Ադրբեջանի իշխանամետ ԶԼՄ-ներն աջակցում էին Վրաստանում «ռուսական» օրենքի ընդունմանը. ինչո՞ւ
Ադրբեջանն աջակցեց «ռուսական» օրենքի ընդունմանը
Ինչո՞ւ և ովքե՞ր էին Ադրբեջանում աջակցում «օտարերկրյա գործակալների մասին» վրացական օրենքի ընդունմանը։ Ադրբեջանցի փորձագետների մեկնաբանությունները մեկտեղել են Meydan TV առցանց պարբերականի լրագրողները։
Մայիսի 14-ին Վրաստանում ընդունվեց «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» օրենքը։ Սա լուրջ դժգոհություն առաջացրեց ոչ միայն երկրի ներսում, այլև նրա սահմաններից դուրս։ Ապրիլի 15-ից Թբիլիսիում տասնյակ հազարավոր մարդիկ բողոքի ցույցեր էին անցկացնում՝ ընդդեմ օրենքի ընդունման, որը խորհրդարան էր բերել իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցությունը։
Բանն այն է, որ օրենքը իշխանություններից կախում չունեցող բոլոր կազմակերպություններին և ԶԼՄ-ներին, որոնց ֆինանսավորման ավելի քան 20 տոկոսը ստացվում է դրսից, հռչակում է որպես «օտար տերությունների շահերը սպասարկող կազմակերպություններ»:
Այն գրեթե ամբողջությամբ կրկնում է «օտարերկրյա գործակալների մասին» մասին ռուսական օրենքը։ Ռուսաստանի իշխանությունները երկար տարիներ այն օգտագործում են անկախ լրատվամիջոցների և իրավապաշտպան կազմակերպությունների վրա ճնշում գործադրելու համար։
Հենց այդ պատճառով էլ վրացական հասարակությունն այս օրենքն անվանում է «ռուսական»։
Օրենքի դեմ են հանդես եկել նաև Վրաստանում ապաստան գտած էթնիկ ադրբեջանցիներն ու ադրբեջանցի ակտիվիստները: Միաժամանակ ադրբեջանական իշխանամետ լրատվամիջոցներն ակտիվորեն աջակցել են օրինագծին։
Meydan TV-ն պատմում է, թե ինչու էին ոմանք դեմ, մյուսները՝ կողմ։
Առաջիններից մեկը, ով ուշադրություն դարձրեց նման հրապարակումներին, Վրաստանում էթնիկ ադրբեջանցի ակտիվիստ Սամիրա Բայրամովան էր, ով մասնակցել է «ռուսական օրենքի» դեմ բողոքի ակցիաներին:
Նա իր ֆեյսբուքյան էջում հրապարակել է տեսանյութ, որտեղ իր բողոքն է արտահայտում AzTv-ի թղթակցի ռեպորտաժի դեմ։ Տեսանյութում Սամիրան լրագրողին ստախոս ու սադրիչ է անվանում ու դիմելով ադրբեջանական հասարակությանը՝ խնդրում է չհավատալ նրա ասածներին։
Սամիրայի հրապարակած տեսանյութի համաձայն՝ թղթակիցը տեսախցիկի առաջ ասում է, որ Վրաստանում ցուցարարները «գործում են Արևմուտքի թելադրանքով և ֆինանսավորվում են Արևմուտքի կողմից»։
Սամիրայի խոսքով՝ սա առաջին անգամը չէ, որ AzTv-ն նման կողմնակալ նյութեր է հեռարձակում։ Ուստի նա որոշել է իր բողոքն անձամբ հայտնել թղթակցին.
