Նոր Սահմանադրության շուրջ աշխատանքները որոշիչ փուլ են մտնում: Վենետիկի հանձնաժողովը վերջին հնարավորությունն է
Ոչ կառավարական կազմակերպությունները կարծում են, որ խորհրդարանը Սահմանադրության նախագիծը կընդունի ներկա տեսքով, ինչը երկրի համար քաղաքական պլյուրալիզմի սպառնալիք կստեղծի:
Վրաստանի 4 ազդեցիկ ոչ կառավարական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ Վենետիկի հանձնաժողովին (Եվրախորհրդարանի սահմանադրական հարցերով անկախ խորհրդատվական մարմին) են ուղարկել սահմանադրական փոփոխությունների վերաբերյալ իրենց դիտողությունները: Քաղաքացիական հատվածի ներկայացուցիչները կարծում են, որ դա վերջին հնարավորությունն է Սահմանադրության նախագծում վերջին փոփոխությունները մտցնելու:
Գրեթե 5 ամիս հատուկ սահմանադրական հանձնաժողովը, որի կազմ իշխանություններից և ընդդիմությունից բացի մտնում են ոչ կառավարական հատվածի ներկայացուցիչներն, աշխատում է սահմանադրական փոփոխությունների նախագծի վրա: Հանձնաժողովի աշխատանքը բավականին սկանդալային էր. հանձնաժողովը լքեցին դրա մի շարք անդամներ որպես փաստաթղթի վերջնական տարբերակին համաձայն չլինելու նշան, որը պնդում էր իշխանությունը:
Հիմա գործընթացը վերջնական փուլ է մտել. համաժողովրդական քննարկումից հետո այն կուղարկվի խորհրդարանի դիտարկմանը: Չնայած որ մինչև այդ Վրաստանը դեռ կսպասի Վենետիկի հանձնաժողովի եզրակացությանը:
Ինչպես հայտարարել է խորհրդարանի նախագահ Իրակլի Կոբախիձեն, սահմանադրական հանձնաժողովն ամբողջությամբ հաշվի է առնում Վենետիկի հանձնաժողովի բոլոր խորհուրդները: Համապատասխանաբար ոչ կառավարական հատվածի ներկայացուցիչները կարծում են, որ Վենետիկի հանձնաժողովի դիրքորոշումը Վրաստանի Սահմանադրության փոփոխությունների հարցում կարող է ամենաարդյունավետ մեխանիզմը լինել նախագծի առավել խնդրահարույց հոդվածների նոր խմբագրության համար:
Վենետիկի հանձնաժողովին ուղարկված դիմումը պատրաստված է 4 կազմակերպությունների կողմից՝ Արդար ընտրությունների և ժողովրդավարության միջազգային հանրություն, Երիտասարդ իրավաբանների ասոցիացիա, Միջազգային թափանցիկություն – Վրաստան և Բաց հասարակություն Վրաստան հիմնադրամ: Փաստաթղթում դրական պահերին զուգահեռ ուշադրություն է դարձվում Սահմանադրության 4 խնդրահարույց թեմաների վրա: Դա փոփոխություներն են ընտրական համակարգում, գրառումն ամուսնության մասին, նախագահի անուղղակի ընտրությունների մասին օրենքն ու Սահմանադրական դատարան դիմելու կանոնների փոփոխությունը:
Փոփոխություններ ընտրական համակարգում
Սահմանադրության նախագծի համաձայն՝ լուծարվում է բլոկային համակարգը, սակայն անփոփոխ է մնում խորհրդարան անցնելու 5% ընտրական շեմը: Այն դեպքում, երբ կուսակցությունը չի հաղթահարում այդ շեմը, նրա ստացած ձայներն անցնում են միայն մեկ կուսակցության, որն ամենաշատ ձայներն է հավաքել և առաջին տեղն է զբաղեցրել: Դա սպառնալիքի տակ է դնում քաղաքական պլյուրալիզմի գոյությունն ու նպաստում է իշխանությունը մեկ կուսակցության ձեռքերում կենտրոնացնելուն:
