«ՌԴ-ին մարտահրավեր նետելու ուժ դեռ չունենք»․ կարծիք Երևանից
Ադրբեջանը չարաշահեց ԵՄ համբերությունը
«Հայաստանի համար անմիջական սպառնալիքը գալիս է Ադրբեջանից, իսկ այժմ նաև Ռուսաստանից՝ ոչ պակաս, քան Թուրքիայից»,- կարծում է քաղաքագետ Ռիչարդ Կիրակոսյանը։
Ասում է՝ թևակոխում ենք հնարավորությունների նոր փուլ, բայց մարտահրավերները միայն ավելացել են։
«Ազատության» եթերում Կիրակոսյանն անդրադարձել է Հայաստան-ԵՄ գործակցությանը, երկրի պաշտպանական բարեփոխումներին, ԱՄՆ-ից զենքի գնման հնարավորությանն ու ՌԴ հետ հարաբերություններին։
Հարցազրույցի կարևոր դրվագները՝ համառոտ
«Պետք չէ ամեն օր սադրել Ռուսաստանին»
Տարածաշրջանային հետազոտությունների կենտրոնի տնօրեն Ռիչարդ Կիրակոսյանի կարծիքն է։
«Մենք դեռ ուժ չունենք ՌԴ-ին ուղղակիորեն մարտահրավեր նետելու համար, փոխարենը պետք է կենտրոնանանք հարաբերությունների պայմանները քննարկելու վրա»,- նկատում է նա։
Ասում է՝ պետք է «քիչ անել և քիչ խոսել», ցուցաբերել նրբանկատություն և խոհեմություն։ Նրա խոսքով՝ ներկայիս իրավիճակում Հայաստանի համար ռիսկ կարող է լինել ինչպես ՌԴ նկատմամբ բավականին համարձակ մոտեցումը շարունակելը, այնպես էլ Արևմուտքից անիրատեսական ակնկալիքներ ունենալը։
«ՆԱՏՕ-ին անդամակցելը մեր խնդիրների պատասխանը չէ»
Հայտարարում է նա և հավելում, որ այս պահին ՀՀ-ն չպետք է ձգտի նաև ԵՄ անդամակցության։
Քաղաքագետի գնահատմամբ՝ թուլության և լծակների բացակայության պահին «չենք կարող մեզ թույլ տալ վրացիների թույլ տված սխալները»:
Կարծում է՝ կարիք կա որդեգրել փոքր պետությունների ռազմավարությունը, ավելի շատ կամուրջ ու հարթակ դառնալ, բացի այդ՝ դիվերսիֆիկացնել անվտանգությունը․
«Պետք է ձեռք բերենք նոր ընկերներ և գործընկերներ՝ Չինաստանից մինչև Հնդկաստան ու Արևմուտք, բայց ոչ թե ՌԴ-ին փոխարինելու, այլ ավելի շուտ հակակշռելու կամ նրա բացակայությունը փոխհատուցելու համար»։
«ԱՄՆ-ից զենքի վաճառքի իրական առաջարկ երբեք չի եղել»
Ասել է Ռիչարդ Կիրակոսյանը, միևնույն ժամանակ կարծիք հայտնել, որ Նահանգները վաղուց է Հայաստանին ռազմական օգնություն ցուցաբերում՝ մարտադաշտային բժշկությունից մինչև ռազմական կրթություն։
Ասում է՝ Հնդկաստանից ձեռք բերած զենքն ավելի լավն է, քան ռուսականը։ Այն նաև հեշտ է օգտագործել՝ համեմատած ամերիկյան և արևմտյան զինանոցներում առկա զենքերի հետ։ Մյուս կողմից նկատում է՝ եթե Երևանը նախատեսում է գնել դրանք, վերապատրաստումների կարիք կլինի այնպես, ինչպես եղավ Ուկրաինայի պարագայում։
