«Ադրբեջանը փորձում է օգտվել Ուկրաինայի շուրջ իրավիճակից»․ իրադրությունն Արցախում
Ռուս-ուկրաինական զարգացումների ֆոնին իրադրությունն Արցախում լարվել է։ Վերջին օրերին Ադրբեջանի զինուժը պարբերաբար խախտում է հրադադարի ռեժիմը տարբեր ուղղություններով՝ հնչեցնելով նաև «տարածքը լքելու, ուժ կիրառելու» սպառնալիքներ։
Մարտի 11-ին Արցախի ներքին գործերի նախարարության ոստիկանությունը հաղորդեց, որ Ադրբեջանը Խնապատ գյուղի ուղղությամբ ականանետ է կիրառել, իսկ Թաղավարդում բարձրախոսով հնչեցրել գյուղը լքելու կոչեր։
Այս ամենի հետ մեկտեղ ադրբեջանական կողմը մեդիա հարթակներում տարածում է տեղեկություններ, թե ՌԴ խաղաղապահ զորակազմի մի մասը դուրս է բերվում Արցախից՝ Ուկրաինա ուղարկվելու համար։
Արձագանքներ Երևանից և Ստեփանակերտից
Իրադրությունն Արցախում
Վերջին օրերին Ադրբեջանի զինված ուժերը մեծ տրամաչափի հրաձգային զինատեսակներից, այդ թվում՝ ականանետերի կիրառմամբ ակտիվ կրակ են վարում Մարտունու շրջանի Խնուշինակ և Կարմիր Շուկա, Ասկերանի շրջանի Խրամորթ և Նախիջևանիկ գյուղերի ուղղությամբ՝ թիրախավորելով նաև խաղաղ բնակչությանը։
Մարտի 10-ին իրենց տան բակում գյուղատնտեսական աշխատանքներ կատարելու ժամանակ ականանետի կրակոցից վիրավորում էր ստացել խրամորթցի մի տղամարդ։
Սահմանամերձ դարձած Խրամորթ գյուղում ապրում է 112 ընտանիք՝ ինչպես խրամորթցիներ, այնպես էլ պատերազմի հետևանքով Արցախի մյուս բնակավայրերից տեղահանված քաղաքացիներ։
Սահմանային լարվածությամբ պայմանավորված՝ մարտի 10-ից Խրամորթ գյուղին կից հատվածում Արցախի ուժային կառույցներն ու խաղաղապահ զորակազմի ներկայացուցիչներն իրականացնում են ուժեղացված ծառայություն։
Մարտի 11-ին ադրբեջանական կողմը թիրախավորել է Արցախի ևս երկու գյուղ՝ Խնապատն ու Թաղավարդը։ Խնապատի ուղղությամբ կիրառվել է ականանետ, իսկ Թաղավարդում ադրբեջանցի ծառայողները բարձրախոսով հնչեցրել են գյուղը լքելու կոչեր։
«Մարտի 11-ին, ժամը 10:20-ի սահմաններում ադրբեջանական կողմը, նախնական տվյալներով, ականանետի 120 մմ-ոց 2 արկ է արձակել Ասկերանի շրջանի Խնապատ գյուղի դպրոցամերձ տարածքի ուղղությամբ: Տուժածներ չկան»,– նշված է Արցախի ՆԳՆ ոստիկանության տարածած հաղորդագրության մեջ:
Մարտի 8-ից Արցախի ողջ տարածքը զրկված է գազամատակարարումից։ Վնասվել է Հայաստանից Արցախ եկող գազատարը։ Գազատարի վնասված հատվածն ադրբեջանական զինված ուժերի վերահսկողության ներքո է։ Մի քանի օր է, ինչ ՌԴ խաղաղապահ ուժերի ներկայացուցիչներն ու Անվտանգության խորհրդի գրասենյակի աշխատակիցները ադրբեջանական կողմի հետ բանակցություններ են վարում, որպեսզի մասնագետները կարողանան մուտք գործել տարածք և իրականացնեն վթարավերականգնողական աշխատանքներ։
Գազամատակարարման դադարեցման պատճառով առաջացած ջեռուցման խնդրով պայմանավորված՝ Արցախի կրթական գերատեսչությունը որոշել է դպրոցների գարնանային արձակուրդը մեկնարկել մեկ շաբաթ շուտ։
Արցախի ԱԳՆ-ն դատապարտել է Ադրբեջանի գործողությունները՝ շեշտելով, որ դրանք «սպառնալիք են տարածաշրջանային խաղաղության ու կայունության համար, հարված՝ ռուս խաղաղապահ առաքելությանը, մարտահրավեր՝ ողջ քաղաքակիրթ աշխարհին»։