«Ընդհանուր առմամբ, հենց մեկնարկել են այս բողոքի ակցիաները, մենք պարբերաբար հետևում ենք ԶԼՄ-ներին։ Մի կողմից մենք ինքներս ենք տեղեկություն ստանում, մյուս կողմից էլ հետաքրքիր է, թե ինչպես են լրատվամիջոցները լուսաբանում Թբիլիսիում տեղի ունեցող իրադարձությունները։
Սա շատ կարևոր է մեզ համար, հատկապես ադրբեջանական համայնքի համար։ Նրանցից շատերը չեն տիրապետում վրացերենին և հետևաբար չեն գիտակցում գործընթացների ողջ կարևորությունն ու նշանակությունը։
Պատահաբար հանդիպեցի AzTv-ի նյութին: Գլխիս մեջ չի տեղավորվում, թե որտեղից այդքան ագրեսիա, ատելություն և սարկազմ: Եթե տեղյակ չեն, կարող ենք բացատրել, թե ինչու են Վրաստանում այս օրենքն անվանում «ռուսական», ինչ է նշանակում Վրաստանն Արևմուտքի համար, ինչու են ազգային փոքրամասնությունները ցանկանում, որ Վրաստանը միանա Եվրամիությանը։
Այս մասին մենք մի քանի անգամ ծանուցումներ ենք ուղարկել AzTv։ Հետո արդեն հրապարակային ենք քննադատել: Բայց, ցավոք, նույն ոգով շարունակեցին»։
Turan լրատվական գործակալության տնօրեն, մեդիափորձագետ Մեհման Ալիևը Meydan TV-ի հետ զրույցում ասել է, որ ադրբեջանական հեռուստաալիքները միշտ շատ ակտիվ են լուսաբանում հակաարևմտյան թեմաներով իրադարձությունները և դա անում են Ադրբեջանի իշխանությունների շահերի տեսանկյունից։
«Մեր կառավարությունը վերջին շրջանում գնալով ավելի հակաարևմտյան դիրքորոշում է որդեգրում և չի էլ թաքցնում դա։
Ուստի հասարակության մեջ նման տրամադրություններ ստեղծելու և դրանց աջակցելու համար նման իրադարձությունները լուսաբանում են հակաարևմտյան դիրքերից։ Եվ միանգամայն տրամաբանական է, որ նրանք աջակցում են Արևմուտքի և այլ երկրների կառավարությունների դեմ ուղղված քայլերին։
Իրականում սա կարելի է գնահատել որպես Ադրբեջանի կողմից Վրաստանի իշխանություններին ցուցաբերվող աջակցություն»։
Նման աջակցության մասին կարծիքի հետ համաձայն է նաև Սամիրա Բայրամովան։ Նա կարծում է, որ ի շահ Վրաստանի հետ բարեկամական հարաբերությունների և ռազմավարական կապերի ադրբեջանական լրատվամիջոցները Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից օգտագործվում են նաև ռազմավարական նպատակներով.
«Միգուցե սա ինչ-որ աջակցություն է: Վրացական պետական հեռուստաալիքներն ունեն ճիշտ նույն նարատիվը։ Նրանք նույն կերպ զբաղվում են սադրանքներով և ապատեղեկատվությամբ, խեղաթյուրում ու գլխիվայր շուռ են տալիս իրադարձությունների էությունը»։
Մեհման Ալիևի խոսքով՝ ադրբեջանական լրատվամիջոցները և հեռուստաալիքները քարոզչության խոսափողներ են.
«Դրանք վերահսկվում են իշխանությունների կողմից, ուստի չեն կարող և չեն էլ պատրաստվում տարածել անկախ, օբյեկտիվ և բազմակարծիք տեղեկատվություն։ Նրանք պատվերներ են կատարում։ Տեսականորեն, իհարկե, լրատվամիջոցները պետք է լինեն օբյեկտիվ, ասեն ճշմարտությունը, տարբեր կարծիքներ հայտնեն։
Լրատվամիջոցները չպետք է միջամտեն երկրի սահմաններից դուրս տեղի ունեցող իրադարձություններին և ինչ-որ մեկի կողմը բռնեն։ Տեսականորեն այդպես պետք է լինի:
Բայց, կրկնում եմ, մեր լրատվամիջոցները հսկողության տակ են, պատվեր են կատարում ու գործում են այդ պատվերի շրջանակներում՝ ելնելով դրա բովանդակությունից»։
«Կարծում եմ՝ չեմ կարողանա այստեղ ինձ ազատ և հարմարավետ զգալ»
Օրենքին դեմ են արտահայտվել նաև ադրբեջանցի ակտիվիստները, ովքեր փախչելով Ադրբեջանի իշխանությունների հետապնդումներից՝ ապաստան են գտել Վրաստանում։ Նրանցից մեկը Լիլի Նազարովն է։
2020 թվականին Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև պատերազմի դեմ հանդես եկող Լիլին ենթարկվել է ճնշման՝ սոցիալական ցանցերում նրա հասցեին սպառնալիքներ են հնչեցրել, հարցաքննության կանչել.