«ՀՀ արտգործնախարարի և ՆԱՏՕ գլխավոր քարտուղարի հատուկ բանագնացի վերջին հանդիպումից հետո ակնկալում եմ, որ կհայտարարվի ՆԱՏՕ-ի հետ համագործակցության խորացման մասին, գործընկերության, այլ ոչ թե անդամակցության առումով»,- հայտարարել է նա։
Կիրակոսյանի համոզմամբ՝ Հայաստանի պաշտպանական բարեփոխումները ճիշտ ուղղությամբ են ընթանում, թեև դրանցից շատերը «տեսանելի չեն»․
«Հայաստանը հեռանում ԽՍՀՄ-ից ժառանգած զորակոչից՝ շարժվելով դեպի շատ ավելի պրոֆեսիոնալ, պայմանագրային հիմունքներով գործող զինուժ, որը նման կլինի ներքին գվարդիային կամ տարածքային պաշտպանությանը՝ հաշվի առնելով մեր աշխարհագրության առանձնահատկությունները»։
Կարծում է՝ այս նոր ռազմական դոկտրինը շատ ավելի է համապատասխանում երկրի անվտանգային կարիքներին, քան «ռուսներից կրկնօրինակումը, մի բան, որ երկար տարիներ անհաջողությամբ արել ենք»։
«Ադրբեջանը չարաշահեց ԵՄ համբերությունը»
Ռիչարդ Կիրակոսյանը վերջերս է աշխատանաքային այցերով եղել Փարիզում և Բրյուսելում։ Հանդիպումներ է ունեցել Ֆրանսիայի ԱԳՆ, այնուհետև ԵՄ հանձնաժողովի և Եվրախորհրդարանի ներկայացուցիչների հետ։
Նրա փոխանցմամբ՝ շահագրգռված են Հայաստանի ներգրավման, ՀՀ հետ հարաբերությունների խորացման մեջ «ավելի քան երբևէ»։ Փորձագետը երկու պատճառ է տեսնում՝
- Հայաստանի ժողովրդավարական լեգիտիմության և բարեփոխումների ճանաչումը, որը նաև «կոչված է հետ մղելու ՌԴ-ին տարածաշրջանում»,
- Եվրամիության ներսում Ադրբեջանի նկատմամբ ունեցած զայրույթն ու հիասթափությունը, որն, ըստ նրա, Բաքվի՝ ԵՄ համբերությունը չարաշահելու հետևանք է։
«Եվրամիությունը ձգտում է ուժեղացնել Հայաստանի պաշտպանական կարողությունները»
Այն, որ Եվրամիությունը պատրաստ է հայկական բանակին ոչ մահաբեր սպառազինություն տրամադրել Եվրոպական խաղաղության հիմնադրամի միջոցով, «նշանակալից և աննախադեպ» փոփոխություն է համարում։ Հիշենում է՝ Հայաստանը ԵՄ-ի միակ անվտանգային գործընկերն է, որն իր տարածքում ունի ռուսական ռազմաբազա և դեռևս ՀԱՊԿ դաշինքի անդամ է։
«Չնայած դրան՝ ԵՄ-ն որպես գործընկեր ընտրել է Հայաստանը։ Կարևորությունից անդին դրա արդյունավետությունն արտահայտվում է նաև այն ուղերձում, որ ուղարկվում է ինչպես Բաքվին, այնպես էլ Մոսկվային»,- նկատել է նա։
Իսկ ուղերձը հետևյալն է՝ այժմ ոչ թե հայ պաշտոնյաներն են գնում Բրյուսել և «օգնություն աղերսում», այլ Եվրամիությունն է գալիս ՀՀ, աջակցություն առաջարկում։
Վերջերս Հայաստան էր ժամանել ԵՄ փաստահավաք առաքելություն։ Կիրակոսյանի փոխանցմամբ՝ այն գործուղվել էր Երևան՝ գտնելու ուղիներ «Հայաստանի պաշտպանական ճկունությանը և բարեփոխումներին աջակցելու» համար։ Անձամբ է հանդիպել առաքելության մեջ ընդգրկված անձանց։