«Ընտրական համակարգի այդ հատվածն արդար չէ և զգալիորեն նվազեցնում է ընտրությունների մեծամասնական համակարգի լուծարման դրական արդյունքը: Դրա հետ մեկտեղ քաղաքական բլոկերի լուծարումն ու 5 տոկոս շեմի պահպանումը ռիսկ է ստեղծում, որ մանդատների զգալի քանակ կարող է չբաշխված մնալ», — ընդգծվում է փաստաթղթում:
Ամուսնության մասին գրառում
Սահմանադրության նոր նախագծում հստակեցում կա այն մասին, որ ամուսնությունը կնոջ և տղամարդու միությունն է:
Ոչ կառավարական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների կարծիքով՝ նման ձևակերպումը խնդրահարույց է, քանի որ կարող է հոմոֆոբ տրամադրություններ ձևավորել, խթանել բռնության աճը և սահմանափակել ԼԳԲՏ-հանրության ինքնաարտահայտումը:
Այդ ձևակերպումը պոպուլիստական և հոմոֆոբ բնույթ ունի, համարում են ոչ կառավարական հատվածի ներկայացուցիչները և ետքայլ են անվանում ԼԳԲՏ իրավունքների պաշտպանության գործում:
Փաստաթղթում ընդգծվում է, որ վրացական օրենսդրությունը հաշվի չի առնում միասեռ զուգընկերությունը: Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի պրակտիկայի համապատասխան՝ Վրաստանը պետք է ապահովի միասեռ զուգընկերության արդար ճանաչումը և դրան նույն իրավունքները վերագրի, ինչ տարբեր սեռերի զուգընկերությանը, ասված է փաստաթղթում:
Նախագահի անուղղակի ընտրություններ
Սահմանադրության նախագծի համաձայն՝ նախագահն ուղղակի համաժողովրդական ընտրություններով չի ընտրվելու, նրան ընտրելու է ընտրական կոլեգիան, որը կազմված է լինելու Վրաստանի խորհրդարանի անդամներից, տեղական ինքնակառավարման մարմինների և ինքնավար հանրապետությունների Գերագույն խորհուրդների ներկայացուցիչներից:
Ոչ կառավարական հատվածի ներկայացուցիչները կարծում են, որ նախագահի անկախությունը պետք է ապահովվի հենց համաժողովրդական քվեարկությամբ, ինչը նրան ավելի մեծ դեր կտա պետական կառավարման համակարգում: Սահմանադրության համաձայն՝ նախագահն իրավունք ունի վետո դնելու օրենսդրական ակտերի վրա, դատավորներին նշանակելու, խորհրդարանը ցրելու և գերատեսչություններ ներկայացնելու համար թեկնածուների ընտրելու: Այդ պատճառով էլ ծայրահեղ կարևոր է նրա լեգիտիմացման և ազդեցության աստիճանը:
Բողոքարկումը Սահմանադրական դատարանում
Սահմանադրության նախագծի համաձայն՝ ընտրական տարվա ընթացքում արգելված է Սահամանադրական դատարան դիմել այն սահմանադրական նորմերը հակասահմանադրական ճանաչելու պահանջով, որոնք վերաբերում են ընտրություններին և ընդունվել են ընտրություններից մեկ տարի առաջ: Կարելի չի լինի նաև նախընտրական փուլում պահանջել հակասահմանադրական ճանաչել այն նորմատիվ ակտերը, որոնք ազդում են ընտրական գործընթացի վրա:
Ոչ կառավարական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների կարծիքով՝ Սահմանադրական դատարան դիմելը մարդու կարևոր իրավունք է և սահմանափակումներն անընդունելի են: «Անհասկանալի է, թե ինչի համար են այդ արգելքները և ինչ ռիսկերից են ցանկանում խուսափել օրինագծի հեղինակները», — Վենետիկյան հանձնաժողովին ուղղված նամակում գրում են ոչ կառավարական կազմակերպությունների ներկայացուցիչները:
