։ Ըստ փորձագետների՝ այդ քայլը պայմանավորված է պետբյուջեի ակնկալվող մեծ ավելցուկով, ինչպես նաև գների սրընթաց աճով։

•  1,7 մլրդ դոլարի կոռուպցիայի փաստ է հայտնաբերվել Կասպից ծովի խոշոր նախագծում
• Հակածխախոտային միջոցներ Հայաստանում․ «Ցուցափեղկերում ծխախոտի տուփ չեք գտնի»
• Թուրքական լիրայի անկումը․ պատճառները տնտեսակա՞ն են, թե՞ քաղաքական

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հրահանգ է ստորագրել «Աշխատանքային թոշակառուների սոցիալական պաշտպանության ոլորտում լրացուցիչ միջոցների մասին»։ Ըստ այդ փաստաթղթի՝ բոլոր աշխատանքային կենսաթոշակ ստացողները, որոնք այդպիսի կարգավիճակ ունեն 2022 թ-ի հունվարի 1-ի դրությամբ, ընթացիկ տարում պետությունից չորս հավասար մասերով կստանան 200 մանաթ [$117,6] գումար։

Նույն հրահանգով նախատեսված է նաև կենսաթոշակների և կոնսաթոշակային կապիտալի ապահովագրված մասի ինդեկսացիան։

Ադրբեջանում կենսաթոշակների նվազագույն չափը բարձրացվել է 20%-ով 2022 թ-ի սկզբին։ Եթե 2021 թ-ին նվազագույն կենսաթոշակը երկրում հավասար էր 200 մանաթի [$117,6], ապա հունվարի 1-ից այն հասել է 240 մանաթի [$141,2]։

Փորձագետները համակարծիք են, որ կենսաթոշակների միանվագ հավելավճարների մասին որոշումը պայմանավորված է պետական բյուջեի ակնկալվող մեծ ավելցուկով։ Այսպես, Ադրբեջանի 2022 թ-ի պետբյուջեում մեկ բարել նավթի գինը նշված է 50 դոլար։ Ներկա պահին ադրբեջանական նավթի գինը համաշխարհային շուկաներում մոտենում է 100 դոլարի։ Նավթի վաճառքից ստացվող եկամուտներն Ադրբեջանի պետբյուջեի եկամտային մասի զգալի հատվածն են կազմում։

Միանվագ գումարի տրամադրման ևս մեկ պատճառ է առաջին անհրաժեշտության ապրանքների գների սրընթաց աճը։ 2022 թ-ի հունվարին Ադրբեջանում հացը թանկացել է 30 տոկոսով։

Փորձագետի մեկնաբանություն

Ըստ տնտեսագետ, «Հանրապետական այլընտրանք» ընդդիմադիր կուսակցության առաջնորդներից մեկի՝ Նաթիկ Ջաֆարլիի, մինչև 2016 թ-ն Ադրբեջանում աշխատավարձի և կենսաթոշակների ինդեկսացիան իրականացվում էր՝ ելնելով տարեկան արժեզրկման չափից․

«Սակայն 2015 թ-ին արժեզրկման լուրջ աճ է գրանցվել, և 2016 թ-ին պաշտոնապես հայտարարվել է 12,1 տոկոս արժեզրկման մասին։ Դրանից հետո կառավարությունը փոխել է ինդեկսացիայի հաշվարկի բանաձևը։ 2016 թ-ից այն հաշվարկվում է՝ ըստ տարեկան անվանական եկամտի, աշխատավարձի աճի։ Նպատակը բնակչությանն ինդեկսացիայով վճարվող գումարների կրճատումն էր։ Այլ կերպ ասած՝ կառավարությունը ցանկանում էր տնտեսել վճարումների հարցում, քանի որ անվանական եկամտի տարեկան աճը չէր գերազանցում 3 տոկոսը»։

Մեկնաբանելով կենսաթոշակների ինդեկսացիայի և կենսաթոշակառուներին միանվանգ գումարների տրամադրման մասին որոշումը՝ Ջաֆարլին նշել է․

«Հայտարարել են կենսաթոշակների ինդեկսացիայի մասին։ Այն կազմելու է 3,4%։ Այլ կերպ ասած՝ եթե մարդը 300 մանաթ [$176,5] կենսաթոշակ էր ստանում, ապա այժմ ստանալու է 310,2 մանաթ [$182,5]։ Բայց տեսնում են, որ դա բանի պետք չէ, գներն ավելի արագ են աճում, մարդկանց ակնկալիքներն այլ էին։ Այդ պատճառով էլ որոշել են թոշակառուներին միանվագ 200 մանաթ [$117,6] վճարել։ Սակայն անգամ այդ գումարը միանգամից չեն վճարելու, այլ չորս մասի են բաժանելու։

Հարց է ծագում․ իսկ ինչո՞ւ այդ գումարը որպես հավելավճար չեն ներառում ինդեկսացիայի գումարի մեջ։ Պատասխանը պարզ է․ եթե այդ մոտեցումն օրինականացվի, ապա այդ հավելավճարը հարկ կլինի վճարել նաև հաջորդ տարի։ Այդ պատճառով էլ դա արվում է ոչ թե օրենքի փոփոխման, այլ նախագահի հրահանգի տեսքով։ Բացի այդ, սա բարձրացնում է նրա հեղինակությունը, և կենսաթոշակառուները պետք է իմանան, որ իրենց թոշակների հավելավճարը կախված է բացառապես նախագահի կամքից։ Սակայն իրականում դա պետք է կարգավորվի օրենքներով, այլ ոչ թե մեկ մարդու կամքով»։