Ասում է՝ եկել էին ԵՄ մի շարք տարբեր հաստատությունների անդամներ՝ հանձնաժողովից մինչև Արտաքին գործողությունների ծառայություն և Ռազմավարական հաղորդակցությունների բաժին: Նրա խոսքով՝ աշխատակազմի անդամներն էին, ովքեր որոշումներ են կայացնում վերադաս պաշտոնյաների համար։ Ասում է՝ դա ներգրավվածության այն մակարդակն է, որը հայկական կողմը ներկա պահին ակնկալում է կառույցից․
«Եվ դա ուժեղացնում է Հայաստանի բարեփոխումները՝ հակակոռուպցիոնից մինչև արդարադատության բարեփոխումներ, ինչպես նաև ռազմական կրթություն և վերապատրաստում»։
Քաղաքագետի դիտարկմամբ՝ անվտանգության տեսանկյունից Եվրամիության մոտեցումն իրատեսական է: Նկատում է՝ ԵՄ-ն ձգտում է ուժեղացնել միայն երկրի պաշտպանական կարողությունները, ոչ թե հարձակողական։ Ըստ Կիրակոսյանի՝ ԵՄ հետ գործակցության տեսանկյունից Երևանն ունի նաև ավելի երկարաժամկետ առավելություն։
«ԵՄ-ի հետ համագործակցությունն այս կրիտիկական պահին օգնում է փոխհատուցել Հայաստանին սպառնացող ցանկացած պոտենցիալ վտանգ»,- հայտարարել է նա։
Ինչո՞ւ ԵՄ և ՆԱՏՕ անդամ երկրները սկսեցին օգնել ՀՀ-ին
Հղում անելով հայ-ֆրանսիական ռազմատեխնիկական համագործակցությանը՝ նման հարց է ուղղել «Ազատություն» ռադիոկայանը։ Ի պատասխան՝ Ռիչարդ Կիրակոսյանը նշել է, որ դա նախևառաջ «2020 թվականի պատերազմի հետևանք» է, իսկ հետո նաև 2023 թ․-ի սեպտեմբերին տեղի ունեցած իրադարձությունների՝ «Լեռնային Ղարաբաղի հայերի արտաքսում, էթնիկ զտումներ»։
«Սա եվրոպական մեղքի որոշակի աստիճանի արտացոլումն է, բայց ԵՄ-ն նաև ուզում է վտանգավոր նախադեպի դեմն առնել, նկատի ունեմ՝ Ադրբեջանի կողմից դիվանագիտության նկատմամբ ուժի կիրառման հաղթանակի նախադեպը, ավտորիտար Ադրբեջանի հաղթանակը պայքարող ժողովրդավարության նկատմամբ»,- նշել է նա և հավելել, որ այդ համատեքստում «այն կոչված է դիմակայելու արևմտյան արժեքներին սպառնացող վտանգին»։
Քաղաքագետի գնահատմամբ՝ ՀՀ-ին տրամադրվող անվտանգային աջակցությունը նաև ավելի լայն փաթեթի մաս է։
Այն, ըստ նրա, մեկնարկել է ԵՄ դիտորդական առաքելության տեղակայման միջոցով։ Այդ կերպ կառույցը ցույց է տվել իր մեծ ուշադրությունը ՀՀ անվտանգությանը, Հայաստանի պաշտպանական կարողությունների ամրապնդմանը։
«Սա նաև ի նշան այն բանի, որ Ադրբեջանը հանդիսանում է տարածաշրջանային կայունության և անվտանգության համար ամենալուրջ սպառնալիքը»,- շեշտել է։
Ռիչարդ Կիրակոսյանը հիշեցրել է՝ խոսք է գնում ոչ միայն ԵՄ-ի, այլև ամերիկյան ռազմական օգնության՝ վերապատրաստումների և կրթական ծրագերի մասին, նաև Միացյալ Թագավորության։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Ադրբեջանը չարաշահեց ԵՄ համբերությունը