«Նոյեմբերի 2-ին ինձ զանգահարեցին և կանչեցին անվտանգության ծառայություն։ Նոյեմբերի 4-ին փաստաբանի հետ գնացի այնտեղ։ Եվ այնտեղ սկսեցին ինձ հարցնել սոցիալական ցանցերում իմ արած յուրաքանչյուր գրառման մասին։ Հարցրին՝ «Ինչո՞ւ եք դեմ արտահայտվում պատերազմին», «Ինչո՞վ Ձեզ դուր չի գալիս Իլհամ Ալիևը»։
Իսկ պատերազմի ժամանակ ես կորցրել եմ և՛ ընկերներիս, և՛ հույսս։ Ադրբեջանի բնակչության 99 տոկոսը սատարել է պատերազմին։ Եվ պետության կողմից ճնշումը, անձնական հարաբերությունների վատթարացումը հանգեցրին ինքնասպանության մասին մտքերի: Իսկ պետական անվտանգության ծառայություն կանչվելուց բառացիորեն մի քանի օր անց՝ նոյեմբերի 7-ին, ես հեռացա երկրից։ Այլևս չվերադարձա»։
Վրաստանը համարելով ավելի ապահով վայր՝ տեղափոխվել է Թբիլիսի։ Լիլին ակտիվ մասնակցություն է ունեցել «Ոչ «ռուսական օրենքին» կարգախոսի ներքո անցկացվող բողոքի ցույցերին։ Նա ասում է, որ դրա ընդունումից հետո Վրաստանում իրեն այլևս ապահով չի զգում։
«Մոտ երկու տարի է, ինչ ապրում և աշխատում եմ Վրաստանում։ Բայց ես արդեն մտածում եմ նաև այստեղից հեռանալու մասին, որովհետև այստեղ էլ է տեղի ունենում շրջադարձ դեպի ավտորիտարիզմ։ «Օտարերկրյա գործակալների» մասին օրենք են ընդունել, ԼԳԲՏ անձանց մասին օրենք են պատրաստվում ընդունել։ Այդ ամենը վտանգավոր է դարձնում իմ այստեղ մնալը։ Կարծում եմ՝ չեմ կարողանա այստեղ ինձ ազատ և հարմարավետ զգալ»:
Լիլին նշում է, որ ուշադրություն է դարձրել նաև ադրբեջանական իշխանամետ լրատվամիջոցների կողմից Վրաստանում տեղի ունեցող իրադարձությունների լուսաբանմանը.
«Ադրբեջանում ներկայումս տեղի ունեցող բռնաճնշումները ցույց են տալիս, որ իշխանությունները ցանկանում են ամբողջությամբ ոչնչացնել երկրում խոսքի ազատության գաղափարն ու ազատ մամուլը։ Նրանք ուզում են ղեկավարել իրենց շուրջը, տարածաշրջանում տեղի ունեցող իրադարձությունները, դրանք ցույց տալ իրենց համար շահեկան ձևով։
Քանի որ Ադրբեջանում քիչ ազատ լրատվամիջոցներ են մնացել, պետական լրատվամիջոցները ցանկանում են այդ գործն իրենց ձեռքը վերցնել: Նրանք գալիս են այստեղ և ապատեղեկատվություն են տարածում։ Անկախ լրատվամիջոցների հետապնդումներն ակնհայտորեն ցույց են տալիս, որ Ադրբեջանի կառավարությունն ուզում է ամբողջությամբ շահարկել տեղեկատվությունը և փոխանցել բացառապես իր դիրքորոշումը»։
Լիլիին ստիպել է իրեն էլ ավելի խոցելի զգալ Վրաստանում մեկ այլ օրենքի ընդունումը.
«Ճիշտ այնպես, ինչպես եղավ Ռուսաստանում, Վրաստանում նույնպես «օտարերկրյա գործակալների մասին» օրենքի ընդունումից անմիջապես հետո առաջարկեցին ընդունել հակաԼԳԲՏ օրենք։ Այս երկու օրենքներն ուղղված են քաղաքացիական հասարակությանը և ԼԳԲՏՔ համայնքի դեմ։
Սահմանափակելով խոցելի խմբերի հետ աշխատող կազմակերպությունների գործունեությունը, կառավարությունը մտադիր է ղեկավարել նրանց և նրանց ֆինանսները, նպաստել ԼԳԲՏՔ համայնքի օտարմանը, քրեականացնել համայնքի ներկայացուցիչներին և մեկուսացնել հասարակությունից՝ ստիպելով ապրել մշտական ճնշման և սպառնալիքի տակ»։
Նյութը պատրաստվել է Լուրերի փոխանակման ռուսալեզու մեդիացանցի (Медиасеть) աջակցությամբ