«Պաշտոնական Բաքվի քաղաքականությունն ինչպես միշտ խիստ ապակառուցողական է, կոպտորեն խախտում է միջազգային իրավունքի հիմնադրույթները, մարդասիրության հիմունքները, իր էությամբ հայատյացության, նացիզմի և ահաբեկչության համակցում է»,- ասված է ԱԳՆ տարածած հաղորդագրությունում։
«Խաղաղապահներն Արցախից չեն հեռանում»․ ԱԽ-ն հերքում է
Արցախի Անվտանգության խորհրդի գրասենյակը շեշտել է՝ հակառակորդը դրսևորում է «ագրեսիվ պահվածք», «զինված սադրանքներին» ավելացել է նաև ականանետերի կիրառումը։
Անվտանգության խորհրդի դիտարկմամբ՝ թիրախ է ընտրված խաղաղ բնակչությունը, նպատակը խուճապ առաջացնելն է։
Խորհուրդը վստահեցրել է՝ Արցախի իշխանություններն ու ռուս խաղաղապահները լիարժեքորեն վերահսկում են իրավիճակը, ինչպես նաև հերքել տարբեր հարթակներում տարածվող լուրերը, թե խաղաղապահների մի մասը լքում է Արցախն ու մեկնում Ուկրաինա․
«Ադրբեջանական տեղեկատվական հարթակներում տարածվող տեղեկությունները, որոնց համաձայն՝ Արցախից ՌԴ խաղաղապահ զորակազմն իր ուժերի մի մասը դուրս է բերում Ուկրաինա տեղափոխելու նպատակով, չի համապատասխանում իրականությանը: Արցախում տեղակայված ՌԴ խաղաղապահ զորակազմը շարունակում է իրականացնել իր առաքելությունը՝ համաձայն 2020 թ. նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության դրույթների»։
«Ադրբեջանը փորձում է օգտվել Ուկրաինայի շուրջ իրավիճակից»․ Արցախի նախագահ
Անվտանգության խորհրդի ընդլայնված նիստի ժամանակ Արցախի նախագահն անդրադարձել է ստեղծված անվտանգային ու հումանիտար խնդիրներին՝ ընդգծելով, որ արդեն երեք օր է ադրբեջանական կողմը խոչընդոտում է գազատարի նորոգմանը՝ առանց հիմնավորման: Վստահ է՝ ինչպես գազատարի վնասումը, այնպես էլ Արցախի խաղաղ բնակչության հանդեպ ցուցաբերած «ագրեսիվ վարքագիծը ունեն աշխարհաքաղաքական ենթատեքստ»․
«Ադրբեջանը փորձում է օգտվել Ուկրաինայի շուրջ իրավիճակից ու միջազգային դերակատարների զբաղվածությունից: Պաշտոնական Բաքուն ակնհայտ սադրանքների է դիմում՝ նպատակ ունենալով հոգեբանական ահաբեկման ենթարկել Արցախի խաղաղ բնակչությանն ու այդ կերպ հայաթափել Արցախը»։
Արցախի խորհրդարանի հորդորը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին և ՄԱԿ-ին
Մարտի 10-ին Արցախի խորհրդարանն արտահերթ նիստ է գումարել։ Ազգային ժողովը խստորեն դատապարտել է Արցախի նկատմամբ Ադրբեջանի ագրեսիվ և ահաբեկչական գործողությունները, Արցախի բնակավայրերի թիրախավորումը, խաղաղ բնակչության նկատմամբ հոգեբանական, տեղեկատվական ճնշումները, ինչպես նաև Արցախը բնական գազով ապահովող միակ գազատարի վերանորոգման աշխատանքներին խոչընդոտելը։
Խորհրդարանականների համոզմամբ՝ «նման սադրիչ գործողությունները» միտված են ինչպես Արցախի ժողովրդին ահաբեկելուն և մշտական տագնապի մեջ պահելուն, այնպես էլ ռուսական խաղաղապահ ուժերի առաքելության ու հեղինակության նսեմացմանը։
«Պաշտոնական Բաքուն շարունակում է իր հայատյաց քաղաքականությունը, խարխլում տարածաշրջանում առկա փխրուն խաղաղությունն ու կայունությունը, որը մեկ անգամ ևս փաստում է, որ Ադրբեջանը պատրաստ չէ տարածաշրջանում հարատև խաղաղության հաստատմանը»,- ասված է հայտարարությունում։
Արցախի ԱԺ-ն ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահությանը, ՄԱԿ-ին և նրա համապատասխան կառույցներին հորդորել է «համարժեք գնահատականի արժանացնել Ադրբեջանի պահվածքը, ջանքեր գործադրել՝ սանձելու նման հանցավոր ոտնձգությունները»․
«Ստեղծված իրավիճակը մեկ անգամ ևս ցույց է տալիս, որ Արցախի ժողովրդի՝ անվտանգ ապրելու, անկախ պետականություն ունենալու իրավունքի ճանաչումը հանդիսանում է միակ ճիշտ, այլընտրանք չունեցող և քաղաքակիրթ որոշումը»։
Երևանը չի շտապում գնահատականներ հնչեցնել
Կառավարության՝ մարտի 10-ի նիստում Արցախում ստեղծված իրադրությանն անդրադարձել է ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։ Փաշինյանն ընդգծել է, որ Արցախում իրադրության որոշակի լարում կա, սակայն չի շտապել գնահատականներ հնչեցնել։
Գործադիրի ղեկավարը տեղեկացրել է, որ Արցախի ու միջազգային գործընկերների հետ աշխատում են «իրադրությունը կայունացնելու և կարգավորելու ուղղությամբ»։
«Այս պահին գնահատականներ չտանք։ Պարզապես արձանագրենք, որ կա այդպիսի իրավիճակ, ու փորձենք կենտրոնանալ խնդիրները լուծելու ուղղությամբ»,- հայտարարել է Նիկոլ Փաշինյանը։
ՀՀ արտաքին գերատեսչությունը Արցախում իրավիճակի լարմանը վերջին անգամ անդրադարձել է օրեր առաջ՝ մարտի 7-ին, երբ սահմանագոտու արևմտյան ուղղությամբ Ադրբեջանի ԶՈՒ կողմից հրադադարի ռեժիմի խախտման հետևանքով մեկ հայ զինծառայող էր զոհվել, ևս մեկը՝ վիրավորվել․
«Դատապարտելով ՀՀ ԶՈՒ զինծառայողի սպանությունը՝ հարկ ենք համարում ընդգծել, որ այս և նմանօրինակ միջադեպերը, հրադադարի ռեժիմի պարբերական խախտումները ավելի են հիմնավորում Հայաստան-Ադրբեջան սահմանագծից զորքերի հայելային հետքաշման և սահմանագոտում դիտորդական առաքելություն տեղակայելու անհրաժեշտությունը»։
Պաշտոնական Երևանը կարևոր էր համարել, որ Ադրբեջանի «սադրիչ գործողություններին ու հայտարարություններին» պատշաճ գնահատական տրվի միջազգային հանրության կողմից։
«Վերջնանպատակը բնակավայրերը հայաթափելն է»․ ՀՀ ՄԻՊ
Հայաստանի մարդու իրավունքների պաշտպան Քրիստինե Գրիգորյանը ադրբեջանական զինուժի գործողությունները բնորոշել է որպես խաղաղ բնակչության նկատմամբ հանցավոր ոտնձգություն։
Ասում է՝ սա Ադրբեջանի «հանցավոր քաղաքականությունն» է՝ միտված իրենց բնօրրանում ապրող մարդկանց կյանքն ու անվտանգությունը ոտնձգելուն, նրանց ահաբեկելուն և մշտական տագնապի մեջ պահելուն․
«Ակնհայտ է նաև, որ նման գործողությունների վերջնանպատակը բնակավայրերը հայաթափելն ու դատարկելն է իր բնիկ ժողովրդից, ինչն Ադրբեջանի կողմից շարունակվող հայատյացության ու էթնիկ ատելության քաղաքականության դրսևորում է»,- ընդգծել է պաշտպանը։
Քրիստինե Գրիգորյանի խոսքով՝ Ադրբեջանի «անպատասխանատու վարքագիծը» վնասում է խաղաղապահ առաքելության հեղինակությունն ու նսեմացնում խաղաղ կյանքի ապահովման ուղղությամբ գործադրվող ջանքերը։
ՀՀ ՄԻՊ-ը տեղեկացրել է, որ պատրաստվում է իր ունեցած տեղեկություններն ուղարկել միջազգային կազմակերպությունների և դեսպանությունների։
